04.04.1974
Neðri deild: 101. fundur, 94. löggjafarþing.
Sjá dálk 3539 í B-deild Alþingistíðinda. (3144)
292. mál, áhrif olíuverðhækkana á hitunarkostnað íbúða
Sjútvrh. (Lúðvík Jósepsson):
Herra forseti. Aðeins fá orð. Ég skal nú ekki lengja þessar umr. Ég sé ekki beina ásfæðu til þess.
Það er í rauninni fyrst og fremst eitt atriði, sem ég sé ástæðu til að víkja hér að, af því, sem hér hefur komið fram, en það var það, sem hv. 3. landsk. þm., Bjarni Guðnason, sagði hér. Hann sagði beinlínis, að ég hefði svikið drengskaparloforð, sem ég hefði gefið við sig, þar sem ég hefði ekki haft samráð við þann merkilega þingflokk, sem hann er. Þetta er algerlega rangt. Ég hef ekki veitt honum neitt slíkt loforð, hef aldrei komið það til hugar. Sannleikur málsins er sá, að hann var á einum fundi, þar sem þetta mál var rætt, í sambandi við allt annað mál, og þá kom í ljós, að þeir fulltrúar, sem þar voru mættir frá Alþfl. og Sjálfstfl., vildu eiga samleið með ríkisstj. um að velja leið til þess að afla tekna í því skyni að draga úr kyndingarkostnaði, en hv. 3. landsk þm., Bjarni Guðnason, lýsti sig á móti því, hann væri á móti því eins og allri annarri skattheimtu. Ég sá því ekki neina ástæðu til þess að vera að eltast við hann eða snúast í kringum hann í sambandi við þetta mál, enda hefur það sýnt sig í þessum umr. bæði fyrr og síðar, að það tekur því ekki, því að hann er á móti málinu. Ég hef því ekki gefið honum neitt drengskaparloforð og ekki svikið neitt við hann, og hann getur verið á móti þessu máli áfram, eins og hann hefur verið.
Hér hafa komið fram allmiklar aðfinnslur hjá ýmsum hv. þm. við þá till., sem gerð er í þessu frv. um það., hvernig greiða skuli þá fjármuni, sem hér er um að ræða, til þeirra, sem verða fyrir auknum útgjöldum vegna hækkaðs olíuverðs í sambandi við kyndingu íbúðarhúsa. Það er ekki hægt að finna það út úr því, sem hér hefur verið sagt, að menn sjái neina aðra leið til þess að koma þessum fjármunum til skila en að greiða niður olíuverðið beint. Aðrar till. hafa ekki komið hér fram. Það hefur t.d. enginn gerst talsmaður þess, sem hér hafði þó verið minnst á, m.a. af mér, að sú hugmynd hefði komið upp, að greiðslur fari fram til aðila, sem hér eiga hlut að máli, miðað við stærð þeirra íbúða, sem kyntar eru upp með olíu. Það hefur enginn tekið upp þessa hugmynd eða reynst talsmaður hennar.
Ég hef bent á það í þessum umr., að á því eru gífurlega miklir annmarkar að greiða niður olíuverðið, einfaldlega af þeim ástæðum, að hér er um afhendingu á olíu að ræða til margra og óskyldra hluta, en það er ekki til fjármagn til þess að greiða niður olíunotkunina nema í einstöku tilfelli, þ.e.a.s. til upphitunar á íbúðarhúsnæði. Olíufélögin, sem selja olíu til kyndingar, eru að afgreiða olíu til margs konar annarra nota, og það er hægara sagt en gert fyrir þau að skilja þar á milli, hvort olía, sem þau keyra úf, fer til hitunar á íbúðarhúsnæði eða til margvíslegrar annarrar upphitunar í húsum. Þetta hefur komið mjög greinilega fram hjá fulltrúum olíufélaganna sjálfra, að þeir hafi hreinlega engin tök á því að greina þarna á milli, nema þá að setja upp heilmikið bákn til að líta þarna eftir. Við höfum verið á þeirri skoðun líka, að við gætum ekki trúað hinum fjölmörgu umboðsmönnum og afgreiðslumönnum olíufélaganna í landinu fyrir því að hafa með þessi mál að gera á þennan hátt. Ef hægt væri að greiða niður alla þá olíu, sem afhent er með þessum hætti, í eitt og sama verð, væri þetta orðið tiltölulega einfalt. Það hefur einnig verið bent á, að það er óheppilegt að láta menn ekki finna það alveg í reyndinni, hvert er hið raunverulega verð á þessari vöru. Niðurgreiðsla á verði olíunnar er því í rauninni líka óheppileg vegna samanburðar við ýmsa og möguleika, sem menn geta haft til upphitunar. Og olíuverðið á helst af öllu að koma fram gagnvart hverjum einstaklingi á réttan hátt, svo að hann greini þá á milli, hvort hann vill halda sig áfram við olíukyndingu eða hvort hann vill hverfa að einhverri annarri hitun, ef hann á þess kost. Þetta eru líka gallar á því að borga niður verðið á olíu, og á þetta hefur verið bent af þeim, sem hafa athugað málið.
Þeir embættismenn, sem hafa gert þá till., sem hér liggur fyrir, og hafa mest unnið að undirbúningi þessa máls, því að í eðli sínu er þetta ekkert pólitískt mál, þetta ætti ekki að skipta mönnum í flokka, ekki er mér það neitt sérstakt kappsmál að fara frekar þessa leið en einhverja aðra, en ég hef sagt það hér í þessum umr.: embættismennirnir hafa sannfært mig um, að þetta er einfaldasta og sanngjarnasta leiðin. Sú leið, sem menn hafa helst talað hér um, ýmsir fulltrúar úr Sjálfstfl., að greiða niður olíuverðið, er ekki framkvæmanleg, nema hægt sé að greiða niður allt olíuverðið. En til þess eru ekki fjármunir, nema menn vilji hverfa að því ráði að bæta mönnum ekki þennan aukna kostnað við upphitun íbúðarhúsa nema að litlu leyti, af því að það eigi að nota annan hluta af þessum fjármunum til þess að verðlækka einnig upphitun á allt öðru húsnæði. Þetta liggur alveg fyrir, og ég hélt satt að segja, að hv. 3. þm. Sunnl. hefði heyrt mig tala um þetta fyrr í umr. Þetta eru þau sjónarmið, sem ég hef túlkað hér. Ég held, að það sé mjög erfitt að koma þessu við, þannig að maður sé ekki að fara út í augljósa misnotkun í sambandi við þessi mál.
Þetta mál verður að sjálfsögðu athugað í n., og við þurfum ekki að ræða um það hér lengi á þessum stað við 1, umr, málsins. Málið fer í n., verður þar athugað af nm. Ég vil fara fram á það, að sú n., sem fær málið til athugunar, reyni þó að greiða fyrir málinu og afgreiða það fljótlega. Ég tel það vera vansæmd fyrir okkur hér á Alþ., hvað búið er að draga þetta mál mikið. Þetta vandamál var þegar komið upp fyrir áramót og var þá til umr, hér á Alþ., og ástæðurnar til þess, að það er búið að bíða allan þennan tíma, eru þær, að við höfum haldið marga fundi með stjórnarandstöðunni, fyrst til að ræða um það, hvernig ætti að afla tekna í þessu skyni, síðan til að ræða um það, hvernig ætti að koma greiðslunni til skila, og svo stinga menn upp á því nú, að nú verði farið að senda þetta út og suður, þetta verði sent til Stéttarsambands bænda, Sambands ísl. sveitarfélaga, við séum að fara illa með sveitarstjórnirnar í landinu, þær skuli eiga að taka svolítinn þátt í því að koma þessum fjármunum til íbúanna hjá sér. Ég vorkenni þeim ekkert í þessu efni, og ég trúi því ekki, að neinar sveitarstjórnir í landinu kvarti undan því, þótt þær þurfi að gera nokkuð í því að koma þessum fjármunum til íbúanna á sínum stað.
En svo er enn annað. Það eru auðvitað miklu fleiri en Stéttarsamband bænda, það má auðvitað senda þetta til fjöldamargra. Ætli það gætu ekki komið öll húsmæðrafélögin í landinu o.s.frv. og viljað fá þetta til umsagnar? En við erum bara búnir að eyða öllum tíma og höfum ekki tíma til þess, nema það sé þá meiningin að afgreiða þetta ekki. Ég sé enga þörf á því.
Ég verð að segja það, að ég er ekki sammála hv. 3. þm. Norðurl. e., að þær reglur, sem stungið er upp á í frv., komi illa við bændur. Það mætti segja mér, að það kæmi tiltölulega betur við bændur en flesta aðra, nema þegar menn fara að hugsa á þann hátt, sem kom hér fram hjá honum. Hann talaði um, að þetta t.d. taki ekki nægilega tillit til þess, þegar menn hafi fólk við atvinnureksturinn, þá séu menn komnir út af því meginplani, sem hér sé gengið út frá. Það er alveg rétt. Við gerum ráð fyrir því, bæði til sjávar og sveita, að það geti verið um það að ræða, að atvinnurekstur hafi á sínum vegum eitthvert starfsfólk, sem verði að sjá um upphitun húsanna hjá. Það er allt annað mál. Við erum að tala hér aðeins um upphitunarkostnað í sambandi við hið almenna íbúðarhúsnæði. En það get ég ekki séð, að það komi bændum almennt lakar að leggja til grundvallar við greiðsluna fjölda þeirra einstaklinga, sem eru í íbúðinni, heldur en þótt einhver önnur viðmiðun kæmi. Og svo dettur mér ekki í hug, að við getum í sambandi við þetta mál komið við slíkri óskaplegri nákvæmni, að af því að menn finna það út annaðhvort á Vestfjörðum eða Norðurlandi eða kannske einhverjum hluta á Norðurlandi eða hluta á Norðausturlandi, að það sé þó nokkuð dýrara að kynda upp hús þar heldur en annars staðar á landinu, þá þurfi einnig að taka tillit til þess. Auðvitað var það áður en olíuverðhækkun kom til greina, og við þurfum ekki að taka langan frest til þess að reyna að bjarga okkur út úr því í þessum efnum.
Mér hefur aldrei dottið í hug, að við gætum fundið svo hárnákvæma reglu, að þetta vigtaði sig allt upp til agna. Það er alveg rétt, það væri vitanlega hægt að setja hér inn heimild í þessi lög um það, að þar sem svo stæði á, að íbúar væru t.d. færri en tveir eða færri en þrír, við skulum segja, að það væru tveir eða færri í íbúð, þ.e.a.s. maður væri að gera ráð fyrir gamalmennum, þá mætti greiða eitthvað aðeins meira en hið almenna. Vitanlega er hægt að gera það, og ekkert hef ég á móti því, því að vissulega getur komið til greina, að eftir séu gamalmenni í tiltölulega stórri íbúð og það halli nokkuð á þá í þessum efnum, Hitt er líka ekki síður þýðingarmikið, að það sé séð um það, þar sem eru margir í fjölskyldu, að þeir verði ekki hart úti í sambandi við aukakostnað eins og fellur á menn í sambandi við hækkunina á olíuverðinu.
Hv. 12. þm. Reykv., sem hér var að tala næst á undan mér, taldi, að hér lægju ekki fyrir neinar upplýsingar um það, hvað þeir íbúar í landinu væru margir, sem byggju við olíukyndingu á íbúðum sínum, Þetta er mesti'misskilningur. Það liggja fyrir um þetta upplýsingar og hafa komið fram í sambandi við þetta mál. Hv. 12. þm. Reykv. minntist hér á fleiri atriði, sem skorti upplýsingar um, en þær upplýsingar liggja hér fyrir.
Ég skal svo ekki ræða um þetta frekar, sé ekki ástæðu til þess við þessa umr., því að ég vænti þess, að sú n., sem fær málið til athugunar, greiði fyrir afgreiðslu málsins og komi þá með aðrar till., ef hún kemur auga á einhverja betri leið en hér hefur verið bent á. En ég verð að segja, að þær umr., sem hér hafa farið fram, hafa ekki sannfært mig um það, að aðrar leiðir væru heppilegri en sú, sem bent er á í þessu frv., nema síður sé.