13.04.1972
Sameinað þing: 56. fundur, 92. löggjafarþing.
Sjá dálk 889 í D-deild Alþingistíðinda. (4467)
200. mál, samkeppni um teikningar af opinberum byggingum
Flm. (Ellert B. Schram):
Herra forseti. Þessari umr. var nú frestað hér s.l. þriðjudag vegna fjarveru hæstv. ráðh. og var reyndar farið um það nokkrum orðum, að ráðh. væru ekki viðstaddir þá umr. og reyndar önnur mál þann dag, að undanskildum einum. En ég vil nú lýsa eftir hæstv. menntmrh., því að tilgangur minn hingað upp í pontuna var að beina til hans lítilli fsp., þannig að það kemur að takmörkuðum notum, að ég sé hér aftur að ítreka þessa fsp., ef hann er ekki viðlátinn. (Forseti: Vill þm. hinkra við?) Já.
Ja, herra forseti. Ég hefði kannske átt að gera hæstv. ráðh. aðvart um þessa fsp., sem reyndar var borin fram hér s.l. þriðjudag, en fékkst ekki svar við vegna fjarveru ráðh. En þar sem hún gerir ekki kröfu til neins sérstaks undirbúnings við svar, heldur eingöngu að leita eftir áliti ráðh., þá hef ég nú ekki gert boð á undan mér öðruvísi en með þeirri umr., sem hér fór fram s.l. þriðjudag.
Ég ætla ekki að endurtaka málflutning minn frá fyrri hluta þessarar umr., sem fjallaði um till. til þál. um samkeppni um teikningar að opinberum byggingum, en ég vakti athygli á því, að þessi till. væri að verulegu leyti sprottin upp úr umr., sem fram hafa farið nú í vetur um það, hvort efna skyldi til samkeppni um teikningar að væntanlegri Þjóðarbókhlöðu. Í því sambandi vitnaði ég til bæklings, sem dreift hefur verið hér meðal þm. og er útgefinn af Arkitektafélagi Íslands í marz 1972, þar sem skýrt er frá umr. um hlutverk þjóðarbókhlöðu á fundi, sem fram fór 19. febr. s.l. Þetta gerði ég vegna þess, að eins og kunnugt er, þá hefur hæstv. menntmrh. hafnað þeirri ósk frá Arkitektafélagi Íslands, að efnt skyldi til opinberrar samkeppni um teikningar að Þjóðarbókhlöðunni og var það gert síðast með bréfi frá 8. febr. s.l. Sýnist sú ákvörðun ráðh. vera byggð á því, að undirbúningur sé svo langt á veg kominn, að ekki verði aftur snúið og ekki sé unnt að taka þessa ósk til greina af þeim sökum. Af þessu tilefni benti ég á, að fram kæmu í áður nefndum bæklingi ummæli forsvarsmanna háskóladeilda, en gert er ráð fyrir því, að í væntanlegri Þjóðarbókhlöðu verði sameinað m.a. Landsbókasafn og Háskólabókasafn og þar af leiðandi mætti ætla, að gætt væri hagsmuna Háskólans, þeirra deilda, sem afnot þyrftu að hafa af þessu bókasafni. En í ummælum forsvarsmanna háskóladeildanna, að ég held allra og las ég hér upp s.l. þriðjudag hluta úr þessum ummælum, í þeim kemur fram, að nánast ekkert samráð hefur verið haft við deildir þeirra varðandi undirbúning að þessari þjóðarbókhlöðu og fyrirkomulagi á sameiningu safnanna og nýtingu á Háskólabókasafninu.
Ég vakti athygli á, að í lok fundarins hefði áhugamaður á fundinum, Ólafur Ragnar Grímsson, gefið þessum undirbúningi þá einkunn, að bygging þessarar þjóðarbókhlöðu gæti orðið „fíaskó“ og minnisvarði fyrir komandi kynslóðir um það, hvers konar fáránlegt þjóðfélagskerfi hér ríkti og hve „prímitívir“ Íslendingar væru í stjórnsýslu og framkvæmdagerð á þessum tíma. Nú ætla ég ekki að gera þessi orð að mínum, en þau eru vissulega stór og sumir taka væntanlega mark á þeim. En með tilliti til allra þeirra upplýsinga og yfirlýsinga, sem gefnar voru á þessum fundi, þá leyfði ég mér að efast um. að undirbúningur væri þannig á veg kominn, að ekki væri hægt að taka tillit til óska Arkitektafélags Íslands og reyndar fleiri um það að efna til samkeppni um teikningar að þjóðarbókhlöðunni, sem mörg og gild rök sýnast vera fyrir.
Þá vakti ég athygli á því, að fyrr í vetur hefði verið hér til umr. till. til þál. flutt af tveim hv. þm., þeim Ingu Birnu Jónsdóttur og Bjarna Guðnasyni, um athugun á safnamálum Íslendinga og þar var m.a. í till. og í grg. rætt um Þjóðarbókhlöðuna sem safn. Það mátti skilja á frsm., hv. þm. Ingu Birnu Jónsdóttur, að ef sú till. næði fram að ganga og yrði samþykkt, sem maður verður að gera ráð fyrir, því að annars vegar eru flm. úr stjórnarliði, þá mátti skilja á frsm., að þar með væri tekinn til endurskoðunar undirbúningurinn og framkvæmdir að væntanlegri Þjóðarbókhlöðu. Ég skildi líka orð hennar svo, að með því mætti gera ráð fyrir, að ráðh. eða rn. endurskoðaði afstöðu sína til samkeppni um teikningar að þjóðarbókhlöðunni. Vegna þess að nú vill svo til, að þessir flm. eru jafnframt flokksmenn hæstv. ráðh., þá geri ég ráð fyrir, að haft hafi verið samráð við ráðh. um flutning þessarar till. og hann eða flm. hafi sett fram þessar skoðanir sínar með vitund hæstv. ráðh. Af þessu öllu saman vildi ég gjarnan fá svör við því, hvort þetta væri réttur skilningur hjá flm. að áðurnefndri þáltill. og hvort þeir, sem hefðu áhuga fyrir samkeppni um teikningar að Þjóðarbókhlöðunni, mættu vænta þess, að sú ákvörðun yrði tekin til endurskoðunar með hliðsjón af þessum ummælum og ýmsum atvikum svo og bréfi ráðh. frá 8. febr., þar sem hann gefur í skyn, að hann sé almennt hlynntur samkeppni um teikningar að opinberum byggingum.