15.05.1975
Sameinað þing: 80. fundur, 96. löggjafarþing.
Sjá dálk 4286 í B-deild Alþingistíðinda. (3520)
347. mál, skýrsla um Framkvæmdastofnun ríkisins
Gylfi Þ. Gíslason:
Herra forseti. Fyrir nokkru fluttum við þm. Alþfl. í hv. Nd., frv. til l. um breyt. á l. um Framkvæmdastofnun ríkisins. Efni frv. er mjög einfalt. Það fjallar um stjórn stofnunarinnar og hljóðar eina grein frv. svo, með leyfi hæstv. forseta:
„Ríkisstj. skipar framkvæmdastjóra Framkvæmdastofnunar ríkisins, er annast daglega stjórn stofnunarinnar. Framkvæmdastjórinn og forstöðumenn deilda mynda framkvæmdaráð stofnunarinnar.“
Þetta frv. var á dagskrá á nokkrum fundum í hv. Nd., en komst aldrei til umr. Á fundum undanfarið hefur frv. alls ekki verið á dagskrá. Ef um það yrði spurt hvers vegna við hefðum ekki flutt þetta frv. fyrr, þá er ástæðan sú sama sem hv. þm. Ragnar Arnalds vakti athygli á, að við þm. Alþfl. höfum átt von á því í kjölfar yfirlýsingar hæstv. ríkisstj. að ríkisstj. mundi flytja frv. um breytingu á stjórnkerfi Framkvæmdastofnunar ríkisins. En þegar útséð virtist um að ríkisstj. mundi gera till. um breytingar á stjórnkerfi stofnunarinnar, þá töldum við rétt að freista þess, þótt seint væri, að gera tilraun til þess að fá slíkar breytingar fram. Við töldum að það kynni e. t. v. að vera auðvelt að koma slíkum breytingum fram vegna þess að efni þessa frv. er nákvæmlega samhljóða till. sem fulltrúar Sjálfstfl. í Ed. og Nd. fluttu þegar frv. um Framkvæmdastofnunina var samþ. og gert að lögum á árinu 1971.
Þingflokkur Alþfl. var á sínum tíma fylgjandi þeirri meginstefnu frv. að halda áfram áætlunargerð sem tekin hafði verið upp í vaxandi mæli á undanförnum áratug og hafði verið í höndum Efnahagsstofnunar, Framkvæmdasjóðs, Atvinnujöfnunarsjóðs og einstakra ráðuneyta,enda hafði sú áætlunargerð reynst mjög nytsamleg, og þessari starfsemi átti að halda áfram samkv. frv. Þess vegna vorum við fylgjandi þessari meginstefnu frv. Við töldum hins vegar stjórnarfyrirkomulag stofnunarinnar vera mjög varhugavert og raunar einsdæmi. Við töldum eðlilegt að yfirstjórn slíkrar stofnunar væri í höndum þingkjörinnar stjórnar, eins og varð og er, en frv. gerði jafnframt, eins og það var og eins og lögin urðu, ráð fyrir pólitísku framkvæmdaráði skipuðu af ríkisstj. og skyldi það hafa úrslitavald í stofnuninni, þar eð þetta framkvæmdaráð átti að gera allar áætlanir stofnunarinnar, till. um allar rekstraráætlanir og starfsáætlanir um allar lánveitingar og meira að segja ráða starfsfólk hinna þriggja deilda stofnunarinnar. Sérfræðilegir forstöðumenn deildanna áttu að vera undirmenn þessara pólitísku fulltrúa og engan tillögurétt hafa um um störf deilda sinna, ekki einu sinni um ráðningu starfsfólksins. Þetta töldum við vera mjög óeðlilegt og fluttum brtt. um þetta efni í báðum deildum, nákvæmlega samhljóða þeirri frvgr. sem við nú höfum endurflutt. Í Ed. fluttu fulltrúar Sjálfstfl. í fjh.- og viðskn., þeir Geir Hallgrímsson og Halldór Blöndal, till. um að ákvæðin um hina pólitísku framkvæmdastjóra skyldu felld niður, en í staðinn koma eftirfarandi ákvæði, með leyfi hæstv. forseta:
„Forstöðumenn deilda skipa framkvæmdaráð. Skal það annast daglega stjórn Framkvæmdastofnunar ríkisins.“
Var þessi till. rökstudd mjög skörulega með hatrammri gagnrýni á það ofurvald, svo að vitnað sé í nál. þeirra Geirs Hallgrímssonar og Halldórs Blöndals, sem svonefndum pólitískum kommissörum væri veitt í frv. í Nd. fluttu fulltrúar Sjálfstfl. í fjh- og viðskn., núv. hæstv. ráðh. Matthías Bjarnason og Matthías Á. Mathiesen, brtt. sem var efnislega séð alveg samhljóða þeirri till. sem ég flutti sem 2. minni hl. í hv. fjh.- og viðskn. Nd. og nákvæmlega samhljóða þeirri till. sem við flytjum í frv. okkar á þskj. 563. Þeir fulltrúar Sjálfstfl., Matthías Bjarnason og Matthías Á. Mathiesen, rökstuddu okkar sameiginlegu till. mjög rösklega, sterklega og myndarlega af sinni hálfu, eins og þeirra var von og vísa. Þess vegna höfum við satt að segja, þm. Alþfl. og ábyggilega margir fleiri, búist við því í allan vetur að till. eitthvað í áttina við þetta sem var svo sterk sannfæring fulltrúa Sjálfstfl. í fjh.- og viðskn. beggja d. 1971, mundi sjá dagsins ljós. En þegar það hefur ekki gerst þótti okkur ekki seinna vænna en láta á það reyna hvort fulltrúar Sjálfstfl. væru enn sömu skoðunar eða hvort þeir hefðu skipt um skoðun í þessu efni. Það segir kannske sína sögu að þetta frv. hefur ekki fengist rætt. Þótt það hafi verið á dagskrá hefur það ekki verið tekið til umr. og síðan hefur það ekki einu sinni verið á dagskrá. Ég vil engu að síður sem lengst halda í þá von að ekki hafi átt sér stað sinnaskipti hjá Sjálfstfl. í þessu efni og þó að seinna verði, þá verði lögunum breytt í þá átt sem var skoðun þeirra á sínum tíma, var skoðun Alþfl. þá og er skoðun Alþfl. enn.