24.04.1970
Efri deild: 77. fundur, 90. löggjafarþing.
Sjá dálk 1300 í B-deild Alþingistíðinda. (1727)
43. mál, Fjárfestingarfélag Íslands
Sveinn Guðmundsson:
Herra forseti. Í nál. minni hl. fjhn., sem er prentað á þskj. 586, er talið, að ekkert hindri slíka félagsstofnun án sérstakrar lagasetningar. Því er til að svara, að samkv. þessu lagafrv. eru félaginu veitt meiri hlunnindi en venjulegu hlutafélagi. Einnig má benda á það, að aðaltilgangur félagsins er svo sérstæður, að ekki væri um annað að ræða en sérstaka lagasetningu.
Hv. 4. þm. Norðurl. e. sagði, að hlutverk félagsins væri raunverulega að vera nýr fjárfestingarsjóður. Lagafrv. þetta um Fjárfestingarfélagið er ekki langt, en tilgangur félagsins kemur þó greinilega fram. í 1. gr. er tilgangurinn talinn upp og það er miklu meira en bara vera fjárfestingarsjóður. Félaginu er ætlað að vera frumkvöðull að stofnun og endurskipulagningu atvinnufyrirtækja. Því er ætlað að kaupa, eiga og selja hlutafé í atvinnufyrirtækjum. Því er ætlað að útvega, veita og ábyrgjast lán til atvinnufyrirtækja. Því er ætlað að taka þátt í rannsóknum og atvinnunýjungum. Því er m. a. ætlað að annast tæknilega og viðskiptalega ráðgjafarþjónustu. Tilgangurinn er því margþættur og mikilvægur til uppbyggingar íslenzku atvinnulífi.
Hv. 4. þm. Norðurl. e., talsmaður minni hl. fjhn., taldi ólíklegt, að opinberir sjóðir tækju sjálfviljugir þátt í starfsemi eða stofnun þessa félags. í frv. er ekkert valdboðsákvæði um það, að stjórnendum sjóða sé skylt að leggja í félagið stofnfé. Þvert á móti. Í 4. gr. frv. stendur:
„Einkabönkum og opinberum sjóðum í landinu er heimilt að kaupa eða eiga hlutabréf í félaginu.“
Þetta er aðeins heimildarákvæði, en ekki neitt valdboð. Ég get einmitt hugsað mér, að þessi hv. þm. yrði einn með þeim fyrstu, sem leituðu aðstoðar Fjárfestingarfélagsins til endurreisnar á einhverju atvinnufyrirtæki í hans kjördæmi. Slík þarfaverk þekkir þessi þm. betur en hann vill vera láta.
Frv. þetta var einnig borið hér fram á síðasta þingi, en fékk þá ekki fullnaðarafgreiðslu. Að þessu sinni er frv. borið fram nokkuð breytt, auk þess sem breyting var gerð á því í Nd., þannig að Sambandi ísl. samvinnufélaga var bætt inn sem forgangsaðila að stofnun félagsins ásamt Verzlunarráði og Félagi ísl. iðnrekenda.
Skortur á fjármagni til atvinnuuppbyggingar hér á landi hefur oft orsakað það, að fyrirtæki hafa byggzt upp stig af stigi, oftast af vanefnum, þannig að reksturinn hefur orðið óhagkvæmur og oft riðið fyrirtækjum að fullu. Framkvæmdabankanum var ætlað að bæta úr þessu á sínum tíma, en hans dagar eru nú taldir, enda óvíst, hversu honum hefði tekizt að koma í stað þessa félagsskapar, sem hér er fyrirhugaður. Áhugi á þessum félagsskap, Fjárfestingarfélaginu, hefur sýnt sig vera mjög mikill bæði hjá verzlunarstéttinni og iðnrekendum og einnig hjá samvinnusamtökunum. Einnig er svo að sjá, sem fleiri aðilar hafi mikinn áhuga á þessu félagi.
Seint á árinu 1968 fór, að tilhlutan þeirra aðila, sem hafa stofnaðild að þessu félagi, framkvæmdastjóri Félags ísl. iðnrekenda til Norðurlandanna og kynnti sér þar starf slíkra félaga hjá nágrönnum okkar. Liggur eftir hann vönduð skýrsla, en þar kemur m. a. fram, að t. d. í Finnlandi hefur slíkt félag, Sponsor, sem er líka hlutafélag, haft verulega þýðingu, t. d. með stuðningi við iðnaðarfyrirtæki, sem lent hafa í fjárhagsörðugleikum, eða til stækkunar á fyrirtækjum vegna útflutnings að tilgangi. Einnig hefur það sýnt sig, að fyrirtæki í einkaeign, sem oft byggja starfsemi sína í byrjun á einum einstaklingi, þurfa margháttaðrar endurskipulagningar við, þegar slíks einstaklings nýtur ekki við lengur. Í slíkum tilvikum er Fjárfestingarfélagið einmitt réttur aðili til að grípa inn, en ógerlegt væri, að bein ríkisafskipti kæmu til. Einmitt af því að hér er um hlutafélagsform að ræða, einkarekstur, eru meiri líkur fyrir, að þetta félag nái lengra en t. d. Framkvæmdabankinn hefði náð á sínum tíma.
Samkv. 1. gr. frv. er gert ráð fyrir, að hlutafé félagsins sé ekki minna en 80 millj. kr. Einnig er félaginu ætlaður möguleiki til lántöku. Ekki er ólíklegt, að hægt væri að fá aukið fjármagn. Frsm. meiri hl. minntist hér á fjármögnunarfélagsskap, International Finance Corporation. Það eru líka fleiri alþjóðastofnanir, sem þetta félag gæti hugsanlega leitað til.
Ef þau áform, sem uppi eru með Fjárfestingarfélagið, rætast, er ekki ólíklegt, að stofnun þess yrði stórt spor í þá átt að bæta möguleika til innlends stórrekstrar á mörgum sviðum. Vel væri hugsanlegt, að þetta félag gæti verið aðili þess að hrinda af stað t. d. sjóefnavinnslu, olíuhreinsun, nýtingu á heita vatninu og mörgu öðru, sem okkur Íslendingum er nauðsynlegt að skoða nánar á næstunni með framkvæmdir í huga. Ég álít því hiklaust réttmætt að samþykkja lagafrv. það, sem hér liggur fyrir, um Fjárfestingarfélag Íslands h. f.