11.03.1971
Neðri deild: 60. fundur, 91. löggjafarþing.
Sjá dálk 175 í C-deild Alþingistíðinda. (2528)
247. mál, innflutnings- og gjaldeyrismál
Menntmrh. (Gylfi Þ. Gíslason):
Herra forseti. Ég skal fyrst svara fsp. frá síðasta hv. ræðumanni. Þeirri spurningu ber í raun og veru að beina til Seðlabankans, en ekki til mín. Það er Seðlabankinn, sem veitir leyfin og kannar málið, áður en slíkt leyfi er veitt. Afskipti ráðh. af þessu eru eingöngu fólgin í því að segja já eða nei við till. Seðlabankans.
Ég get ekki á þessari stundu svarað því, hvort það væri eðlilegt, að Samvinnubankinn fengi slík réttindi, ef hann sækti um þau, vegna þess að þær upplýsingar liggja ekki fyrir mér vitanlega, sem gera kleift að taka efnislega afstöðu til málsins. Ef slík umsókn berst frá Samvinnubankanum, tel ég sjálfsagt, að Seðlabankinn kanni málið með sama hætti og hann hefur kannað það að því er snertir hina þrjá bankana, sem sótt hafa um slík viðskipti og geri viðskrn. ýtarlega grein fyrir því og ég taki síðan afstöðu til þess. Ég vona, að þetta teljist fullnægjandi svar. Ýtarlegra svar get ég ekki gefið á þessari stundu og vona, að til þess verði ekki ætlazt, þar sem umsókn liggur ekki fyrir.
Að því er snertir fsp. hv. 6. þm. Reykv., Magnúsar Kjartanssonar, um till. Seðlabankans um sameiningu banka, þá er það að segja, að því er ég bezt veit er skoðun Seðlabankans í þessu efni óbreytt frá því, sem hún hefur verið og bankastjórar Seðlabankans hafa opinberlega gert grein fyrir. Ég hef líka áður gert grein fyrir því, að persónuleg skoðun mín á þessu máli fellur saman við skoðanir Seðlabankans og mér var kunnugt um þær, áður en Seðlabankinn gerði grein fyrir þessum skoðunum sínum opinberlega. Ég hef áður gert grein fyrir því um svipað leyti, að mínar skoðanir í þessum efnum væru samhljóða í grundvallaratriðum þeim, sem Seðlabankinn hefur sett fram, að þróun íslenzkra bankamála sé komin á það stig, að sameining banka væri rétt spor í íslenzkum bankamálum, en ekki stofnun fleiri banka en nú eru.
Hitt er síðan væntanlega kunnugt, að um þetta mál er mikill ágreiningur í bankakerfinu sjálfu og þeir bankar, sem Seðlabankinn, ég og margir fleiri telja, að æskilegt væri, að sameinuðust, eru til þess alls ófúsir og slíku yrði ekki hrundið fram nema með róttækri lagasetningu. En það er jafnframt kunnugt, að í a.m.k. flestum flokkum þingsins er um þetta alvarlegur ágreiningur. Tveir stærstu flokkar þingsins mundu engan veginn vera sammála um málið. Það liggur þegar fyrir og er opinberlega kunnugt og menn hafa ekki talið rétt að láta á það reyna hér í þingi, hvaða stefna yrði ofan á í þessum efnum. En vitað er, alkunnugt og augljóst, að málið mundi verða mikið ágreiningsmál. En fyrst ekki næst samstaða eða nægileg samstaða um það að framfylgja þeirri stefnu, sem Seðlabankinn mun fyrstur hafa mótað og rökstutt opinberlega og ég persónulega hef tekið eindregið undir, — fyrst ekki næst samstaða um að framfylgja þeirri stefnu, þá er ekki annað ráð skynsamlegt og réttmætt, en að gera það bankakerfi, sem nú er í gildi samkv. lögum frá sjálfu Alþingi, eins starfhæft og hugsanlegt er og jafnframt að dreifa því valdi, sem bönkunum er falið, eins réttlátlega og skynsamlega milli þeirra banka, sem starfa nú samkv. lögum frá Alþ. og kostur er.
Það hefur lengi verið skoðun margra manna, að það væri ekki eðlilegt, að aðeins tveir gjaldeyrisviðskiptabankar hefðu réttindi til að verzla með erlendan gjaldeyri, sérstaklega eftir að viðskiptabankarnir væru orðnir jafnmargir og sumir þeirra, sem ekki hafa þau réttindi, jafnstórir og þeir eru orðnir. Þess vegna hefur það orðið niðurstaða Seðlabankans að mjög vandlega athuguðu máli, að rétt væri að auka jafnrétti milli þeirra banka, sem starfa lögum samkvæmt, auka jafnrétti í bankakerfinu og jafna aðstöðu viðskiptamanna bankanna innbyrðis með því móti að heimila öllum þessum 5 stærstu viðskiptabönkum þjóðarinnar að hafa rétt til þess að verzla með gjaldeyri. En ég legg áherzlu á, að það er fyrirætlun Seðlabankans að fara hér að með fyllstu gát og sjá svo um, að þessar breytingar, sem vissulega eru all róttækar, verði ekki til þess að trufla viðskipti, heldur þvert á móti að gera þau auðveldari, en nú á sér stað.
Hv. þm. spurði einnig, hvernig ætlunin væri að tryggja það, að hinir nýju gjaldeyrisbankar veittu sjávarútveginum í reynd þá auknu þjónustu, sem ég gerði grein fyrir, að tilætlunin væri, að veitt yrði. Þessi spurning er alveg eðlileg og henni svara ég þannig, að um þetta hafa farið fram samningaviðræður milli gömlu gjaldeyrisbankanna og væntanlegu gjaldeyrisbankanna, og ég veit ekki betur, en í grundvallaratriðum sé komið á samkomulag, sem tryggi, að þetta eigi sér stað. Því samkomulagi þyrfti þá að rifta aftur, ef sá árangur, sem nú er gert ráð fyrir að náist, kæmi ekki til framkvæmda. En ég á ekki von á því, að neitt slíkt geti gerzt.