08.12.1971
Efri deild: 24. fundur, 92. löggjafarþing.
Sjá dálk 278 í B-deild Alþingistíðinda. (292)
86. mál, Framkvæmdastofnun ríkisins
Halldór Blöndal:
Herra forseti. Ég geri mér raunar ekki alveg ljóst, hvernig ber að skilja ræðu hv. síðasta ræðumanns, hv. 11. þm. Reykv. Í máli sínu áðan talar í hann mjög um það, að skoðun okkar sjálfstæðismanna hafi breytzt, hún sé nú þveröfug við það, sem fram kom í nál. við frv. um Atvinnumálastofnun, fjárfestingu og gjaldeyrisnotkun frá árinu 1969, nál., sem undirskrifað er 17. marz 1969. Ég hygg, að ég þurfi varla að rifja það upp fyrir hv. 11. þm. Reykv., að hér er nokkuð ólíku saman að jafna, en ég hygg þó rétt að gera það.
Það er þá í fyrsta lagi, að í því frv., sem þar er fjallað um og í þeim ummælum, sem hann vitnar til, ummælum hæstv. fyrrv. fjmrh. annars vegar og hins vegar hv. fyrrv. þm., Ólafs Björnssonar, fjalla þeir þar um, með hvaða hætti beri að hafa stjórn á heildarfjárfestingunni í landinu. Og það er ekkert nýmæli og er staðfest í verki og í reynd af fráfarandi ríkisstj. og þeirri skipulagningu og áætlanagerð og öðru þvílíku, sem hún hafði forgöngu um að koma upp hér á landi, hverja skoðun hún hafði á því máli. Hitt finnst mér mjög athyglisvert um hv. þm., að hann reynir að gera því hér skóna, að uppbygging þessara tveggja stofnana sé með eitthvað svipuðum hætti, annars vegar uppbygging Atvinnumálastofnunar og hins vegar uppbygging Framkvæmdastofnunar ríkisins. Það getur hver maður séð í frv. til l. um Atvinnumálastofnun, fjárfestingu og gjaldeyrisnotkun, að þar er svo kveðið á, að forsrh. skuli skipa stjórn Atvinnumálastofnunar til tveggja ára í senn samkv. tilnefningu. Það segir svo í frv., með leyfi hæstv. forseta:
„Alþýðusamband Íslands, Bandalag starfsmanna ríkis og bæja, Farmanna- og fiskimannasamband Íslands, Landssamband ísl. útvegsmanna og Stéttarsamband bænda tilnefna einn mann hvert. Félag ísl. iðnrekenda og Samband ísl. samvinnufélaga tilnefna sameiginlega einn mann, Landsbanki Íslands og Útvegsbanki Íslands tilnefna sameiginlega einn mann. Formaður skal sá skipaður, sem bankarnir tilnefna.“
Ég hygg, að hv. þdm. verði að virða mér það nokkuð til vorkunnar, þó að ég líti svo á, að yfirstjórn þessarar stofnunar sé með nokkuð öðrum hætti heldur en hér er gert ráð fyrir í frv. um Framkvæmdastofnun ríkisins. Annars gefur þessi mikla tilhneiging hv. þm. til þess að glugga í frv. til l. um Atvinnumálastofnun, fjárfestingu og gjaldeyrisnotkun tilefni til að spyrja um það, hvort ætlunin sé kannske að koma hér á einhverju eftirliti með gjaldeyrisnotkun landsmanna. Í þessu frv. er gert ráð fyrir því, að þessi stofnun skuli hafa aðstöðu til þess að takmarka hana. Hér stendur í 8. gr., með leyfi hæstv. forseta:
„Atvinnumálastofnunin hefur vald til að koma í veg fyrir þá fjárfestingu og þá gjaldeyrisnotkun, sem samrýmist ekki ákvæðum 7. gr. að dómi stofnunarinnar. Ef brýna nauðsyn ber til, er Atvinnumálastofnuninni heimilt að banna tiltekna tegund fjárfestingar eða gjaldeyrisnotkunar um tiltekinn tíma.“
Öll þessi tilvitnun hv. þm. til þessa frv. gefur því sannarlega tilefni til þess, að spurt sé: Stendur eitthvað þvílíkt til núna? Eigum við eftir að fá aðra jólagjöf núna á þessu ári? Stendur það til ofan á allt það, sem búið er að gera, að nú eigi að fara að skammta landsmönnum gjaldeyri? Eða stendur það til, sem fleygt hefur verið, að núna eigi að leggja grundvöll að nýrri gengisfellingu með því að taka hér upp einhvers konar innflutningsgjald? Ef hv. þm. vill ræða við mig um þessi mál, þá er ég sannarlega tilbúinn til þess. En ég hygg, að hann skuli gera sér ljóst, að það er töluvert ólíku saman að jafna, annars vegar eins og þarna segir í till. hans, að atvinnuvegirnir og fulltrúar launþega, fulltrúar byggðarlaganna, skuli skipa stjórn stofnunarinnar, eða eins og hér er gert ráð fyrir, að stjórn stofnunarinnar skuli skipuð þremur kommissörum, sem samkv. ummælum hv. 4. þm. Norðurl. v. eiga að vera alls ráðandi, en stjórn stofnunarinnar, sem er þingkjörin, á ekkert að gera nema stimpla það, setja sitt vörumerki á þær afgreiðslur, sem þar fara fram.
Hitt verð ég að segja, að það sýnir óvænta og mikla bjartsýni, ég vil segja barnalega bjartsýni, þegar hv. þm. tilnefnir hérna ein mistök, sem orðið hafa í sambandi við fjárfestingu í landinu. Og hann tekur þar dæmi af, að allt það kerfi, sem við höfum búið við í 8 ár, eigi að vera ónýtt vegna þessara einu mistaka. Ég segi: Mikil er trú þín, kona, ef þessi hv. þm. heldur, að engin ein mistök komi fyrir í öllu þessu mikla fjárfestingarbákni, sem hér á að koma á. Og það væri þá vissulega tímabært að spyrja hann að því, þegar mistökin fara að dynja yfir, hvort ekki sé kominn tími til þess að söðla aftur um.
Að lokum vil ég aðeins ítreka það, sem hefur löngum verið stefna okkar sjálfstæðismanna, að við höfum ævinlega talið, að í sambandi við fjárfestingu og í sambandi við atvinnuvegina þurfi að koma á sem víðtækustu samstarfi milli stjórnvalda og stéttarsamtaka og annarra almenningssamtaka, er málin varða, og við atvinnuvegina. Það hefur verið okkar skoðun, og að því hefur verið stefnt.
Ég hygg, að ekki sé ástæða til þess að fara mörgum orðum um þetta hér til viðbótar, en ég vil þó að lokum brýna hv. 11. þm. Reykv. á því, fyrst hann tekur svo mjög mikið mark á þeim nál., sem gefin voru út í marz 1969, hvað hann segir þá um þau ummæli, sem hv. þm. Framsfl. skrifa þá undir, og þar stendur m.a. svo um Atvinnumálastofnun o.s.frv., með leyfi hæstv. forseta:
„Frv. þetta kveður á um, að komið verði upp opinberri forustu í atvinnumálum af hálfu þjóðfélagsins í samstarfi við leiðandi menn á sviði atvinnulífsins.“
Þessir leiðandi menn áttu að eiga sæti í stjórn stofnunarinnar. Stendur þetta enn? Ef svo er, ef framsóknarmenn eru enn þessarar skoðunar, þá er kannske enn tóm til þess að skjóta á fundi í fjhn. milli 2. og 3. umr. og ræða þetta mál sérstaklega. Ég er alveg viss um það, að við í minni hl. munum gefa okkur tóm til þess að ræða það á fundi fjhn. Ed. milli 2. og 3. umr., hvort þess væri nokkur kostur að gefa atvinnuvegunum tækifæri til þess að hafa meiri hönd í bagga með Framkvæmdastofnun ríkisins en gert er ráð fyrir samkv. því frv., sem hér liggur fyrir.