04.12.1973
Sameinað þing: 30. fundur, 94. löggjafarþing.
Sjá dálk 1056 í B-deild Alþingistíðinda. (941)
75. mál, bætt póst- og símaþjónusta
Steinþór Gestsson:
Herra forseti. Ég þarf að sjálfsögðu ekki að hafa mörg orð um þessa till., sem hér liggur fyrir til umr. Fyrsti flm. hennar, hv. 4. þm. Vesturl., hefur skýrt hana fyrir Alþingi, og ég tel mig ekki þurfa að bæta þar miklu við. Það eru aðeins örfá atriði, sem ég vil þó koma að í þessu sambandi.
Það er athyglisvert um þetta mál, sem spannar bæði yfir póst- og símaþjónustu, að þessi tiltölulega óskyldu mál og málaflokkar heyra undir einn og sama yfirmann. Og ég geri ráð fyrir því, að þegar það er metið, á hvern hátt þjónustan er rækt í hvorum málaflokki fyrir sig, þá verði sú niðurstaðan, að í báðum tilfellunum sé nokkuð ábótavant. Ég hygg, að þó sé það svo, að til símamálanna hafi á undanförnum árum og áratugum verið varið miklu stærri fjárfúlgum til lausnar þeim vanda, sem við var að etja, heldur en póstþjónustunnar, og er það svo að eðlilegum hætti. Þrátt fyrir það, sem gert hefur verið í símamálunum, hefur hinn vaxandi álagsþungi í notkun talsímans orsakað erfiðleika í samskiptum manna, vegna þess að uppbygging símans hefur ekki haft í fullu tré við viðskiptaþörfina.
Hv. 4. þm. Vesturl. kom hér mjög inn á það, sem eðlilegt var, að um ólíka aðstöðu er að ræða hjá þeim, sem búa á höfuðborgarsvæðinu, sénstaklega þó í Reykjavík sjálfri, og þeim, sem búa lengra úti á landi, að því er varðar kostnað við notkun á símanum. Ég ætla ekki að ræða um það frekar. En það er annað í notkun símans, sem mér hefur lengi fundist vera erfiðast fyrir okkur að sætta okkur við, sem lengra búum frá höfuðborginni, þar sem mestu viðskiptastöðvarnar eru og menn þurfa oftast að leita til. Því er svo háttað, eins og drepið var á hér áðan, að stöðvarnar úti á landi hafa yfirleitt ekki opnunartíma nema skamman á hverjum degi, og þannig er því háttað, að minni stöðvarnar munu vera opnar ýmist frá kl. 9–12 f. h. eða 10–12 f. h. og 4–7 e. h. Mér finnst, að það, sem ég hef rekið mig einna tilfinnanlegast á í þessu sambandi, sé, að sá tími er ákaflega skammur, sem maður getur náð í þær skrifstofur og stofnanir, sem mest viðskipti eru við hér í Reykjavík. Á þeim tveim tímum, sem opið er á minni stöðvunum kl. 10–12, er álagið svo mikið, að stundum verður ekki komist áfram, og ótrúlega langan tíma tekur að biða eftir samtali til höfuðborgarinnar. Allan tímann frá 12 og til 4 nær enginn sambandi, en eftir 4 fara fyrirtækin að loka hvert af öðru og svara ekki í síma, þegar við loksins komumst í samband við stöðvarnar aftur. Þetta er það, sem ég hef átt erfiðast með að sætta mig við, og sú mismunun, sem mér þykir tilfinnanlegust, þegar borið er saman við þá, sem búa nær höfuðborgarsvæðinu ellegar njóta sjálfvirka kerfisins, sem nú breiðist út, sem betur fer. Það er tilfinnanlegt að geta ekki með neinu móti rekið erindi sitt í síma, þótt full greiðsla komi fyrir. Verður það oft tilfinnanlegra en að þurfa að greiða hærra gjald fyrir sömu þjónustu en náungi manns gerir. Ég tel því, að hér þurfi að verða breyting á og hún veruleg, til þess að viðunandi sé. Ég hef oft orðið fyrir því, að mér hefur reiknast til, og stundum rekið mig á það greinilega, að ég hef verið fljótari að skjótast milli sveita á bíl heldur en að bíða eftir því að ná símasambandi, og það kostar líka peninga.
Í annan stað langar mig til að fara fáeinum orðum um póstþjónustuna. Ég hygg, að það sé svo um mig og alla aðra, sem þurfa á póstþjónustu að halda, að við teljum okkur hafa keypt ákveðna þjónustu og ákveðna fyrirgreiðslu, þegar við höfum keypt frímerki og límt á bréf okkar eða böggul. Maður telur sig hafa keypt með burðargjaldinu tafarlausa ferð bréfanna og annars póstvarnings. En ég vil aðeins leiða hugann að því hér, hvernig póstsamgöngunum er háttað hingað og þangað út um land. Ég þekki þetta ekki víða, en þar, sem ég þekki best til, í minni heimabyggð, hefur það verið svo í langa tíð, að póstþjónustan var falin mjólkurbúinu, og þeir tóku að sér að dreifa póstinum, sem önnuðust mjólkurflutningana. Síðustu árin hefur orðið gagnger breyting á mjólkurflutningunum, þannig að nú er mjólk ekki sótt nema þrisvar í viku á bæina. Það vill svo til, að heim til mín kemur mjólkurbíll á laugardögum, þriðjudögum og fimmtudögum. Vegna þess að hann lendir á þriðjudegi, kemur mjólkurbíllinn aðeins með póst tvisvar í viku, því að póststofurnar hafa á þann merkilega hátt, að þær senda alls ekki póst á þriðjudögum, af því að flest dagblöðin koma ekki út á mánudögum. Ég hygg, að það væri sama, hvað mörg almenn bréf eða bögglar væru á pósthúsinu til þess að senda á þriðjudegi, það færi samt ekki póstur af stað á þeim degi. Ég minnist þess a. m. k. ekki að hafa tekið á móti pósti á þriðjudegi.
Nú í seinni tíð hefur póststjórnin komið þarna nokkuð til bjargar með því móti, að hún hefur sent sérstaka póstbíla tvo daga í viku, á mánudögum og miðvikudögum.
Niðurstaða mín er sú, að póstur berst á flesta bæi á Suðurlandi aðeins fjóra daga í viku, og tel ég það vera alls ófullnægjandi á þeim tímum, sem við lifum á, þegar ekki þarf að kenna því um, að samgöngur séu þannig, að betur sé ekki fært að gera. Ég fór að láta mér detta í hug, að ef til vill væri þessi þjónusta, sem veitt er eins og er, svo kostnaðarsöm, að ekki væri fært að ganga lengra. Ég fór því að líta á rekstraráætlun, sem gerð hefur verið um póstmál fyrir árið 1974, og mér virðist, að tekjur póstsins af seldum frímerkjum og burðargjöldum dagblaða og tímarita muni nema fullum 400 millj., kr. á árinu 1974 eftir þeirri áætlun, sem ég hef séð, en til póstflutninga eru áætlaðar á sama tíma 57 112 þús. kr. Þarna er eytt til póstflutninganna aðeins um sjötta hluta af þeim tekjum, sem pósturinn hefur af viðskiptum við þá, sem hans njóta. Mér fundust þessar tölur það athyglisverðar, að ég álít rétt að benda á þær, áður en þessi till. kemur til meðferðar í n. hér í þinginu. Ég er ekki að ásaka þá, sem þessum málum hafa stjórnað, fyrir að hafa ekki gert einu eða annan hlut í þessu sambandi. Ég hygg, að það sé ekki síður um að kenna því, að við, sem þessarar þjónustu njótum, höfum ekki látið það koma nægilega fram, í hverju ábótavant hefur verið um þjónustuna.