14.04.1973
Efri deild: 94. fundur, 93. löggjafarþing.
Sjá dálk 3541 í B-deild Alþingistíðinda. (3096)
169. mál, heilbrigðisþjónusta
Þorv. Garðar Kristjánsson:
Herra forseti. Hér er um hið mikilvægasta mál að ræða, og ég er sammála hv. frsm. heilbr.- og trn. um það atriði. Ég hygg, að það sé ekki neinn ágreiningur um það. Hins vegar er ég ekki sammála hv. síðasta ræðumanni um, að undirbúningur þessa máls og tillögugerð sé sérstaklega til fyrirmyndar. Ég held, að hér gegni allt öðru máli.
Það er enginn vafi á því, og við erum sammála um það, að í þessu frv. felast till. um margs konar breytingar í framfaraátt, sem miða m.a. að því að stórbæta aðstöðu til læknisþjónustu utan sjúkrahúsa, gera betur mögulegt að koma við nútíma sérfræðiþekkingu á þessu sviði, stórauka framlög ríkisins til sjúkrahúsabygginga o.fl., o.fl. Þetta hygg ég, að allir hv. þm. séu sammála um, að gert verði. En það er mín skoðun, að til þess að gera þetta allt og allt, sem umtalsvert er og er til framfara í þessu frv., hefði ekki þurft að kollsteypa þeirri læknaskipan, sem við höfum búið við og byggt upp með áratuga reynslu, vegna þess að alla þessa hluti, sem ég nefndi, var hægt að gera á grundvelli þeirrar læknaskipunar, sem var. Það þurfti ekki að leggja niður 55 læknishéruð og setja á stofn 38 heilsugæzlusvæði í staðinn. Það var hægt í meginatriðum — og það var rétt að mínu viti — að byggja á grunni læknaskipunar, sem við höfum reynt og hefur smám saman verið byggð upp. En við undirbúning þessa máls finnst mér menn hafa fallið í þá freisni, að láta glepjast af tízkuorðum og telja, að það sé einhver lausn í sjálfu sér að breyta um orð á meira og minna sömu hlutum.
En látum það vera, ef í þessu væri ekki fólgið það, að þeim miðstöðvum heilsugæzlunnar, sem hafa verið og eru í landinu, er stórlega fækkað. Staðhættir eru þannig víða úti um land, að það verður aldrei fullkomið ástand í skipan læknamálanna, nema það sé læknir í hverju einstöku byggðarlagi. Það breytir engu í þessu efni, þó að það sé jafnsjálfsagt að koma upp heilsugæzlustöðvum fyrir stærri umdæmin.
Ég ætla ekki, eins og á stendur, þar sem þetta mál kemur fyrir þessa hv. d. á síðustu dögum þingsins, að fara að fjölyrða um þetta efni. Ég aðeins drep á þetta til þess að undirstrika, hvað ég meina með því, þegar ég tel, að þetta mál hafi ekki verið vel og réttilega undirbúið og að farið í meðferð þess.
Það má líka benda á, að það er ákaflega hvimleitt, að þetta frv. eykur á þann glundroða í umdæmaskiptingu landsins, sem alltaf er að verða meiri og meiri. Ég bendi aðeins á í þessu sambandi, að í Vestfjarðakjördæmi er gert ráð fyrir, að tveir hlutar kjördæmisins séu teknir út úr hinni eðlilegu umdæmaskiptingu, þ.e.a.s. að Strandasýsla heyri í þessum málum undir heilsugæzlustöð í Vestur-Húnavatnssýslu og að Austur-Barðastrandarsýsla heyri undir heilsugæzlustöð í Búðardal. Ég tel, að þetta sé algerlega óþarfi og ókostur og það eigi ekki að gera sér leik að því að rugla hinni eðlilegu umdæmaskiptingu landsins. Það er engu líkara en einhverjir sérfræðingar hér í Reykjavík taki sér reglustiku í hönd og leggi hana á kortið og tilviljun ráði því, hvar línan er dregin. Það mætti segja miklu fleira um þetta atriði.
Ég ætla ekki heldur að fjölyrða um það, en ég bendi á sem dæmi um óhæfan undirbúning við meðferð þessa máls, að það fylgja þessu frv. engar upplýsingar um kostnað eða áætlunargerð um framkvæmdir á næstu árum. Það hlýtur að vera ákaflega þýðingarmikið, að þm. gefist færi á að fá einhverja hugmynd um það, sem fyrirhugað er í þessum efnum, ef stjórnvöld hafa þá gert sér grein fyrir því sjálf.
En þrátt fyrir þessa galla er, eins og ég hef þegar tekið fram, fjölmargt til bóta og framfara í frv. Þess vegna mun ég greiða atkv. með þessu frv. En ég verð að segja það, að ég geri það mjög í trausti þess, að ekki komi til framkvæmda t.d. II. kafli frv., um héraðslækna, sem samþ. hefur verið með breytingu í hv. Nd., að ekki komi til framkvæmda, nema komi til kasta Alþ. á ný. Þetta er eitt dæmið um það, að menn hafa séð meira og minna, hve mörg missmíði hafa verið á þessu frv. og voru í upphafi. Margt hefur verið lagfært, og eitt af því er, að ekki eigi að koma til framkvæmda veigamiklir kaflar, eins og kaflinn um skipan héraðslækna í landinu, fyrr en Alþ. hefur aftur tekið málið til meðferðar. Þetta undirstrikar það, sem ég var að segja, óhæfilegan undirbúning og meðferð þessa máls.
Ég get tekið undir það, sem hv. síðasti ræðumaður sagði, eða a.m.k. var undirstaða þess, sem hann meinti, þegar hann var að láta í ljós ótta sinn um það, að frv. næði ekki fram að ganga, ef hér yrðu gerðar breytingar á því. Ég hef enga tilhneigingu til þess að bregða fæti fyrir framgang þessa frv. frekar en hv. síðasti ræðumaður. En ég verð að segja það, að það er ákaflega hvimleitt, þegar menn eru að halda því fram, að það megi ekki gera hinar minnstu breytingar á frv., sem koma fyrir þessa hv. d., vegna þess að þá eigi menn það yfir höfði sér, að mál, sem menn gjarnan vilja að komist fram, nái ekki fram að ganga. Það er nokkuð hvimleitt að þurfa að sitja undir slíkum prédikunum, og ég held, að hv. frsm. n. sé of viðkvæmur í þessu efni. Ég dreg ekki í efa góðan vilja hans til þess, að frv. nái fram að ganga, en ég dreg ekki heldur í efa góðan vilja ýmissa annarra hv. dm. Ég dreg ekki í efa vilja hv. form. Alþb. og hv. ritara Framsfl. Báðir þessir menn eru flm. að brtt., fyrstu brtt., sem lögð er fram í þessari hv. d. Og það vill svo til, að ég er í þessum góða félagsskap. Ég vísa algerlega á bug, að hjá okkur þremenningunum séu nokkrar fyrirætlanir eða vilji fyrir hendi um það að bregða fæti fyrir þetta frv. En við teljum, að það sé ekki hægt að afgreiða þetta mál svo úr þessari deild, að ekki séu gerðar nokkrar breytingar.
Samkv. þessu hef ég borið fram brtt. á þskj. 698. Hún þýðir efnislega, að lagt er til, að á Bíldudal verði heilsugæzlustöð H 1, í stað þess að í frv. er gert ráð fyrir, að Bíldudalur heyri undir heilsugæzlustöðina á Patreksfirði. Samkv. þessari till. minni mundi starfssvæði Bíldudalsstöðvarinnar vera Suðurfjarðarhreppur og Ketildalahreppur. Ég gæti flutt hér langt mál til þess að færa rök fyrir því, að það sé nauðsynlegt að hafa heilsugæzlustöð og lækni á Bíldudal. Það er, eins og ég vék raunar að áðan, víða þannig úti á landi, að það verður ekki viðunandi ástand í heilbrigðismálunum, nema í hverju kauptúni sé læknir og læknisaðstaða. Og Bíldudalur er einmitt einn slíkra staða.
Þá vil ég bera fram till., sem mér hefur ekki gefizt tími til þess að láta prenta, og ég vil leyfa mér að bera hana fram skriflega. Þessi till. er svo hljóðandi:
Blönduósumdæmi.
„Við 16. gr. 2. tölul. 16.5 orðist svo:
a) Blönduós H 2, starfssvæði: Áshreppur, Sveinsstaðahreppur, Torfalækjarhreppur, Blönduóshreppur, Svínavatnshreppur, Bólstaðarhlíðarhreppur og Skagahreppur.
b) Skagaströnd H 1, starfssvæði Vindhælishreppur, Höfðahreppur og Skagahreppur.“
Breytingin, sem felst í þessari till. minni, er fólgin í því, að lagt er til, að heilsugæzlustöð H 1 verði á Skagaströnd. Fyrir þessu má færa hin almennu rök, sem ég hef leitt rök að áður hér í þessari ræðu, hve þýðingarmikið það sé að hafa lækni og heilsugæzlustöð á hverjum stað fyrir sig. Og það er mjög almenn skoðun hjá fólkinu í þessum byggðarlögum og þeim hreppum, sem gert er ráð fyrir, að heyri undir heilsugæzlustöð á Skagaströnd, að ástand þessara mála sé óviðunandi, nema þessu sé kippt í lag.
Þá er ég meðflm. að brtt. á þskj. 725, sem hv. þm. Ásgeir Bjarnason og Bjarni Guðbjörnsson eru einnig flm. að og varðar það, að í Búðardal skuli vera heilsugæzlustöð H 2, en ekki H 1. Ég skal ekki fjölyrða um þetta. Ég geri ráð fyrir, að 1. flm. mæli fyrir þessari till., og skal því ekki lengja mál mitt með því að fjalla um það. En ég bendi á, að það er ekki frekar ástæða til þess að væna þessa valinkunnu framsóknarmenn, sem eru meðflm. mínir að þessari till., um það, að þeir ætli að bregða fæti fyrir þetta frv., en að væna form. Alþb. og ritara Framsfl. um það.
Þá vil ég að lokum koma því að, að ég er meðflm. að brtt. á þskj. 697 ásamt þeim þm. Ragnari Arnalds og Steingrími Hermannssyni, þar sem gert er ráð fyrir, að heimilt sé að ráða lækna og annað starfslið að heilsugæzlustöð með búsetu og starfssvið utan stöðva, þar sem núverandi aðstaða leyfir, jafnframt sé ráðh. heimilt að ráða hjúkrunarkonur til lækna utan heilsugæzlustöðva. Hér er um að ræða ákvæði, sem hefur almennt gildi og mundi hafa það á ýmsum stöðum, þótt till. þær, sem ég stend að og hef vikið að hér áðan um bragarbót á einstökum stöðum, verði samþ. En það er eins með þessa till. og till. á þskj. 725, að ég geri ráð fyrir, að 1. flm. mæli fyrir þessari till., og skal ég því ekki fjölyrða um hana.
Herra forseti. Ég hef nú gert grein fyrir skoðunum mínum á frv. þessu með sérstöku tilliti til ummæla, sem fram komu í ræðu hv. frsm. heilbr: og trn., og enn fremur gert grein fyrir brtt., sem ég stend að, og skal ekki hafa þessi orð fleiri.