14.08.1974
Neðri deild: 5. fundur, 95. löggjafarþing.
Sjá dálk 51 í B-deild Alþingistíðinda. (52)
4. mál, orkulög
Ingólfur Jónsson:
Herra forseti. Frv. þetta var ítarlega rætt á s.l. vori, seint í aprílmánuði. Iðnn. Nd. afgreiddi málið og varð ekki sammála. Minni hl. skilaði áliti 19. apríl og við 2. umr. málsins fóru fram ítarlegar umr. Málið var sent til umsagnar til Sambands ísl. sveitarfélaga, til lagadeildar Háskólans og til Búnaðarþings. Lagadeild Háskólans taldi, að frv. bryti ekki í bága við stjórnarskrána, þar sem ætla mætti, að bætur yrðu greiddar fyrir jarðhita, þótt hann yrði tekinn samkvæmt lögum í anda þessa frv. En það mátti lesa það út úr umsögn lagadeildarinnar, að þetta lægi nú allnærri því, það jaðraði við það að vera stjórnarskrárbrot, því að deildin orðaði umsögn sína ekki á ákveðinn hátt um það, að það mætti ætla, að þessi verðmæti yrðu bætt, þótt þetta frv. yrði gert að lögum.
Samband ísl. sveitarfélaga gat fallist á að samþ. frv., með því að réttur sveitarfélaganna til þess að nýta verðmætin yrði lengdur úr 5 árum í 15 ár. Ég hef, síðan þessi umsögn barst, rætt við marga sveitarstjórnarmenn, og þeir láta sér alls ekki nægja að geta notið þessa réttar í 15 ár. Þeir eru mjög óánægðir með frv. í því formi, sem það nú er, þótt það teljist skárra en það var.
En Búnaðarþing hafði ákveðna afstöðu, og ég gæti lesið þá umsögn hér upp, en tel ekki ástæðu til þess, vegna þess að hún er prentuð með nál. minni hl. og í þingtíðindunum þá um leið, og hv. alþm., sem nú taka fyrst sæti á Alþingi, eiga gott með að kynna sér það. En ummæli Búnaðarþings voru eins neikvæð og umsagnir geta verið.
Við sjálfstæðismenn teljum, að þetta frv. sé með öllu ónauðsynlegt, að það séu heimildir fyrir hendi í orkulögunum til þess að nýta jarðvarmann og orkuna, eftir því sem þurfa þykir og eftir því sem heppilegt þykir, og það er ekkert sem hindrar það að láta skipulegar rannsóknir fara fram í þessum málum, enda hefur það verið gert. Það er ekkert, sem hindrar það að láta ákveðnar áætlanir fara fram, eins og hefur verið gert, þó að lögunum verði ekki breytt. Og það liggur fyrir álit um það, sem mest hefur verið gert í þessu. Það er á Reykjanesskaga á Svartsengi. Umsögn Orkustofnunar um það, hvað það gildir, að þetta svæði skuli vera í einkaeign, er þannig, að þótt bætur komi fyrir þar, þá hafi það hverfandi áhrif, alls ekki teljandi áhrif, eins og það er orðað, á kostnað við væntanlegar framkvæmdir. Og það er ekki hægt að nefna dæmi um það, að vegna ófullnægjandi lagaákvæða hafi rannsóknir eða framkvæmdir verið hindraðar.
Við teljum, að þetta frv. sé að öllu leyti ónauðsynlegt. En vegna þess að það var flutt af hæstv. ríkisstj. og lagt talsvert kapp á að fá það fram, — og hæstv. iðnrh. hefur séð ástæðu til þess að leggja það fram nú aftur á aukaþinginu, — þá töldum við í minni hl. iðnn. Nd. rétt og eðlilegt að koma til móts við hæstv. ráðh. og lögðum til, að frv. yrði vísað til ríkisstj. til frekari athugunar og að frv. yrði endurskoðað í samráði við Stéttarsamband bænda, Búnaðarfélag Íslands, stjórn Sambands ísl. sveitarfélaga og fleiri aðila, ef ástæða þætti til. Afstaða okkar til málsins var að þessu leyti eins mild og hugsast gat, og hafði ég búist við, að hæstv. ráðh. notaði tækifærið og léti þessa endurskoðun fara fram og léti reyna á það, hvort ekki væri hægt að sætta aðila við breytingu á núgildandi lögum, ef það að athuguðu máli þætti vera til einhverra bóta.
Ég tel, hæstv. forseti, ekki ástæðu til að fara að rekja nánar þær alllöngu og ítarlegu umr., sem fóru fram í aprílmánuði s.I., en vildi aðeins vekja athygli á því, hverja afgreiðslu málið fékk frá iðnn. á s.l. vori.