22.10.1969
Sameinað þing: 6. fundur, 90. löggjafarþing.
Sjá dálk 495 í D-deild Alþingistíðinda. (3214)
17. mál, Vesturlandsáætlun
Jónas Árnason:
Herra forseti. Hér sitja á hinu háa Alþ. sex menn fyrir Vesturlandskjördæmi, fimm formlega kjörnir sem slíkir, en auk þess einn, sem lítur á sig öðru fremur sem þm. þess kjördæmis og svo hygg ég einnig vera um flesta kjósendur þar, þó að formlega teljist hann í hópi landsk. þm., nánar tiltekið nr. 4, þ.e.a.s. sá, sem hér stendur í ræðustól. Hingað í húsið eru alltaf að koma nefndir manna af Vesturlandi til þess að ræða atvinnumál þar, hið alvarlega ástand þeirra og leiðir til úrbóta. Nefndir þessar eru skipaðar mönnum af ýmsu pólitísku tagi. Þær fara þess ávallt á leit að fá að ræða við okkur alla, þessa sex þm. í einu, í fullri vissu þess, að svo bezt megi einhvers árangurs vænta, að þm, allir, þ.e.a.s. fulltrúar allra flokkanna, sameinist um þær leiðir, sem vænlegastar kunna að virðast til úrbóta á vandamálum Vesturlands. Úrbæturnar reynast aftur á móti sjaldnast auðfundnar, enda verða jafnan fyrir alvarlegir erfiðleikar, sem að dómi okkar stjórnarandstæðinga a.m.k. stafa fyrst og fremst af rangri stjórnarstefnu. Um þá hlið málanna eru menn hins vegar ekki að pexa á slíkum fundum, það verður að segja okkur sexmenningunum til hróss. Pólitískur krytur nær aldrei að spilla samstöðu okkar um átök til lausnar hinum mörgu og margvíslegu vandamálum Vesturlands.
Það eru fleiri en sérstaklega útnefndar sendinefndir, sem ræða við okkur um atvinnumál kjördæmisins. Á ferðum okkar um kjördæmið eru mál þessi rædd hvar sem við komum, og það verður að segjast alveg eins og er, að hrifning fólks af frammistöðu okkar er ekki sérlega mikil. Til hvers er að hafa sex þm., segir þetta fólk, sem aldrei gera eiginlega neitt að gagni fyrir okkur? Og ég vil taka fram, að það eru yfirleitt ekki gerðar neinar undantekningar í þessu efni. Þessi miskunnarlausi dómur er látinn ganga jafnt yfir okkur stjórnarandstæðinga sem stjórnarsinna. Og hver okkar mundi treysta sér til þess að segja, að þessi harði dómur eigi ekki við nein rök að styðjast, byggist á helberri ósanngirni? Ekki ég a.m.k. Ég held, að við verðum að játa, að mikið vanti á, að við höfum staðið okkur eins vel og skyldi í baráttunni fyrir hagsmunum þess fólks, sem byggir Vesturlandskjördæmi, þó að við stjórnarandstæðingar þykjumst auðvitað með fullum rétti geta haldið því fram, þegar málin eru til umr. almennt, að röng stjórnarstefna og tillitslaus um hagi fólksins þarna úti í dreifbýlinu torveldi eða geri jafnvel óframkvæmanlegt með öllu flest það, sem við mundum telja, að til framfara horfi. En látum þetta sem sagt liggja á milli hluta að þessu sinni.
En einstöku sinnum berast fólki í Vesturlandskjördæmi góðar kveðjur héðan úr þingsölum ásamt fögrum fyrirheitum. Vel á minnzt, ég var á ferð núna uppi í Vesturlandskjördæmi þrjá daga í síðustu viku og um síðustu helgi og hvar sem ég kom, bæði í sveit og í kaupstað, báðu menn mig að heilsa hv. 5. þm. kjördæmisins með kærri þökk fyrir sendinguna. Sú till., sem þessi hv. þm. flytur hér, hafði sem sé borizt þessu fólki í pósti með kærri kveðju að sjálfsögðu, og margt af því bað mig að skila til hans þeim mun innilegri kveðju, sem það taldi sig hafa heyrt minna frá honum um skeið.
En ég þarf ekki að taka fram, að ég er eindreginn stuðningsmaður þessarar till. Hitt er líka víst, að kjósendur okkar allra sexmenninganna úr Vesturlandskjördæmi, kjósendur allra flokka, hefðu talið eðlilegra, að í þessu stórmáli hefði verið fylgt reglunni um samstöðu okkar, órofa samstöðu okkar allra, og hv. flm. hefði sýnt skilning sinn í því efni með því að bjóða okkur hinum að gerast meðflm. að till. Það hefði líka fyrirbyggt allar grunsemdir um, að hann hygðist nota málið sjálfum sér til framdráttar persónulega gagnvart kjósendum, grunsemdir, sem allir góðviljaðir menn, svo að maður noti nú orðalag hæstv. forsrh., allir góðviljaðir menn hljóta að sjá, að eiga ekki við nein rök að styðjast.
En hvað um það. Till. er fram komin, mætti kannske vera fullkomnari, en látum það vera. Hún er fram komin, og þetta er stórmál, sem varðar fólkið okkar í Vesturlandskjördæmi, og nú er um að gera fyrir okkur sexmenningana að standa fast saman um að knýja hana fram til samþykktar og það sem fyrst. Það má engan tíma missa. Byggð í Vesturlandskjördæmi er viða í bráðri hættu vegna ófremdarástands í efnhags- og atvinnumálum. Ég tek sem dæmi, að núna s.l. sunnudag talaði ég í Borgarnesi við nokkra forustumenn verkalýðsfélagsins þar, og þeir fullyrtu, að tala atvinnuleysingja þar mundi á vetri komanda að óbreyttum aðstæðum verða tvisvar sinnum hærri en hún var á s.l. vetri, en þá fóru skráðir atvinnuleysingjar upp í 30. Það má sem sagt búast við, að hún verði á næsta vetri 60. Og í gær komu hingað í húsið til okkar þrír menn úr Stykkishólmi að ræða við okkur þm. sína, alla í einu, og þeir töldu, að tala atvinnuleysingja þar vestra, í Stykkishólmi, mundi fljótlega að lokinni sláturtíð, — fólk hefur haft nokkra atvinnu við slátrun núna í haust, — verða 80–100 manns. Íbúar í þessum byggðarlögum hvoru um sig eru rúmlega 1000. Það stefnir sem sé allt til þess, að drjúgur hluti allra vinnufærra manna í þessum byggðarlögum verði að ganga atvinnulaus.
Áætlun sú, sem till. þessi gerir ráð fyrir, er að vísu framtíðaráætlun og lítil von til þess, að hún leysi þann bráða vanda, sem ég var að nefna, en spyrja mætti þó, af því að flm. hennar er einn mesti áhrifamaðurinn í öðrum stjórnarflokknum, hver sé vilji ríkisstj. til að leysa þann vanda. Og spyrja mætti einnig af sömu ástæðu, hver sé vilji ríkisstj. til að tryggja skjótan framgang þessarar till., sem hann hefur, hv. 5. þm. Vesturl., af svo mikilli hugulsemi dreift um Vesturlandskjördæmi með alúðarkveðju frá sjálfum sér, einum áhrifamesta manni annars stjórnarflokksins.