13.12.1973
Efri deild: 34. fundur, 94. löggjafarþing.
Sjá dálk 1339 í B-deild Alþingistíðinda. (1151)

152. mál, tollskrá o.fl.

Fjmrh. (Halldór E. Sigurðsson):

Herra forseti. Á þskj. 206 er frv. til nýrrar tollskrár. Þetta frv. er í sjálfu sér mikið að vöxtum, eins og gera má ráð fyrir, og hefur verið undirbúið af sérstakri n., sem saman var sett af embættismönnum fjmrn., viðskrn., iðnrn. og tollstjóra. Þetta frv. er mjög umfangsmikið og felur í sér miklar breytingar frá núgildandi lögum.

Segja má, að frv. sé til komið vegna aðildar Íslands að EFTA og samninga Íslands við Efnahagsbandalagið, en þó jafnframt af annarri nauðsyn á endurskoðun tollskrárinnar. Höfuðmarkmið endurskoðunarinnar hefur verið að gera nauðsynlegar breytingar á hráefna- og vélatollum fyrir innlendan iðnað, til þess að hann geti auðveldlega aðlagað sig og mætt þeirri auknu samkeppni, sem fríverslunarsamningar okkar við önnur lönd Vestur-Evrópu hafa í för með sér. Að öðru leyti hefur endurskoðun gildandi tollskrárlega aðallega tekið mið af eftirfarandi:

1. Að láta koma til framkvæmda umsamdar tollalækkanir vegna aðildar Íslands að EFTA og samningi Íslands við Efnahagsbandalagið.

2. Tillögugerð um lækkun tolla á verndarvörum frá tollum utan EFTA og Efnahagsbandalagsins, lækkun á fjáröflunartollum, m.a. með tillögugerð um lækkun á mörgum 100% tollum í 80%, svo og lækkun tolla á nokkrum smyglvænum vörum.

3. Afgreiðsla á fjölda erinda, sem fjmrn. hafa borist, síðan síðasta heildarendurskoðun tollskrárlaga fór fram og af rn. hálfu var ekki hægt að taka afstöðu til m. a. vegna skorts á lagaheimild.

Í frv. er gert ráð fyrir, að tollar séu ákvarðaðir eins og þeim er ætlað að vera á hverju ári fram til ásloka 1976. Er þetta nýmæli og fyrst og fremst gert í hagræðingarskyni, til þess að ekki þurfi að gefa út tollskrá að nýju á hverju ári, meðan sá tolllækkunarferill á sér stað, sem um hefur verið samið. Þessi framsetning hefur jafnframt þann kost, að hún gefur notendum tollskrárinnar betri yfirsýn yfir væntanlegar breytingar á tollum, eins og þær koma til með að verða á næstu árum.

Eins og segir í grg. með frv. hefur Ísland skuldbundið sig til að fella niður toll í áföngum af innfluttum iðnaðarvörum, sem jafnframt eru framleiddar hér á landi, samkv. sérstakri áætlun, sem er að finna bæði í EFTA-samningi og samningi Íslands og Efnahagsbandalagsins. Gagnvart EFTA átti fyrsti þáttur þessarar tollalækkunar sér stað hinn 1. mars 1970, en þá voru tollar á verndarvörum frá EFTA-löndum lækkaðir að meðaltali um 30% frá því, sem þeir voru í ársbyrjun hið sama ár. Sams konar lækkun gagnvart Efnahagsbandalaginu tók gildi 1. apríl s. l. Hinn 1. jan. 1974 og síðan árlega fram til 1. jan. 1980 skulu tollar á sömu vörum lækka um 10% af upphaflegum tolli á ári, þar til þeir eru fallnir niður hinn 1. jan. 1980. Þar sem framleiðsla á ýmsum vörutegundum hefur hafist innanlands, frá því að síðasta heildarendurskoðun tollskrárinnar fór fram, hefur þurft að taka upp nýja EFTA- og Efnahagsbandalagstolla á ýmsum vörutegundum. Ber frv. þess nokkur merki.

Í frv. er gert ráð fyrir lækkun almennra tolla á verndarvörum, þ. e. frá löndum, sem standa utan EFTA og Efnahagsbandalagsins. Ljóst var, að tolla þessa yrði að lækka samhliða því, sem EFTA- og Efnahagsbandalagstollur lækkuðu smám saman, enda gæti mikill tollmunur leitt til óeðlilegrar viðskiptaþróunar. Engin hugmynd er hins vegar sett fram um það, hvaða tollmunur teljist hæfilegur á tollalækkunartímabilinu, en gert er ráð fyrir, að hann yrði mismunandi eftir vörutegundum. Í stað þess er sett fram till., sem miðar að því, að tollmunurinn aukist ekki í tollflokkunum, sem bera 12% almenna tolla eða hærri. Til skýringar fylgir frv, tafla, sem sýnir breytingar þessar, og taflan er merkt fskj. I með frv.

Aðalþáttur endurskoðunar þessarar, eins og fyrr segir, er tillögugerð um lækkun tolla á vélum og hráefnum til iðnaðar. Gerir frv. almennt ráð fyrir, að tollar á vélum og hráefnum falli alveg niður í tveimur jöfnum áföngum, hinn fyrri 1. jan. 1974 og hinn síðari 1. jan. 1976. Eru allar lækkanir látnar standa á heilum prósentum. Þannig verður 1. jan. 1974 7% tollur lækkaður í 4%, 15% tollur í 7%, 21% tollur í 10% og 35% tollur I 18% o. s. frv. Þessi almenna regla er þó ekki án undantekninga, þar sem ýmsar vörur eru jöfnum höndum notaðar til iðnaðarframleiðslu og til almennrar neyslu eða fjárfestingar. Hefur í þeim tilfellum orðið að vega og meta hvort tveggja í senn, tekjulækkunaráhrif fyrir ríkissjóð og mikilvægi viðkomandi vöru fyrir einstakar iðngreinar. Hefur þá í sumum stórum vöruflokkum verið farið bil beggja og gert ráð fyrir nokkurri lækkun, þó ekki eins mikilli og gert var ráð fyrir á hreinum hráefnum. Er nánar vikið að þessu atriði í grg. með frv.

Það er álit fróðra manna, að gildandi fjáröflunartollum verði ekki haldið til frambúðar. Hátollastefnan heyrir nú sögunni til. Saga hátollastefnu verður ekki rakin hér, en bent skal á kafla í grg. þar að lútandi og þær ástæður, sem liggja því til grundvallar, að brýna nauðsyn ber til að stefna að fráhvarfi frá henni á næstu árum. Með frv. er hins vegar stigið lítið spor í rétta átt með lækkun tolls á mörgum vörutegundum, sem hera 100% toll, í 80%, og er þar einkum um að ræða borðbúnað, búsáhöld, grænmeti, ávexti og krydd.

Nokkuð er um till. til lækkunar tolla í frv., sem ekki eru bein afleiðing þeirra atriða, sem fyrr hefur verið lýst, þ. á m. má nefna, að gerðar eru till. til lækkunar á ljósmyndavélum úr 50% tolli í 35%, og er þar nokkuð komið til móts við óskir Ljósmyndarafélags Íslands. Jafnframt er lagt til, að tollar af leifturljósatækjum atvinnuljósmyndara lækki í 15%, svo og að tollar af ljósmyndavélum 3 kg og þyngri verði 4%. Slíkar ljósmyndavélar munu þó almennt frekar verða notaðar í iðnaði en hjá atvinnuljósmyndurum. Þar að auki er lagt til, að tollur á kvikmynda- og sýningavélum fyrir 16 mm filmu og stærri lækki í 15%. Slíkar vélar munu nær eingöngu notaðar í atvinnuskyni. Að lokum er lagt til, að tollur á stækkunar- og minnkunarvélum fyrir ljósmyndir verði lækkaður úr 50% í 7%, svo og tollur af tækjum og áhöldum til notkunar í ljósmynda- og kvikmyndastofum í 7%. Verður að telja, að með þessu sé komið eins langt til móts við hagsmuni atvinnuljósmyndara og atvinnukvikmyndatökumanna og kostur er á að svo stöddu.

Þá gerir frv. ráð fyrir, að breytt verði ákvæðum 41. töluliðs 3. gr. tollskrárinnar, þannig að eftirgjöf á aðflutningsgjöldum til handa leigubifreiðastjórum og ökukennurum verði aukinn, eða úr mismun 90 og 70% tolls, 50 þús. kr. í 40%. Almennur tollur á fólksbifreiðum verði 90%. Jafnframt er gert ráð fyrir, að sendibifreiðastjórar, sem hefðu sendibifreiðaakstur að aðalstarfi geti notið sömu eftirgjafar, en til þessa tíma hefur slíkt ekki verið hægt fyrir sendibifreiðar með hliðargluggum, þar sem þær hafa verið í 90% tolli. Sendibifreiðar án hliðarglugga hafa hins vegar verið í 40% tolli, og verður engin breyting þar á. Enn fremur er gerð till. um, að hafi sömu aðilar akstur að aukastarfi, verði heimiluð eftirgjöf aðflutningsgjalda um 25% eða tollar lækki úr 90% í 65%. Mun fjmrh. setja nánari reglur um framkvæmd þessara ákvæða.

Í frv. er enn fremur gert ráð fyrir, að tollur af gleraugnagleri lækki úr 20% í 15% og gleraugnaumbúðum úr 50% í 15% til samræmis við tolla af ýmsum hjúkrunar- og lækningavörum. Enn fremur er lagt til, að tollur á endurskinsmerkjum verði lækkaður úr 70 í 21% og tollur af öryggisstólum í bifreiðum fyrir börn lækki úr 65 í 20% í samræmi við toll af öryggisbeltum.

Áður hefur verið minnst á lækkun tolla á smyglnæmum vörum. Þar er um að ræða tollalækkun á ilmvötnum og sjónaukum, jafnframt því sem segja má, að myndavélar falli undir þennan flokk vara. Segja má, að þessar vörur séu sökum hárra aðflutningsgjalda ekki keyptar sem skyldi hér á landi, heldur í tollfrjálsri verslun heima eða erlendis. Gert er ráð fyrir, að ilmvötn lækki úr 100% í 35% toll og sjónaukar úr 80% í 35% toll. Í þessu sambandi er vert að benda á, að á árinu 1972 nam innflutningur til landsins á ilmvötnum 5 millj. kr. að cif-verðmæti, á sama tíma sem tollfrjáls innflutningur til fríhafnar á sömu vöru var 19 millj, kr. Fyrrgreindar tölur gefa glöggt til kynna, að hér er um mjög óeðlilegt ástand að ræða, sem almennt hefur haft mjög neikvæð áhrif á verslun með þessar vörur hér á landi. Segja þessar tölur þó ekki allt, þar sem töluvert af ilmvötnum er án efa keypt af ferðamönnum í erlendum fríhöfnum og flutt þannig til landsins án greiðslu gjalda.

Erfitt er að segja nákvæmlega um áhrif tollalækkana þessara á tekjur ríkissjóðs. Á grundvelli innflutnings frá miðju ári 1972 til miðs árs 1973 eru þær lauslega áætlaðar 535 millj. kr., á grundvelli áætlaðs innflutnings 1974 um 615 millj. Má flokka lækkanir í stórum dráttum þannig: Vélar og hráefni til iðnaðarins 325 millj. kr., verndarvörur 235 millj. og fjáröflunartollar 55 millj., eða samtals 615 millj. kr.

Ekki skal farið í neinar grafgötur um það, að tekjumissi af þessum stærðargráðum verður ríkissjóður að fá bættan með öðru móti. Á sama tíma og Ísland gerðist aðili að EFTA var þeim tollalækkunum, sem þar var ráðist í, mætt með hækkun söluskatts um 31/2 stig. Eftir atvikum verður að telja eðlilegt, að þessum tekjumissi verði mætt á sama hátt, og verður þá að líta á samþykki frv. sem skuldbindingu um hækkun á söluskatti, a. m. k. eitt söluskattsstig. Einstakar breytingar, sem frv. felur í sér að öðru leyti, tel ég ekki ástæðu til að fara nánar út í hér, enda mun frv. koma til kasta hv. fjh.- og viðskn., og mun n. fá þær upplýsingar frá nm., sem sömdu frv., sem óskað er eftir, og hjá tollyfirvöldum landsins.

Ég legg svo til, herra forseti, að að lokinni þessari umr. verði málinu vísað til 2. umr. og hv. fjh.- og viðskn.