13.04.1972
Sameinað þing: 56. fundur, 92. löggjafarþing.
Sjá dálk 902 í D-deild Alþingistíðinda. (4498)
207. mál, endurskoðun bankakerfisins
Guðlaugur Gíslason:
Herra forseti. Það er nú farið að gerast æ tíðara hér í þingsölum, að stuðningsmenn ríkisstj. gerast órólegri og órólegri með framkvæmdaleysi þessa málefnasamnings, sem birtur var, þegar stjórnin var mynduð. Ég hygg þó, að síðustu orð hv. 3. landsk. þm., sem hér var að ljúka máli sínu, eigi eftir að verða til þess, að við eigum eftir að sjá það í ríkara mæli, en við þó höfum séð fram að þessu, þann óróleika, sem hlýtur að verða innan stjórnarliðsins um framkvæmd stjórnarstefnunnar og stefnu ríkisstj., sérstaklega í efnahagsmálum. Hann var að enda við að lýsa því hér yfir sem sinni skoðun, að þegar eftir aðeins 9—10 mánaða setu ríkisstj. væri orðin ofsaleg verðbólga og ofþensla í þjóðfélaginu. Ég hygg, að öllum þm. sé það ljóst, hvert stefnir í þeim málum. Það hefur verið bent á það hér áður á Alþ., að þetta hlyti að verða afleiðing þeirrar stjórnarstefnu, sem ákveðin var, þegar ríkisstj. var mynduð og sem birtist í málefnasamningi ríkisstj. Nú eru stjórnarliðar þegar, eins og hv. síðasti ræðumaður gerði, farnir að boða það og sjá fram á það, að þetta er að ske. Þess er að vænta, að þeir menn, sem þegar sjá þetta og viðurkenna, geri þá eitthvað til þess að reyna að koma í veg fyrir og reyna að stöðva þessa þróun, sem þeir telja, að sé að verða, að óðaverðbólga sé að skapast í þjóðfélaginu. Ég vil minna þennan hv. þm. á það, að það var einmitt óðaverðbólga, sem varð síðustu vinstri stjórn að falli samkv. yfirlýsingu þáv. hæstv. forsrh., Hermanns Jónassonar, sem lýsti því hér yfir úr þessum ræðustól, að slík óðaverðbólga væri að skella á í efnahagsmálum þjóðarinnar, að hann yrði að biðjast lausnar, vegna þess að ríkisstj. hans sá enga leið til þess að komast út úr vandanum.
Nú virðist það vera, að stuðningsmenn stjórnarinnar sjálfir séu þegar eftir fáa mánuði farnir að gera sér það ljóst, að þetta sama er að endurtaka sig hjá þeirri vinstri stjórn, sem nú ræður og ég verð nú að segja, að það spáir varla um langa lífdaga, ef þetta er að verða almenn skoðun innan stjórnarliðsins. Almenningur sér mjög fram á, hvað er að gerast og er því ekki nema eðlilegt, að þeir menn, sem styðja ríkisstj., sjái það einnig.
En stjórnarliðum hefur vissulega gefizt tækifæri til þess að sýna í verki, að þeir vildu þá eitthvað spara eða eitthvað fara varlegar með útþenslu í ríkiskerfinu. Mjög var á það bent, þegar fjárlög voru hér samþykkt, að þau hlytu að leiða af sér, eins og að þeim var staðið með þeirri geysilegu hækkun, sem varð á þeim frá árinu áður, verðbólgu og ofþenslu í öllum efnahagsmálum þjóðarinnar. Hvorki hv. 3. landsk. þm. né aðrir stuðningsmenn stjórnarinnar vildu á þetta hlusta og samþykktu fjárlögin eins og þau voru lögð fram af hæstv. ráðh. með öllum þeim viðbótar hækkunartillögum, sem frá stjórnarliðinu komu, þannig að það situr nú kannske sízt á þeim mönnum, sem þannig hafa staðið að verki, að koma hér upp í ræðustól og þenja sig yfir því, að þessi þensla sé að verða að veruleika og eigi án efa eftir að hafa mjög alvarleg eftirköst, mjög alvarlegar afleiðingar fyrir þjóðina í heild. Ég tel, að það sitji sízt á þessum mönnum, sem vitandi vits hafa staðið að því að skapa þessa verðbólgu og þá verðþenslu, sem hann var að boða hér, að þegar væri skollin á í þjóðfélaginu.
Í sambandi við ríkisstofnanir og ofþenslu í þeim málum, þá vil ég minna þennan hv. þm. á að hann stóð að því ásamt öðrum þm. stjórnarliðsins að setja á stofn einhverja þá stærstu stofnun, sem Alþ. hefur lengi staðið að, að setja á stofn, en það var Framkvæmdastofnunin, sem samþ. var hér á Alþ. fyrir s.l. áramót. Ef lög um þessa stofnun eru lesin, kemur það í ljós, að þar er vissulega ekki stefnt í sparnaðarátt. Þessari stofnun er ekki einasta gert að taka við nokkrum hluta af því, sem bankakerfið þá hafði með höndum, heldur á hún að taka að sér að skipuleggja ýmiss konar framkvæmdir í þjóðfélaginu, sem áður höfðu annaðhvort verið í höndum opinberra aðila eða einstaklinga og gera margar fleiri ráðstafanir í sambandi við efnahagsmálin. Mig langaði nú að spyrjast fyrir um það hjá þessum hv. þm. eða hæstv. forsrh., hver kostnaður mundi verða miðað við ársgrundvöll af þessari ríkisstofnun. Það heyrast sögur um það, að hún hafi byrjað á því að leigja sér húsnæði, manni er sagt af ótrúlegri stærð og verðið á þessu húsnæði er manni sagt, að skipti milljónum á ári og það hafi verið leigt af einstaklingi og því hafi fylgt, að greidd hafi verið tveggja ára leiga fyrir fram. Nú skal ég ekki segja um það, hvort þetta er rétt, sem maður heyrir þannig á skotspónum, en hér á Alþ. ætti að vera hægt að fá upplýsingar um það, annaðhvort hjá þessum hv. þm. eða hæstv. forsrh., sem þessi stofnun heyrir undir og væri ákaflega fróðlegt og raunar nauðsynlegt fyrir þingheim að vita það, hvað þarna er að gerast og þá jafnhliða, hver kostnaður af þessari stofnun muni verða á ársgrundvelli. Ef hægt er að sannfæra þm. um það, að þessi stofnun spari fé fyrir ríkissjóð, spari ríkisútgjöldin, þá hefði náttúrlega hv. síðasti ræðumaður efni á því að koma upp í ræðustólinn og þenja sig yfir þeirri þróun, sem á sér stað í þessum málum og þeirri breytingu, sem hann hefur staðið að, að þarna væri gerð.
Hann sagði það hér áðan, sem ég hafði nú ekki heyrt, að einnig í þessari stofnun ætti að taka upp þetta 13 mánaða launakerfi. Hann fordæmdi bankana mjög fyrir það. Ég skal ekkert um það deila og ekkert um það segja. Þetta er kerfi, sem lengi hefur verið gildandi hjá ríkisbönkunum og sennilega öðrum bönkum einnig. En nú upplýsir hann það hér á Alþ., að þetta 13 mánaða kerfi eigi einnig að yfir færast á Framkvæmdastofnunina. Ég hafði nú satt að segja ekki heyrt það, þannig að þetta voru nýjar upplýsingar fyrir mig. En það sýnir þá a.m.k. að það er ákaflega lítil viðleitni hjá þeim, sem ráða þessari stofnun, í sparnaði fyrir ríkið, ef á að innleiða þetta kerfi einnig þar.
Það er að sjálfsögðu gott tækifæri einmitt út af þeirri ræðu, sem hv. þm. flutti hér; að tala langt mál um efnahagsmálin, eins og þau eru nú að þróast og hann hefur gert sér fulla grein fyrir, hvert stefnir í þeim málum. Ég ætla nú ekki við þessar umr. að fara að eyða tíma þingsins í það, en það kemur ábyggilega að því síðar meir og kannske fyrr en nokkurn varir, að hér gefst tækifæri til þess að ræða efnahagsmálin og þá stefnu, sem ríkisstj. markaði með málefnasamningnum og þá þróun, sem er að leiða af þeim stjórnarsáttmála, sem þá var gerður. En erindi mitt hér í ræðustólinn var í og með það að fá upplýsingar um það frá þessum hv. þm. eða þeim ráðh. sem um það kunna að vita, hver sé stærð húsnæðis þess, sem Framkvæmdastofnunin hefur leigt sér. Hver eru leigukjörin? Er það rétt, að þar hafi verið um að ræða greiðslu á húsaleigu fyrir fram í tvö ár til einstaklings? Og hver munu verða heildarútgjöld hjá þessari stofnun eða hver mun heildarkostnaður hennar verða miðað við ársgrundvöll?