15.01.1970
Efri deild: 34. fundur, 90. löggjafarþing.
Sjá dálk 495 í B-deild Alþingistíðinda. (510)

142. mál, eftirlaun aldraðra í stéttarfélögum

Sjútvrh. (Eggert G. Þorsteinsson):

Herra forseti. Áður en ég fer nokkrum orðum um þetta frv., tel ég nauðsynlegt að taka það fram, vegna ummæla, sem fram komu hér á hv. Alþ. rétt fyrir þingfrestun eða jólaleyfi þm., að ríkisstj. hygðist bregðast þeirri skyldu sinni að bera fram þetta frv., að sú var alls ekki ætlunin og hefur aldrei staðið til. Hins vegar barst frv. ekki fullbúið frá hlutaðeigandi aðilum fyrr en 5 dögum fyrir þingfrestun, en þá voru miklir annadagar fram undan og erfitt hefði þá verið að koma málinu fram. Málsaðilum var hins vegar boðið, ef nauðsynlegt væri að lögin tækju gildi um áramót, að það yrði flutt sem brbl. En að lögfræðilegri athugun lokinni þótti ljóst, að þess var ekki þörf, þar sem frv. eða það málefni, sem í því felst, mundi engan skaða bíða, þó að það biði rétts fundartíma Alþingis.

Að samningu þessa frv. var þannig staðið, að á grundvelli þeirrar yfirlýsingar, sem í grg. getur, undirbjó ráðuneytisstjórinn í félmrn. uppkast að frv. Það fór síðan til athugunar til fulltrúa samningsaðila og er nú í þeirri mynd, sem þeir aðilar, þ.e. fulltrúar vinnuveitenda og Alþýðusambandsins, skiluðu því úr sínum höndum rétt fyrir jólaleyfið.

Í samningum atvinnurekenda og Alþýðusambands Íslands, er gerðir voru 19. maí 1969, eru ákvæði um að koma á fót lífeyrissjóðum fyrir félaga í stéttarfélögum, sem eru í Alþýðusambandi Íslands. Í sambandi við þessa samningsgerð lýsti ríkisstj. yfir því, að hún mundi beita sér fyrir greiðslu lífeyris til aldraðra í stéttarfélögum innan Alþýðusambands Íslands, þ.e. þeirra, sem náð hafa 55 ára aldri í árslok 1969 og voru í starfi sem launþegar í árslok 1967 eftir þeim reglum, sem fylgiskjal með yfirlýsingu ríkisstj. geymir. Samkvæmt yfirlýsingu ríkisstj. skyldi fjár aflað til þessara lífeyrisgreiðslna að 3/4 hlutum úr Atvinnuleysistryggingasjóði og að 1/4 hluta úr ríkissjóði.

Frv. það um eftirlaun til aldraðra félaga í stéttarfélögum, sem hér liggur fyrir, er í samræmi við téða yfirlýsingu ríkisstj. og fskj. það, sem henni fylgir. Yfirlýsingin og fskj. eru prentuð sem fskj. með frv., merkt I og II. Samkvæmt 2. gr. frv. eiga þeir rétt til eftirlauna, „sem fullnægja öllum eftirtöldum skilyrðum: a) eru orðnir 55 ára 31. des. 1969. b) hafa náð 70 ára aldri og látið af störfum. Nú tekur maður, sem látið hefur af störfum, upp störf að nýju, og fellur þá niður réttur hans til eftirlauna, á meðan hann heldur áfram störfum. Slík niðurfelling skal reiknuð í heilum mánuðum fyrir hvert almanaksár um sig, en broti úr mánuði sleppt. c) voru í starfi í árslok 1967, sem verið hefði tryggingarskylt samkvæmt samkomulagi atvinnurekenda og Alþýðusambands Íslands frá 19. maí 1969, ef samkomulagið hefði öðlazt gildi 1. janúar 1955. d) hafa áunnið sér réttindatíma samkvæmt 4. gr., sbr. 6. gr. Falli félagi frá eftir 31. des. 1969, sem áunnið hefur sér a.m.k. 5 ára réttindi, skal eftirlifandi maki hans eiga rétt til eftirlauna samkvæmt 6. gr.,“ sbr. 3. gr. frv.

Fjárhæð eftirlauna miðast við réttindatíma og meðallaun félagans, eftir því sem nánar greinir í 4., 5. og 6. gr. frv. Skemmri réttindatími en 10 ár veitir sjóðfélaga sjálfum ekki rétt til eftirlauna. Eftirlaun til eftirlifandi maka greiðast hins vegar, hafi hinn látni áunnið sér a.m.k. 5 ára réttindi. Fjárhæð eftirlauna miðast við meðallaun félaga, eins og áður sagði, og nema við 10 ára réttindatíma 12.5% af meðaltekjum og geta numið 30%, ef réttindatími er orðinn 20 ár eða meira. Eftirlaun eftirlifandi maka nema 10% af meðallaunum fyrir 5 ára réttindatíma, hækka síðan um 1% fyrir hvert ár, sem réttindatími fer fram yfir 5 ár, og nema mest 25% meðallauna, þegar réttindatími er 20 ár eða meira.

Áætlað hefur verið, að eftirlaun nemi 25 millj. kr. á þessu ári. Í samræmi við það eru fjárveitingar á fjárl. þessa árs til þessa 6 millj. 250 þús. Kæmi þá í hlut Atvinnuleysistryggingasjóðs að greiða 18 millj. 750 þús. kr. vegna þessara eftirlauna á þessu ári. Stjórnir hlutaðeigandi lífeyrissjóða úrskurða eftirlaun og annast greiðslur þeirra. Eigi hlutaðeigandi eftirlaunaþegi ekki lífeyrisrétt í neinum lífeyrissjóði, skal stjórn lifeyrissjóðs stéttarfélags hans úrskurða eftirlaunin og greiða þau.

Ráðh. skipar 3 menn í nefnd, einn samkv. tilnefningu Alþýðusambands Íslands, einn samkv. tilnefningu Vinnuveitendasambands Íslands og einn án tilnefningar, og sé hann formaður nefndarinnar. Varamenn skulu skipaðir á sama hátt. N. hefur umsjón með úthlutun eftirlauna og úthlutar stjórnum lífeyrissjóða, sbr. 8. gr., fé því, sem þarf til greiðslu eftirlaunanna. Hún úrskurðar og um ágreining, sem upp kann að koma um úrskurðun og greiðslu eftirlauna.

Ég tel nauðsynlegt að geta þess í lokin, að hraða þarf afgreiðslu þessa lagafrv., svo að greiðsla eftirlauna geti hafizt frá síðustu áramótum, eins og gert er ráð fyrir í frv. og um var samið við lausn kjaradeilunnar 19. maí 1969.

Ég sé ekki ástæðu til þess, herra forseti, að fara fleiri orðum um frv. á þessu stigi, en legg til, að því verði að lokinni þessari umr. vísað til 2. umr. og hv. heilbr.- og félmn.