04.12.1974
Neðri deild: 15. fundur, 96. löggjafarþing.
Sjá dálk 533 í B-deild Alþingistíðinda. (404)

83. mál, lántökuheimildir erlendis

Fjmrh. (Matthías Á. Mathiesen):

Virðulegi forseti. Frv. það, sem hér liggur fyrir til 1. umr., er um lántökuheimild til handa ríkisstj., um erlendar lántökur, en það hefur verið til athugunar undanfarna mánuði sem líður í nauðsynlegri fjármögnun framkvæmda- og fjáröflunaráætlunar þessa árs. Hefur Seðlabankinn fylgst með þróun erlends lánamarkaðar fyrir ríkisstj. og telur nú tímabært að stofna til ráðgerðrar lántöku.

Eins og kunnugt er hafa lánamarkaðir utanlands verið ákaflega þröngir um alllangt skeið. Eru margar ástæður fyrir þessu, ekki síst olíukreppan. Aðaleinkenni lánamarkaðarins hafa verið mjög háir vextir, tregða til að lána nema til skamms tíma, jafnframt því sem framboð almennt á lánsfé hefur verið lítið. Ríkisstj. hefur nú ákveðið að ráðast í erlenda lántöku og flytur það frv., sem hér liggur fyrir, um lántökuheimildir erlendis.

Eftir gaumgæfilega athugun á lánamarkaðnum hefur niðurstaðan orðið að reyna nú lánsútboð allt að 15 millj. Evrópureikningseininga sem samsvarar nú um 2120 millj. kr. Er lánið boðið út á þeim grundvelli að lánstíminn geti veríð 5–20 ár en um vexti og útboðsgengi verði að fara eftir því sem markaðurinn segir til um. Undanfarið hafa svipuð lán verið með um 10% vöxtum og útboðsgengi um eða rétt innan við 100. Er ráðgert að lánið verði tekið í þessum mánuði. Nokkrar bankastofnanir í Englandi, Frakklandi, Belgíu, Lúxemburg og Kuwait hafa tekið að sér að annast um lánsútboðið. Er hér um að ræða lántöku hliðstæða þeirri sem ríkissjóður var með fyrir rúmlega einu ári á þessum sama markaði og nam þá 12 millj. Evrópureikningseininga.

Vegna óstöðugleika í gengismálum hefur það tíðkast æ meir í seinni tíð að lánsútboð á alþjóðamörkuðum eru gerð í reikningseiningum, sem eru tiltekinn fjöldi gjaldmiðla, og er það gert til að draga úr áhrifum gengisbreytinga. Evrópureikningseiningin hefur einna mest verið notuð í þessu sambandi og byggist á gjaldmiðlum Efnahagsbandalagslandanna níu. Skuldbinding lántaka breytist ef gengi allra gjaldmiðlanna hefur breyst og á sama tíma hafi meiri hl. þeirra breyst til sömu áttar, en skuldbinding lántaka fylgir breytingu þess gjaldmiðils sem minnst hefur breyst.

Ráðstöfun lánsfjárins er rædd ítarlega í frv. og aths. þess. Lántökuheimilda hefur áður verið aflað fyrir flestum liðunum, en leitað er hér heildarheimildar, sem er beinlínis sniðin við ráðgerða lántöku.

Ég legg á það áherslu að þm. átti sig á því að ekki er um nýtt fé að ræða til framkvæmda. Hafa Seðlabankinn og ríkissjóður veitt bráðabirgðalán áður fyrir flestum þeim framkvæmdum sem um er að ræða, og er gerð grein fyrir því í frv. Gert er ráð fyrir 800 millj. kr. endurláni til Framkvæmdasjóðs vegna fjáröflunar og framkvæmdaáætlunar á þessu ári. Það skal tekið fram að vegna hugsanlegs erlends láns sjóðsins er ekki ólíklegt að endurlán til sjóðsins verði 200 millj. kr. lægra eða allt að 600 millj. kr. Fari svo kemur að sjálfsögðu til kasta Alþ. að ráðstafa þeim mismun ef einhver verður.

Sá almenni fyrirvari fylgir þessu máli að svo geti farið að í fyrstu umferð verði hið erlenda lán lægra, hugsanlega 12 millj. einingar í stað 15, og fer það eftir markaðsaðstæðum. Verður ráðstöfun andvirðisins að breytast hlutfallslega þar til fullri fjárhæð er náð.

Að öðru leyti vísa ég til efnis frv. Það ríður á skjótri afgreiðslu þessa máls í þinginu, þar sem erlendir lánamarkaðir eru taldir ótryggir, og vænti ég þess að sú n., sem fær mál þetta til meðferðar, svo og hv. þd. geti verið mér sammála um að skjót afgreiðsla er að sjálfsögðu æskileg.

Ég legg svo til, forseti, að máli þessu verði vísað til 2. umr. að þessari umr. lokinni og hv. fjh: og viðskn.