11.11.1971
Sameinað þing: 13. fundur, 92. löggjafarþing.
Sjá dálk 1073 í D-deild Alþingistíðinda. (4698)
51. mál, afurðalán iðnfyrirtækja
Fyrirspyrjandi (Pétur Pétursson):
Herra forseti. Ég hef leyft mér að flytja hér fsp. til hæstv. viðskrh. Það hefði kannske verið álitamál, hvort ég hefði átt að beina fsp. til hæstv. iðnrh., en ég valdi þennan kost, vegna þess að þar sem hæstv. viðskrh. fer með bankamál og hér er um þess eðlis mál að ræða, þá taldi ég rétt, að fsp. væri beint þangað. Fsp. er svo hljóðandi:
Hvenær má gera ráð fyrir, að iðnfyrirtæki, sem framleiða vörur til útflutnings, fái notið svipaðrar fyrirgreiðslu hjá bönkum varðandi afurðalán út á framleiðslu sina eins og aðrir atvinnuvegir, svo sem sjávarútvegur og landbúnaður?
Mér þótti ástæða til að koma þessu máli hér á dagskrá, til þess að hægt væri að gera sér grein fyrir því, hvernig þessi mál standa í það heila tekið. Það er mikið talað um það nú til dags og er sjálfsagt góður siður, að það þurfi að efla iðnað til útflutnings, og hér á ég ekki við stóriðnað eða við niðursuðu- og niðurlagningariðnað, vegna þess að ég geng út frá því, að með öðrum hætti sé séð fyrir rekstrarfjárþörf þeirra fyrirtækja. Hér er ég fyrst og fremst að hugsa um ýmiss konar smærri iðnfyrirtæki víðs vegar um landið, sem eru að basla við að framleiða ýmiss konar iðnaðarvörur, sem ætlaðar eru til útflutnings. Það hefur þegar í ýmsum tilvikum orðið talsverður árangur í þessu efni, en mér er fullljóst, að það er mikið vandamál fyrir ýmis þessi fyrirtæki, að þau skuli ekki fá eðlileg afurðalán út á vörur, sem ætlaðar eru til útflutnings. Margt af þessum vörum er þess eðlis, að það þarf að framleiða þær allt árið, en það er árstíðabundið, hvenær þær eru fluttar úr landi eða seldar. Það þarf að brúa þetta bil. Ég veit mætavel, að það hefur mikið verið gert fyrir iðnaðinn á Íslandi á undanförnum árum. Ég veit, að miklar upphæðir hafa verið lánaðar í gegnum Iðnlánasjóð, en þá fyrst og fremst til fjárfestingar. Háar upphæðir hafa verið lánaðar sem sérstök aðstoð við iðnaðinn. En þegar kemur að því, að framleiða þurfi á lager, ef svo má segja, framleiða, án þess að um afsetningu strax geti verið að ræða, þá harðnar býsna mikið á dalnum hjá ýmsum.
Það hafa oft áður komið hér fram á hv. Alþ. frv. og till. í þessa átt til aðstoðar iðnaðinum, og þau hafa yfirleitt gengið miklu lengra, og ekki skal ég draga úr því, að það þyrfti að gera miklu meira. Það þyrfti t.d. að lána út á framleiðslu, sem er ætluð til sölu innanlands og sem er nokkuð öruggt að muni seljast. En ég tek aðeins þetta einstaka dæmi út úr hér, sem sé út á þá vöru, sem ætluð er til sölu erlendis og talið sæmilega öruggt að muni seljast úr landi. Þessi rekstrarfjárskortur er geigvænlegur hjá ýmsum minni fyrirtækjum, og það, sem verra er kannske, að ýmis þessara litlu fyrirtækja hafa hreint ekki fasteignir til að veðsetja. Mér er kunnugt um, að þetta hefur verið mikið rætt hjá Félagi ísl. iðnrekenda, og ég hef hér undir höndum bréf, sem Félag ísl. iðnrekenda skrifaði Seðlabanka Íslands 27. maí, og ætla að leyfa mér að lesa þetta bréf, með leyfi hæstv. forseta:
„Félag ísl. iðnrekenda og útflutningsskrifstofa þess fara þess á leit, að þér beitið yður fyrir því, að fjármögnun útflutningsframleiðslu verði komið á ákveðið kerfi. Í því sambandi leyfum við okkur að koma á framfæri eftirfarandi tillögum um lánveitingafyrirkomulag: Vörur, sem samið hefur verið um sölu á til útflutnings og afhenda á síðar á tímabilinu og/eða vörur, sem að mati útflytjenda þurfa að vera fyrir hendi til þess að afgreiða endurpantanir o.fl., verði settar í tollvörugeymslu. Varan er geymd í læstum geymslum, en tolleftirlitið á staðnum gefur út viðurkenningu fyrir því, að vörunni hafi verið komið þar fyrir með framvísun sundurliðaðra reikninga um viðkomandi vörur frá framleiðanda og útflytjanda ásamt viðurkenningu tollyfirvalda um móttöku vörunnar svo og fullnægjandi yfirlýsingu um vátryggingu, hafi varan fullnægt þeim kröfum, sem gera verður til þess, að varan sé veðhæf vegna útflutningslána. Geymsluhafi, þ.e. útflytjandinn, hefur heimild til þess að umpakka vörur í tollvörugeymslu, enda sé strangt eftirlit með því, að engin vara sé flutt þaðan út án framvísunar fullnægjandi skjala. Þegar varan er flutt úr landi eða af öðrum ástæðum tekin úr geymslu, endurgreiðir viðkomandi framleiðandi banka andvirðið, sem lánað hefur verið samkv. áður gerðu samkomulagi. Jafnframt áritar banki úttektarbeiðnir, sem heimila handhafa úttekt vörunnar úr tollvörugeymslu undir eftirliti tollvarða. Framleiðandi, lántakandi, er ábyrgur gagnvart bankanum um endurgreiðslu lánsins með tryggingu í andvirði vörunnar, sem í geymslu er. Hámarkslánstími sé tvö ár. Framkvæmdastjóri Tollvörugeymslunnar h.f. í Reykjavík og fulltrúi tollstjóra á staðnum hafa lýst sig reiðubúna til að ræða nánar allt fyrirkomulag um framkvæmd geymslu og afgreiðslu úr og í tollvörugeymslu.
Það eru vinsamleg tilmæli, að þetta mál verði tekið til athugunar þegar í stað, en telja má fullvíst, að öll aukning, t.d. á útflutningi fatnaðar, sé háð útflutningslánafyrirkomulagi, a.m.k. miðað við óbreytt efnahagsástand.
Gunnar J. Friðriksson, form.
Félags ísl. iðnrekenda.“
Hér er sem sé bent á leið til þess að tryggja það, að þær vörur, sem lánað yrði út á, séu í tryggri geymslu, á meðan þær eru að veði fyrir lánunum. Þetta hefur verið eitt mesta vandamálið, og það kann vel að vera, að hægt sé að finna einhverja aðra og betri leið í þessu efni, en ég lagði fsp. fram í þeim tilgangi að reyna að fá það upplýst, hvernig þetta mál stendur í stórum dráttum og hvort ekki sé líklegt, eins og ég geng út frá, að þessum málum verði komið í viðunandi lag sem fyrst. Ég álít nefnilega, að ef á að efla þennan útflutningsiðnað, þá sé tæpast til nein önnur leið, sem verði árangursríkari, en einmitt sú, að framleiðendur geti átt von á því að fá einhverja aðstoð með rekstrarfé til þess að halda áfram sinni framleiðslu.