12.05.1972
Sameinað þing: 68. fundur, 92. löggjafarþing.
Sjá dálk 2123 í B-deild Alþingistíðinda. (2453)
Almennar stjórnmálaumræður
Jóhann Hafstein:
Herra forseti. Í almennum stjórnmálaumr. á Alþ., svokölluðum eldhúsdagsumr., liggur að sjálfsögðu fyrir að skyggnast um þinghaldið sjálft í höndum nýrrar ríkisstj. og aðra þætti stjórnmálanna.
Hæstv. ríkisstj. hefur setið skamman tíma að völdum, sem segir þó sína sögu og gefur þegar nokkurt hugboð um framvinduna. Ill var hin fyrsta ganga, er gamalkunnugt orðtak. Því miður virðist það ætla að sannast of berlega á núverandi hæstv. ríkisstj. Var ekki lofað og látizt og talið, að allt léki í lyndi? Var ekki mat sjálfrar ríkisstj., að hún hefði setzt í svo gott bú þjóðarinnar, að hægt væri að lofa miklu?
Forsrh. var að því spurður á Alþ. 15. nóv. s. l., hvort ríkisstj. hefði kynnt sér, hvort atvinnuvegirnir og þjóðarbúið gætu staðið undir því að veita launþegum 20% kaupmáttaraukningu, lengingu orlofs og styttingu vinnuvikunnar. Forsrh. svaraði því skýrt og afdráttarlaust. Svar forsrh. var þannig: Að sjálfsögðu var ríkisstj. búin að kynna sér þau gögn, sem lágu fyrir, og þær upplýsingar, sem hún fékk í hendur frá ýmsum aðilum, áður en hún gaf sina yfirlýsingu út. Þetta var hennar mat þá á þeim gögnum, sem fyrir lágu, að þannig væri hægt að standa að málum til að því markmiði, sem þar var sett fram, yrði náð. En hvar stöndum við nú? Fyrst er e. t. v. rétt að huga að innviðum stjórnarsamstarfsins. Varðandi utanríkismál segir í stjórnarsáttmálanum, að stjórnarflokkarnir hafi komið sér saman um, að ágreiningur sé milli þeirra um afstöðuna til aðildar Íslands að Atlantshafsbandalaginu. Þetta var þá upphafið. Og hvers mátti síðan vænta? Þegar um jafnmikilvægt mál var að ræða, hefði reyndar mátt ætla, að með slíkri yfirlýsingu væri sagt, að grundvöllur stjórnarsamstarfs væri alls ekki fyrir hendi. Er það sennilega algert einsdæmi í hinum vestræna heimi og jafnvel þótt skyggnzt væri austur fyrir járntjald, að ríkisstj. sé saman sett og ágreiningur sé um sjálf varnarmál landsins. En hér var talið til mikils að vinna. Formaður Framsfl. myndaði ríkisstj., og það eitt að komast í ríkisstj. var látið sitja fyrir öðru.
Kommúnistar voru leiddir til hásætis í öllum meginmálum nema utanríkismálum, en þar hefur kennt margra grasa, enda yfirlýstur ágreiningur frá upphafi. Til þess að samrýmast yfirlýstum ágreiningi hefur utanrrh. þurft að gefa hverja yfirlýsinguna af annarri annaðhvort með eða á móti því, sem kommúnistar hafa viljað, og þeir síðan hnykkt á sitt á hvað, og fá menn tæpast tölu komið á þá mörgu snúninga. Þjóðin fékk augum að líta riddaralið það, sem Framsókn valdi sér til brautargengis í sjónvarpsþætti á liðnum vetri, og enn fagnaði þetta sama lið höfðingjum sínum að Árnagarði ekki alls fyrir löngu. Mannvalið er mikilfenglegt. Einu sinni slettist upp á vináttuna um sjálfa páskahelgina, en þá klofnaði hin virðulega ríkisstj. um lengingu flugbrautar á Keflavíkurflugvelli. Við þann þverbrest var svo látið sitja og yfirlýst í blöðum stjórnarliðsins, að vináttan innan stjórnarherbúðanna hefði aldrei verið innilegri og betri en eftir klofninginn.
Allt er slíkt framferði í utanríkismálum þjóðarinnar og öryggismálum slík háðung, að engu tali tekur. Þjóðviljinn tekur utanrrh. Framsóknar á hné sér þann 6. maí s. l. og lætur hann segja orðrétt og birtir innan gæsalappa, að hann sjálfur, utanrrh., hafi sagt við Rogers, utanrrh. Bandaríkjanna, að ríkisstj. liti svo á, að við þyrftum ekki að þola hér erlent herlið. Hvenær höfum við þurft að þola hér erlent herlið? Höfum við ekki sem frjáls og sjálfstæð þjóð gert varnarsamning við Bandaríkin innan vébanda Atlantshafsbandalagsins? Hefur ekki utanrrh. og reyndar menntmrh. líka neitað því afdráttarlaust beinlínis aðspurðir í sjónvarpsþætti, að við værum hernumið land? Hvers vegna þá að tala um að þola erlent herlið? Í þessum efnum þurfum við ekkert að þola annað en það, sem við sjálfir kjósum og viljum. Ég hygg einnig, að æ fleiri séu þeirrar skoðunar í dag, að ríkisstj. muni sjá að sér áður en lýkur og væri þá betur komið okkar málum.
Um landhelgismálið náðist einróma samstaða á Alþ:, en ríkisstj. og hennar liði er ekki sérlega fyrir að þakka. Eftir að fórnað hafði verið eða felldar till. beggja stjórnarandstöðuflokkanna um landgrunnsstefnuna, létu þeir gott heita að fylgja ríkisstj. um minni kröfur en fólust í þágildandi ályktun Alþ. frá 7. apríl í fyrra, til þess að fyrir lægi einróma samstaða út á við. Það er krafa þjóðarinnar í dag, að landhelgismálinu sé stýrt farsællega í höfn með samkomulagi til bráðabirgða við aðrar þjóðir, gagnkvæmum skilningi, en sigurvilja. Telja mætti næsta eðlilegt að hafa um jákvæð úrlausnarefni þessa vandamáls, sem þó stefnir ótvírætt að sigri okkar, samráð við fulltrúa sjómanna, útgerðarmanna og yfirleitt að skapa í sérhverjum aðgerðum okkar sem mesta breidd og samstöðu, eins og þessu lífshagsmunamáli íslenzku þjóðarinnar bezt sæmir. Við sjálfstæðismenn höfum flutt á þessu þingi frv. og þáltill. til þess að styrkja aðstöðu okkar í landhelgismálinu, bæði er varðar landgrunnið, landhelgismörkin, byggingu varðskips og áætlunargerð um eflingu Landhelgisgæzlunnar í framtíðinni, samfara stórauknum framlögum til Landhelgissjóðs Íslands. Vissulega hefðum við mátt vænta jákvæðrar afstöðu stjórnarliðsins til slíkra mála, enda þá fyrst samræmi í einingu þingflokka í þessu máli og framvindu þess, en slík mál liggja óbætt hjá garði, enn í þingnefnd.
Hvert stefnir nú í efnahagsmálum þjóðarinnar? Hefur ríkisstj. þar mótaða stefnu? Færustu hagfræðingar benda réttilega á, að verðbólgualdan rísi nú sennilega hærra en nokkru sinni fyrr. Stjórnarliðið talar um kjarabætur og vinnufrið, verkföll og vinnudeilur hafa rekið og reka hvert annað. Farmannaverkfallið, eitt lengsta sinnar tegundar, alvarlegar deilur með kjaradómsúrskurði við opinbera starfsmenn, deilt er við lækna og hjúkrunarkonur og fleiri blikur eru á lofti. Sífelldar verðhækkanir ríða yfir almenning. Ríkisstj. segir, að það sé þessu eða hinu að kenna, en fólkið hefur ekki til annars að grípa en eigin pyngju, og mörgum finnst tæplega endast of vel innihaldið til útgjaldanna.
Ríkisstj. leggur nú fram í þinglokin framkvæmda- og fjáröflunaráætlun, sem lýsir fjáröflun til opinberra framkvæmda og fjárfestingarsjóða, samtals upp á meira en 2000 millj. kr. Þetta gerist í einu mesta góðæri, sem við höfum notið. Spariskírteini með verðtryggingu ætlar ríkisstj. að selja fyrir 500 millj. kr. Spariskírteini fyrir 200 millj. kr. voru seld fyrir áramót. Ný verðbréfaútgáfa af þessu tagi hefur numið um 75 millj. kr. síðustu ár. Hér við bætist um 100 millj. kr. happdrættislán til vegagerðar yfir Skeiðarársand og loks eru 300 millj. kr. af eldri spariskírteinum, sem á að endurlána. Hvaða áhrif halda menn, að slík ráðsmennska hafi á getu banka og sparisjóða til að sinna rekstrarlánaþörf atvinnuveganna? Vissulega verða þessar fjárfúlgur teknar úr bönkum og sparisjóðum nær allar. Þar á ofan bætist víxilsláttur ríkissjóðs hjá bönkum, sem ráðgert er að nema kunni hundruðum millj. kr., en slíkt er eitt af nýjustu bjargráðunum.
Hér er ekki staðar numið. Þessu til viðbótar á að taka erlend lán, sem sagt er að muni nema 6–700 millj. kr. Erlend lán vegna framkvæmdaáætlunar í fyrra námu aðeins 80 millj. kr. Og enn getur verið um að ræða viðbótarlántökur, sem orðaðar hafa verið óljóst, 150–250 millj. kr. Með þessum hætti er þvinguð fram tilfærsla fjármagns frá fyrirtækjum og einstaklingum til hins opinbera og fjárfúlgurnar notaðar til þess að yfirbjóða vinnuaflið og kynda undir verðbólgunni. Að vísu má segja, að framkvæmdir, sem til er vitnað í framkvæmdaáætluninni að afla skuli fjár til, séu út af fyrir sig góðra gjalda verðar, — en hvert stefnir? Er vísvitandi verið með öllum ráðum að auka þensluna af hálfu hins opinbera? Í skýrslu ríkisstj. segir svo: „má fastlega gera ráð fyrir, að allt þanþol sé á þrotum.“ Allt þanþol á þrotum! Þetta er ekkert ofmælt, síður en svo, því að samanburður frá fyrra ári varðandi fjárvöntunina sjálfa til framkvæmdanna er allt að því fjarstæðukenndur. Fjárvöntun til framkvæmdaáætlunar í fyrra í tíð fyrrv. ríkisstj. var mætt með þessu tvennu: Í fyrsta lagi með sölu spariskírteina 75 millj. kr., erlendri lántöku (PL-480) 80 millj. kr., eða samtals 155 millj. kr. Sambærilegt dæmi er nú: Sala spariskírteina samkv. fyrirliggjandi frv. 500 millj. kr. Sala spariskírteina fyrir áramót 200 millj. kr. Happdrættislán vegna Skeiðarárvegar 95 millj. kr. Áætlaðar erlendar lántökur um 665 millj. kr. og óákveðnar viðbótarlántökur 240 millj. eða samtals 905 millj. kr. Samtals eru þetta 1700 millj. kr. samanborið við það, sem í fyrra þurfti á að halda, að afla 155 millj. kr. Hér er um að ræða hvorki meira né minna en 10–11 sinnum hærri upphæð en á s. l. ári, þegar framkvæmdaáætlunin var gerð. Gerir hæstv. ríkisstj. sér grein fyrir þessu? Vill hún gera svo vel að skýra og rökstyðja áform sin? Flýtur hún sofandi að feigðarósi?
Gert er ráð fyrir í skýrslum ríkisstj., að þjóðartekjur muni tæpast vaxa á þessu ári nema um 5–6%, samt er gert ráð fyrir því, eins og þar stendur að kaupmáttur ráðstöfunartekna heimilanna verði í heild nálega 15% meiri en á síðasta ári. Þessir útreikningar um kaupmáttaraukningu þarfnast alvarlegrar endurskoðunar og liggur reyndar í augum uppi, að þeir geta ekki stuðzt við annað en ráðagerðir um, að þjóðin eigi að lifa á slætti með viðskiptahalla við útlönd, sem nema muni þúsundum millj. kr. Þannig á að skrifa ávísun á framtíðina, auk þess sem vísitölufölsunin er ekki talin með í dæminu og stytting vinnutíma rangmetin til kjarabóta sem kaupmáttaraukning. Á slíkri kaupmáttaraukningu skyldu launþegar alvarlega vara sig.
Alvarlegum áhyggjum hlýtur að valda, að gjaldeyrisvarasjóðurinn gangi til þurrðar, enda hefur hann minnkað um 1000 millj. kr. frá áramótum, þegar erlendar lántökur eru frá taldar. Undanfarin ár, 1969 og 1970, var viðskiptajöfnuðurinn við útlönd hagstæður, sem m. a. leiddi til hins mikla hagvaxtar síðustu ára, t. d. í iðnaði allt að 15%.
Sé litið yfir þinghaldið í heild, verður ekki annað sagt en að mörg meiri háttar mál hafi verið mjög flausturslega undirbúin, og hvað eftir annað hefur orðið ljós verulegur ágreiningur innan stjórnarliðsins. Virðist það stundum stafa af því, að einum stjórnarflokki er tæpast ljóst, hvað annar hefst að í málatilbúnaði. Þetta var m. a. mjög bert varðandi skattamálin. Mjög stirðlega gekk að afgreiða þau. Víða kom í ljós, að alvarlega er hallað á vissa aðila, svo sem t. d. aldraða fólkið og einstæðar mæður, sem tæplega virtist mega gera ráð fyrir, að raunverulega vekti fyrir stjórnarliðinu.
Ungt fólk, sem hefur í því staðið að koma sér upp húsnæði með ærnum tilkostnaði og þá jafnan mikilli skuldasöfnun, fær ekki vexti af lánum reiknaða til frádráttar, þegar útsvar er á lagt. Sérstakur frádráttur aldraðra, sem heimilaður var í lögum í fyrra, er nú afnuminn, og veldur það eldra fólki þungum byrðum samfara þyngingu fasteignaskatta hjá þeim, sem eignazt hafa húsnæði á lífsleiðinni. Sýnt hefur verið fram á, að skattar ekkju, sem fær ellilaun og 50% makabætur, geta í lægri launaflokkum hækkað um meira en 100% frá því, sem ella hefði orðið. Felld var till. sjálfstæðismanna um að heimila sveitarstjórnum að veita allt að 50% frádrátt frá tekjum giftra kvenna, áður en útsvar er á þær lagt. Reynslan mun staðfesta það, sem við sjálfstæðismenn sögðum frá öndverðu, að hin nýju skattalög mundu yfirleitt íþyngja öllum þorra fólks með miðlungstekjur.
Of langt mál er nú að rekja hinar miklu deilur um skattamálin á liðnum vetri. Í næsta mánuði kemur skattskráin út, og þá er líka komið að skuldadögunum. Á hitt vil ég benda, að þm. Sjálfstfl. mótuðu mjög ákveðna stefnu í skattamálunum í nál. sínum við afgreiðslu málanna. Í stytztu máli er hún þessi:
1. Skattheimtan má aldrei ganga það langt, að hún lami framtak einstaklinga og félaga.
2. Það ber að stefna að því að skattleggja eyðsluna, en örva eignamyndunina.
3. Einstaklingnum verður að tryggja eðlilegan ráðstöfunarrétt yfir tekjum hans í hverju skattþrepi og samanlagðir skattar í hæstu skattþrepunum ekki yfir 50%, þ. e. af síðustu tekjuöflun.
4. Verkaskipting sveitarfélaga og ríkis miðist við aukið sjálfsforræði sveitarfélaganna og tekjuöflunarmöguleikar þeirra verði í samræmi við það.
Í þinginu hefur verið gerð breyting á almannatryggingalögum. Að vissu leyti var hér um að ræða framhald á heildarendurskoðun laganna á Alþ. í fyrra. En tryggingabætur voru hækkaðar, og var ekki um það ágreiningur í þinginu. Ágreiningur var ekki heldur um að hverfa frá innheimtu persónuskatta eða nefskatta í formi almannatryggingagjalds og iðgjalda sjúkrasamlaga, en hér féll ríkisstj. á prófinu. Stöðugt var talað um, að þessi gjöld væru niður felld. Svo er ekki. Þau eru innheimt í gegnum tekjuskattskerfið. Þessi gjöld höfðu áður áhrif á vísitöluútreikning framfærsluvísitölu og kaupgjaldsvísitölu. Fjmrh. sagði í upphafi, að vísitalan mundi lækka um ca. 4% af þessum sökum, og þá var ákveðið að lækka niðurgreiðslur af landbúnaðarvörum, sem hækkaði svo verðlag þeirra, eins og allir vita. Svo eiga menn eftir að greiða hina fyrri nefskatta í tekjuskattsinnheimtunni, en hún verkar ekki á vísitöluna. Þannig er í stórum dráttum hið margumtalaða vísítölufals hæstv. ríkisstj., sem vissulega átti að fela og leyna eins og mannsmorði. Rétt er það, að þeim allra launalægstu er hagur í því að hverfa frá þessum nefsköttum. En það kemur hins vegar ekki til góða hjá þeim, sem komnir eru yfir visst tekjumark og ekki eldra fólki yfir 67 ára aldri, en hjá því hafa þessir nefskattar ekki verið innheimtir. Dregið var að leyfa ýmsar verðhækkanir, svo að þær gætu ekki verkað til hækkunar á kaupgjaldsvísitöluna, fyrr en við útreikning hennar þann 1. júní. Þar liggur einnig álitlegur biðreikningur launþega.
Það alvarlegasta er, að nú eru aftur í gangi víxlverkanir kaupgjalds og verðlags, sem hleypa verðbólguhjólinu á fullan hraða, sem leiða mun til lífskjaraskerðingar fyrir launþega umfram þá fölsun, sem í vísitölunni felst. Þá reynir enn á þol atvinnuveganna, og enn gilda þau sannindi, að dragi úr þróun þeirra vegna vaxandi tilkostnaðar, þá er það jafnskaðlegt launþegum og vinnuveitendum og þar af leiðandi almennum hagvexti í þjóðarbúinu. Eyðslustefnan er allt of áberandi í fari hæstv. ríkisstj. Kom það m. a. skýrt fram við afgreiðslu fjárl., sem nú eru 50% hærri en á s. l. ári.
Lítið hóf hefur verið á skipun nefnda til alls konar verka, og virðist þar vera um að ræða eins konar nýja stétt, einkum á vegum vissra rn. Í löggjöf og frv.-flutningi og tillögugerð gætir og ríkrar tilhneigingar til vaxandi miðstjórnarvalds. Fyrsta dæmi þess er báknið nýja, Framkvæmdastofnun ríkisins, með sínum pólitísku „kommissörum“. Valdbeitingarmöguleikum þessarar opinberu stofnunar eru lítil takmörk sett varðandi yfirráð og stjórnun fjárfestingarsjóða og áætlunargerð um opinberar framkvæmdir. Sams konar tilhneigingar gætir í frv. og tillögugerð um heilbrigðisþjónustu landsmanna og í rafvæðingaráformum og einstökum frv. um nýjar stofnanir með opinberri stýringu. Að vísu leynir sér ekki löngun til þess að hylja þessi áform með lýðræðishjali og tali um nauðsyn aukins sjálfræðis landshluta, en það endar jafnan í því, sem stendur huganum næst, þ. e. einni allsherjarstjórn, yfirstjórn miðstjórnarvaldsins. Jafnþokukennd hugtök eins og ríkisstj. hinna vinnandi stétta eða vinnandi fólks eiga að gefa eitthvað til kynna um aukið lýðræði eða valddreifingu, þegar hið gagnstæða býr að baki.
Þessa óheillaþróun mátti þegar marka af stjórnarsáttmála hæstv. ríkisstj. Þar segir m. a.:
„Ríkisstj. einsetur sér að efla undirstöðuatvinnuvegina á grundvelli áætlunargerðar undir forustu ríkisvaldsins. Koma skal á framkvæmdastofnun ríkisins, sem hafi á hendi heildarstjórn fjárfestingarmála og frumkvæði í atvinnumálum.“ Enn fremur: „Endurskoða ber skiptingu verkefna og valds á milli ríkis og sveitarfélaga í því skyni að auka sjálfsforræði byggðarlaga“. Þveröfugt er stefnt, og ekkert hefur verið hirt um það fram til þessa að efna það loforð að hafa samráð við Samband ísl. sveitarfélaga og samtök sveitarfélaga í einstökum landshlutum um þessa endurskoðun.
Fleiri loforð stjórnarsáttmálans eru álíka mikils virt eins og t. d. það að lækka verðlag, eins og þar stendur, eða hindra verðhækkanir. Í stjórnarsáttmálanum segir, að ríkisstj. muni leggja ríka áherzlu á, að takast megi að koma í veg fyrir þá háskalegu verðlagsþróun, sem átt hafi sér stað í efnahagsmálum undanfarin ár. Hún muni leitast við að tryggja, að hækkun verðlags hér á landi verði ekki meiri en í helztu nágranna- og viðskiptalöndum. Til þess að ná þessu marki segir í stjórnarsáttmálanum, að ríkisstj. vilji hafa samráð við samtök launafólks og atvinnuveitenda um ráðstafanir í efnahagsmálunum. Hver kannast við ráðstafanir ríkisstj. í efnahagsmálunum til þess að stuðla að stöðugu verðlagi? Einn þm. stjórnarliðsins er sagður hafa sagt þessa dagana: „Ef stjórnin ekki eyðir dýrtíðinni, þá étur dýrtíðin stjórnina.“
Í hinu merka riti The Economist, þann 29. apríl s. l., er gerður samanburður á verðbólguþróun í ýmsum viðskiptalöndum okkar og þ. á m. á Íslandi frá 1967—1971. Áföllin í efnahagsmálum Íslands árin 1967 og 1968 leiða til þess, að verðbólgan vex meira en í nágrannalöndunum. Síðan fer Ísland niður á við, og á árinu 1971 er Ísland í samanburði við önnur lönd komið niður fyrir Holland, Svíþjóð og Bretland, jafnt Noregi, Danmörku, Finnlandi og Sviss. En hvernig horfir nú? Það er augljóst mál, að við rjúkum upp úr öllu valdi þegar á þessu ári, þrátt fyrir fögur fyrirheit í stjórnarsáttmálanum. Þá berast böndin að atvinnuvegunum. Rísa þeir undir þunganum? Ef þeir gera það ekki, þarf ekki um kjarabætur almennings að spyrja.
Í upphafi þings gerði ég grein fyrir stjórnarandstöðu Sjálfstfl. Ég lagði áherzlu á þá staðreynd, að hún væri í eðli sínu jákvæð, þar sem hún mótaðist öðru fremur af andspyrnu gegn þeim sósíalisma, sem boðaður væri í stjórnarsáttmála ríkisstj. og lýsti sér í stórlega auknum ríkisafskiptum og vaxandi miðstjórnarvaldi. Þetta er svo af stjórnarflokkunum kallað því fallega nafni félagshyggja. Þeir telja sig allir vera svo góða, að þeir séu fyrst og fremst að hugsa um aðra, en ekki sjálfa sig, samfélagið en ekki einstaklingana. Ég endurtek nú, að við sjálfstæðismenn erum algerlega andsnúnir þessari væmni sósíalismans, sem og ótuktareðli kommúnismans, sem er eitt afsprengið. Við vitum, að hann felur í sér síaukin yfirráð þeirra, sem um stjórnvölinn halda, og hin sósíalíska yfirstétt skarar eld að sinni köku, ekki á grundvelli verðleika einstaklinganna, heldur valdsins, ríkisvaldsins, en í skjóli þess er skákað. Þetta skipulag getur gefið valdbeitingarstétt og stjórnmálaflokkum slíkra stétta tækifæri í bili til þess að skara eld að sinni köku, en ekkert er fráleitara en almenningur leiti á slík mið til hagsældar og vaxandi velmegunar. Nú þegar er að koma í ljós, hvílíka óstjórn við búum við. Svo mun fram halda um skeið, þar sem enginn stjórnarflokkanna vill fórna valdaaðstöðu sinni. Samt sem áður er stjórnarliðið sjálfu sér sundurþykkt og sýnist oft sitt hverjum, enda eru liðsmenn frá harðsvíruðum kommúnistum til frjálslyndra og meinlausra bændafulltrúa og jafnvel einstaklingshyggjumanna í eðli sínu. Við sjálfstæðismenn viljum, að í þjóðfélagi okkar bjóðist ungum framtaksmönnum betri kjör til framtaks og gróða. Ég segi hiklaust gróða og aftur gróða. Í mínum huga er það ekki skömm, heldur heiður að geta stjórnað atvinnurekstri, þjónustustarfsemi og hvers kyns framtaki með hagnaði og góðum afrakstri. Við sjálfstæðismenn höfum ætíð viljað og höfum sýnt það, þar sem við ráðum, eins og í Reykjavík, að við samrýmum einkaframtakshugmyndina ríkri félagshyggju til samhjálpar í anda bróðurhyggju okkar litla samfélags.
Góðir hlustendur. Ég kveð nú með þessum orðum: Við Íslendingar þurfum og viljum frelsi og framtak okkar fáu einstaklinga örsmárrar þjóðar. Við óskum ekki eftir Framkvæmdastofnunum ríkisins með frumkvæði þeirra til aðgerða og útdeilingar fjármagns og annarra lífsins gæða, t. d. leyfa til að kaupa bíl, leyfa til að kaupa ísskáp eða þvottavél, leyfa til að byggja eða reka atvinnu á einn eða annan hátt, lifa og starfa. Við viljum vera frjálsir, en jafnframt virða, skilja og hjálpa hverjir öðrum.