06.04.1972
Sameinað þing: 54. fundur, 92. löggjafarþing.
Sjá dálk 660 í D-deild Alþingistíðinda. (4196)
46. mál, öryggismál Íslands
Haukur Hafstað:
Herra forseti. Till. sú til þál., sem er hér til umr., þ.e. till. þeirra 10 sjálfstæðismanna, er vissulega þess eðlis, að ástæða sé til þess að hafa um hana ítarlegar umr., ekki eingöngu vegna þess máls, sem hún fjallar um, heldur einnig vegna þess, hvers eðlis till. er. Þar er beinlínis lagt til, að lýðræðisleg vinnubrögð verði látin lönd og leið, en í þess stað tekin upp ólýðræðisleg þvingun, sem í alla staði er ósamboðin virðingu Alþingis.
Það er svo sem ekkert nýtt, að hin svonefndu öryggismál hljóti óvenjulega afgreiðslu hér á Alþ., þá sjaldan þau hafa verið til afgreiðslu. Allt frá upphafi eða í okt. 1946, þegar hv. 32 þm. samþykktu Keflavíkursamninginn, hefur verið farið með þessi mál sem feimnismál, bæði á Alþ. og í ríkisstj. Það er því vissulega gleðilegt, að sú stjórn, sem nú hefur tekið við, vill hafa annan hátt á og ræða þessi mál fyrir opnum tjöldum. Og það er vissulega þörf á því að rifja upp ýmsa þætti í sögu þessara mála, og ég mun leitast við að gera það nú í nokkrum orðum, þó að það verði aðeins smáviðauki við þá mannkynssögu fyrir byrjendur, sem hv. 5. þm. Reykn. hefur samið og las hér um daginn. Einnig vill svo vel til, að þjóðin getur líka fengið aðra upprifjun frá þessum dögum með því að fara á Atómstöðina í Iðnó og heyra þar og sjá, hvað skáldið Halldór Laxness hafði þá að segja. Þeir Íslendingar,sem ekki muna þá daga, eiga vissulega erindi í Iðnó nú.
Aðeins fáum árum eftir stofnun lýðveldisins undirgengust alþm. afsal landsréttinda, þrátt fyrir víðtæk mótmæli, víðtækari mótmæli en þekkzt hafa í sögu þjóðarinnar, fjöldafundi, allsherjarverkföll. Ekkert fékk stöðvað þessa furðulegu samþykkt, þessi ógæfuspor, sem stigin voru þá og þjóðin var aldrei spurð. Síðan þetta gerðist, hefur íslenzk þjóð ekki átt óskoraðan rétt yfir landinu. Síðan þá hefur það verið íslenzkum stjórnvöldum um megn að reka sjálfstæða utanríkis— og efnahagspólitík. Síðan þá hafa íslenzkar ríkisstjórnir ljóst og leynt orðið að taka mið af óskum hins erlenda stórveldis, sem hér hefur dvalið í landinu. En e.t.v. er það alvarlegast og afdrifaríkast, að síðan þá hefur íslenzka þjóðin verið sundruð þjóð. Sá einhugur og sú samheldni allra Íslendinga, allra stjórnmálaflokka, sem náðist með stofnun lýðveldisins, rofnaði með þessum samningi. Um þetta höfum við ótal dæmi allt til þessa dags. Nýsköpunarstjórnin féll, þegar þessi samningur var gerður, upphaflegi samningurinn, Keflavíkursamningurinn. Samstaðan í vinstri stjórninni gliðnaði vegna þess, að það var ekki staðið við þau loforð, sem gefin voru, að herinn ætti að fara. Og hver efast um, að þessi þáltill. 10 þm. Sjálfstfl., sem við erum hér að ræða um, sé enn ein tilraun þessa flokks til þess að koma í veg fyrir þá ákvörðun stjórnarflokkanna að láta dátana á Keflavíkurflugvelli fara heim á kjörtímabilinu?
Allt frá því fyrsta, er Sjálfstfl. og Morgunblaðið tóku að þjóna opinberlega bandarískum hagsmunum og hersetu hér á landi, hefur ýmsum ráðum verið beitt til þess að gera málstaðinn girnilegan fyrir þjóðina. Það er alveg rétt, sem 1. þm. Reykv. sagði áðan, að Sjálfstfl. hefur haft skýrt mótaða stefnu í sjálfstæðismálum um árabil. Það er mjög skýr stefna og það hefur ekkert breytzt og það er ekkert breytt í dag frá þeim dögum, er þessi landsréttindi voru tekin af þjóðinni og það hefur oft verið reynt að fela hinn eiginlega tilgang, sem falizt hefur á bakvið þá verknaði, er gerðir hafa verið, þegar við höfum verið að láta af hendi landsréttindi.
Þegar samþykkt var á Alþ. að veita Bandaríkjunum aðstöðu á Keflavíkurflugvelli fyrst, var það látið heita till. til þál. um heimild fyrir ríkisstj. til þess að gera samning við Bandaríkin um niðurfellingu herverndarsamningsins frá 1941 o.fl. Sem sagt, þegar við vorum að afsala okkur rétti, veita erlendu ríki aðstöðu á íslenzku landi, þá var því komið fyrir í þriggja stafa skammstöfun, o.fl. Þarna mátti ekki segja sannleikann, heldur hét það að fella niður herverndarsamning, þegar við vorum að gera annan samning. Samtímis þessu stóð í Morgunblaðinu: „Allur her fer burt úr landinu, fullveldisréttur Íslands er í engu skertur.“ Og hver er svo skilgreining hv. flm. á þeirri ályktun, sem hér er til umr.? Í niðurlagi grg. segir, með leyfi forseta:
„Því ber að líta á hana, þ.e. tillöguna, sem tilboð af Sjálfstfl. hálfu um að taka þátt í samstarfi við utanrrh. um endurskoðun varnarsamningsins og heilbrigða skipan varnarmála á Íslandi framvegis.“
Hæstv. utanrrh. hlýtur vafalaust að gleðjast við að sjá svona huggulegt samningstilboð. Honum er vafalaust í fersku minni, hve þeir Morgunblaðsmenn voru honum hjálplegir, þegar þeir lánuðu honum ræðuna hans Emils í vetur.
Hv. flm. bjóða einnig fram aðstoð Sjálfstfl. til að koma á heilbrigðri skipan varnarmála framvegis. Og til þess að koma á þessari heilbrigðu skipan, er af mikilli kurteisi lagt til að útiloka einn þingflokkinn, meira að segja stjórnarflokk, frá afskiptum og umræðum um öryggismál þjóðarinnar. Hvaða tilgangi þjónar slíkur málflutningur? Eru þessir hv. þm. ekki enn þá búnir að átta sig á því, að þjóðin hafnaði stefnu Sjálfstfl. í síðustu kosningum, eða er þetta bara taugaveiklun á háu stigi? Eftir ræður þeirra formannanna í stjórnarandstöðuflokkunum, þá held ég, að það sé nærri lagi og ég get tekið undir orð formanns Alþfl., að það sé alveg augljóst mál, eins og hann sagði svo oft í sinni ræðu.
Ég hef hér eingöngu talað um stefnu Sjálfstfl. Ég hef ekki séð ástæðu til þess að nefna Alþfl., því að ég fæ ekki betur séð, en sá flokkur hafi raunar enga stefnu í sjálfstæðismálum þjóðarinnar eða utanríkismálum. Hann hefur svo gersamlega verið í þjónustu Sjálfstfl., að þar má hreint ekki á milli sjá og nú síðast sýnist mér, að formaður Alþfl., hv. þm. Gylfi Þ. Gíslason, sé farinn að taka hlutverk sitt það alvarlega, að hann telji sig eiga að vera þar í fylkingarbrjósti.
Ég hef með þessum fáu orðum, herra forseti, sýnt fram á, að meðan erlendur her er hér í landi og samningum þar um hefur ekki verið sagt upp, verður ekki um að ræða, að hér ríki eðlilegt stjórnmálaástand, fyrir utan þá hættu, sem þjóðmenningu okkar og sjálfstæði stafar að sjálfsögðu af slíku tvíbýli.
Sú vinstri stjórn, sem hér tók við völdum á s.l. sumri, hefur heitið þjóðinni nýrri stefnu. Nú skal taka upp sjálfstæða utanríkispólitík og efnahagsmálapólitík, endurskoða varnarsamninginn og herinn látinn fara úr landi á kjörtímabilinu. Landhelgin verður færð út 1. sept. á þessu ári. Í staðinn fyrir stóriðjuáætlanir viðreisnarstjórnar er að hefjast stórfelld umbylting í íslenzku atvinnulífi. Allt eru þetta verkefni, sem þjóðin er reiðubúin til að styðja og vinna að. Þetta er stefna, sem þjóðin vill sameinast um. Þjóðin krefst þess, að ríkisstj. framfylgi undanbragðalaust þeim stefnuskráratriðum, sem málefnasamningurinn tekur til. Þjóðin mun vissulega taka það óstinnt upp, ef enn þá verður vikizt undan gefnum loforðum. Ég vil undirstrika það, að ætli ríkisstj. sér í alvöru að umbylta íslenzku atvinnulífi, eins og hún hefur þegar hafið, þá verður það því aðeins mögulegt, að herinn verði látinn fara. Þá og þá fyrst getur þjóðin sameinazt um þau þýðingarmiklu viðfangsefni, sem hér eru og bíða úrlausnar.