28.01.1970
Sameinað þing: 32. fundur, 90. löggjafarþing.
Sjá dálk 791 í D-deild Alþingistíðinda. (3717)
101. mál, bygging bókhlöðu
Fyrirspyrjandi (Magnús Kjartansson):
Herra forseti. Liðið er nokkuð á annan áratug síðan Alþ. samþykkti einróma stefnuyfirlýsingu, þar sem ákveðið var að sameina hin vísindalegu bókasöfn Íslendinga, Landsbókasafn og Háskólabókasafn. Fyrir þessari stefnu voru færð mjög veigamikil rök, sem ég sé ekki ástæðu til þess að rifja upp, enda veit ég ekki til þess, að þau hafi verið vefengd af neinum. En þótt þessi stefnuákvörðun væri tekin, var henni ekki fylgt eftir með athöfnum í mörg, mörg ár. Það var ekki fyrr en á þinginu haustið 1967, að þetta mál var tekið til umr. á nýjan leik, og þá náðist um það einróma samkomulag að taka í fyrsta skipti inn á fjárlög fjárveitingu til framkvæmda í þessu skyni. Þessi fjárvelting var að vísu ekki há, þetta var 1/2 millj. kr., en hún hefur staðið í fjárlögum síðan, og í þessari ákvörðun fólst það í raun og veru, að Alþingi var að ákveða að hefja athafnir. Mér er einnig kunnugt um það, að þessar fjárveitingar hafa leitt til þess, að unnin hafa verið ýmis undirbúningsverk. T.d. komu hingað á síðasta ári tveir erlendir sérfræðingar á vegum UNESCO og könnuðu aðstæður hér og áttu að leggja okkur góð ráð, og væri fróðlegt, ef hæstv. menntmrh. gæti eitthvað greint frá niðurstöðum þeirra. Jafnframt hafa síðustu árin orðið miklar umr. innan þings og utan um þetta stórmál, og það hefur tengzt hugmyndinni um, að Íslendingar geri eitthvað til hátíðabrigða á 1100 ára afmæli Íslandsbyggðar. Hafa margir orðið til þess að benda á það, að þetta verkefni væri einna nærtækast af stórum verkefnum, sem hægt væri að ráðast í af þessu tilefni. Þetta mál var rætt í þjóðhátíðarnefnd, sem skipuð var að tilhlutan Alþingis til þess að gera till. um það, hvað Íslendingar ættu að gera til að minnast 1100 ára afmælis Íslandsbyggðar. Og 7. febr. 1968 var svo hljóðandi till. samþ. einróma í þjóðhátíðarnefnd, með leyfi hæstv. forseta:
„Þjóðhátíðarnefnd lýsir yfir því, að hún telur eðlilegt og sjálfsagt, að þjóðin byggi sér þjóðarbókhlöðu á 1100 ára afmæli byggðar landsins og að bókasafnshúsið verði stærsta gjöfin, sem þjóðin færi sjálfri sér á afmælinu.“
Þetta var sem sé einróma till. þjóðhátíðarnefndar, og þessi till. mun hafa verið send hæstv. ríkisstj. fljótlega, eftir að hún var samþ., eða fyrir um það bil tveimur árum. Ég veit ekki betur en um þetta mál hafi einnig verið haft samráð við alla þingflokka, og ég hygg, að þessi hugmynd hafi hvarvetna fengið hinar beztu undirtektir. Hins vegar er það augljóst mál, að eigi þessi hugmynd að verða að veruleika og einhver umtalsverður áfangi þjóðarbókhlöðu eigi að verða tilbúinn 1974, þá veitir sannarlega ekki af að fara að taka formlega ákvörðun um þessa framkvæmd, og ég fæ ekki séð, ef að þessu á að stefna, að við komumst hjá því, að þessi ákvörðun verði tekin nú á þessu þingi. Þess vegna vildi ég einnig beina þeirri fsp. til hæstv. menntmrh., hvort þess megi ekki vænta, að hæstv. ríkisstj. hafi forustu um það, að þetta mál verði tekið til ákvörðunar á þessu þingi.