18.04.1972
Sameinað þing: 57. fundur, 92. löggjafarþing.
Sjá dálk 1264 í D-deild Alþingistíðinda. (5050)
926. mál, lausn Laxárdeilunnar
Heilbr.- og trmrh. (Magnús Kjartansson):
Herra forseti. Mér þykir vænt um, að menn hafa hér rætt um þetta viðkvæma og erfiða deilumál í mjög rólegum og hófsamlegum tón. Þetta mál er, eins og hæstv. forsrh. gat um í svari við fsp. fyrir nokkrum vikum, á sáttaumleitanastigi, og ég geri mér vonir um, að þær tilraunir beri árangur, en þá skiptir ákaflega miklu, að menn séu ekki um of að ýfa forn sár í þessu sambandi og að sem allra flestir og helzt allir góðviljaðir menn reyni að sameinast um að finna einhverja sáttalausn á þessu máli.
Það er alveg rétt, sem hv. þm. Ingólfur Jónsson sagði áðan, að þegar hann var raforkuráðh., þá var það leyfi, sem hann gaf um virkjun, bundið því skilyrði eða hann lýsti því yfir, að í því fælist ekkert fyrirheit um neina frekari virkjun. Hins vegar var engu að síður ráðizt í það, að þarna var hönnuð mun stærri virkjun en lagaheimild er fyrir. Lagaheimildin er aðeins um 12 mw. En sú hönnun, sem þarna er gert ráð fyrir í þessum áfanga, miðast við 19.5 mw. virkjun, og þarna er lagt í kostnað og gerð áætlun, sem er umfram lagaheimildir frá Alþ. Og þetta er að sjálfsögðu mjög alvarlegt mál.
Sú heimild, sem síðar var gefin út fyrir framkvæmdunum nú, var gefin út af fyrrv. raforkuráðh., Jóhanni Hafstein, tveimur dögum eftir alþingiskosningarnar í fyrra, þegar fyrir lá, að þáv. ríkisstj. hafði misst meiri hluta sinn hér á Alþ. Ég veit, að það eru stjórnlagaleg fordæmi fyrir því, að bráðabirgðaríkisstjórn hegði sér á þennan hátt, en ég tel, að siðferðilega eigi ráðh. ekki að taka slíkar ákvarðanir. En um þessi deilumál, um þessi fornu deilumál ætla ég ekki að tala frekar hér. En ég vil minna menn á hitt, að það liggur fyrir lögbann fyrir því, að vatni sé hleypt á þau miklu mannvirki, sem verið er að koma upp við Laxá, og það verður lítið gagn að þessum mannvirkjum, ef vatnið streymir ekki gegnum þau og knýr aflvélarnar. Einmitt þess vegna er það ákaflega brýn nauðsyn, að unnið verði ötullega að því núna á næstunni að reyna að ná sáttum í þessu máli. Ég tel, að það sé nauðsynjamál fyrir þjóðina alla, og ég tel, að það sé alveg sérstök nauðsyn fyrir Norðlendinga, því að þær harðvítugu innbyrðis deilur, sem þar hafa geisað út af þessu máli, hljóta að hafa haft ákaflega skaðleg áhrif á eðlilega og nauðsynlega samheldni manna, sem þarf að vera í hverju byggðarlagi á Íslandi. Og einmitt þess vegna ítreka ég það, að ég vona, að allir góðviljaðir menn leggist nú á eitt um það að reyna að stuðla að því, að sættir takist í þessu viðkvæma deilumáli.