18.12.1975
Neðri deild: 35. fundur, 97. löggjafarþing.
Sjá dálk 1400 í B-deild Alþingistíðinda. (1073)
102. mál, lántaka vegna opinberra framkvæmda 1976
Ingvar Gíslason:
Hæstv. forseti. Það ætlar ekki af manni að ganga í sambandi við Kröfluvirkjun. Hún virðist nú algjörlega kominn á heilann á hv. alþfl.- mönnum, og ég verð að segja það, að ég var svolítið undrandi á hv. 9. þm. Reykv., þeim bráðkurteisa manni og sanngjarna í eðli sínu, að hann skuli nú fara að vekja upp þetta mál sem í rauninni er útrætt og búið að gefa á allar þær skýringar sem hugsanlegt er að gefa á þessu stigi.
Ég skal játa að það var auðvitað rétt, að þegar ákveðið var að hraða Kröfluvirkjun svo mjög sem gert var, þá þurfti að bregða nokkuð út af um viss atriði, einkum í sambandi við útboð og annað slíkt. Það varð að bregða út af þessu. En ég vil minna hv. 9. þm. Reykv. á að það er búið að skýra þetta atriði svo oft að það er í rauninni að bera í bakkafullan lækinn að ætla að fara að gera það að umræðuefni aftur. Ég get alveg fullvissað hv. þm. um það og allan þingheim, að það var ekki á neinn hátt óeðlilega staðið að þessu verki. Það var að vísu brugðið út frá því almenna í þessu efni, en þrátt fyrir það var ekki á neinn hátt staðið óeðlilega að neinu og það var gert í fullu samráði við ríkisstj. og var raunar ákvörðun ríkisstj., og það var gert í samráði við hina færustu ráðunauta. Þetta er nú eitt atriði, og raunar má segja um val þess aðila, sem smíðaði vélbúnaðinn og fleira, að þetta var auðvitað gert, eins og ég segi, miðað við aðstæður, en nokkuð fljótt, en þó var þannig unnið að þessu að það var leitað til fjöldamargra aðila viða um heim, raunar allra þeirra aðila sem vitað var að væru færir um að inna þetta verk af hendi.
Þetta er sem sagt eitt atriðið af því sem oft er um rætt. En það, sem ég sérstaklega hjó eftir að þessu sinni hjá hv. 9. þm. Reykv., var að hann vill halda því fram að það hafi engin ákvörðun verið tekin um það hver reka skuli Kröfluvirkjun þegar hún er tilbúin. Ég held að hann hafi orðað það svo. En ég vil minna hv. þm. á að lögin um Kröfluvirkjun gera beinlínis ráð fyrir að það verði stofnað sérstakt rekstrarfyrirtæki sem heitir Norðurlandsvirkjun. Það skal að vísu játað að það hefur orðið óhæfilegur og óeðlilegur dráttur á því, að þetta fyrirtæki væri stofnað. En ég veit ekki hvort hv. þm. er því vel kunnugur af hverju þetta stafar. Þetta stafar ekki af því að ríkisstj. hafi staðið í vegi fyrir því að þetta fyrirtæki yrði stofnað. Það hafa reynst á því örðugleikar að sameina sveitarfélögin fyrir norðan um þessa stofnun og raunar marga fleiri aðila, þ. á m. Laxárvirkjun. Það hefur ekki reynst unnt að leiða þá aðila saman sem lögin gerðu ráð fyrir að stæðu að Norðurlandsvirkjun. Þetta er nú í höfuðdráttum ástæðan fyrir því hversu mjög þetta hefur dregist. En eigi að síður höfum við margir enn þá trú að það vinnist tími til þess að stofna Norðurlandsvirkjun, því að það er mjög æskilegt að svo verði, eins og lögin gera ráð fyrir, og vissulega verður einhver að reka orkustöðina. Það er augljóst mál að það er brýn nauðsyn til þess. En ég held að við hljótum að vera sammála um það, við hv. 9. þm. Reykv., að ef stöðin kemst upp á eðlilegum tíma og fer að vinna rafmagn, þá finnist leiðir til þess að reka fyrirtækið. Ég efast ekkert um að það muni heppnast.
Hv. þm. talar um að Kröfluvirkjun sé ekkert smáfyrirtæki, og það er vissulega alveg rétt. Og hann vill halda því fram að orkuframleiðslan verði langt umfram þarfir. Það er oft búið að gera grein fyrir þessu atriði, og ég hygg að allir, sem bera hag Kröfluvirkjunar fyrir brjósti, viðurkenni að það verði séð fyrir því að orkan verður mikil fyrir norðan. En hvort hér er raunverulega um það að tala að orkan verði langt umfram þarfir, það held ég að sé ekki rétt með farið þegar á allt er litið. Raunar hefur hæstv. iðnrh. nýlega gert grein fyrir þessu máli í sambandi við fyrirspurn sem kom fram hér í þinginu ekki alls fyrir löngu, og svör hæstv. ráðh. muna sjálfsagt flestir. Ég man ekki hvort hv. 9. þm. Reykv. var hér viðstaddur þegar þetta skeði. Ég hygg að svo hafi ekki verið, og þess vegna hefur þetta kannske nokkuð farið fram hjá honum. En ég vil benda honum á svar hæstv. iðnrh. sem er að finna í umræðuparti Alþingistíðinda, 8. hefti, líklega í dálki 923. Ég hef mig ekki í að fara að lesa það allt saman upp sem hæstv. ráðh. sagði þá. En ég vil benda hv. 9. þm. Reykv. á að lesa þessi orð hæstv. ráðh., og þá held ég að hann fái nokkurn veginn fullnægjandi útskýringu á því hvað hér er um að ræða.
Um það, að Kröfluvirkjun sé mikið fyrirtæki, þá er það alveg rétt, og það er auðvitað dýrt að koma þessu upp eins og flestum hlutum nú. En hvort þetta er nokkuð dýrara eða fjármagnsfrekara fyrirtæki en gengur og gerist um fyrirtæki af svipuðu tagi, það efast ég stórlega um. Það þarf engan að undra þó að það þurfi mikið fjármagn á næsta ári þegar jafnmikið kapp er lagt á að koma virkjuninni í gagnið á þeim tíma sem áætlað hefur verið. En að sjálfsögðu mun draga úr þessu síðar. Þó að þetta sé fyrirferðarmikið á lánaskrá ríkisins nú á næsta ári þá stafar það eingöngu af því að það er verið að framkvæma svo mikið og það er verið að vinna að því að koma stöðinni í nothæft stand.
Í sambandi við þá tillögu hans eða ábendingu, að það mundi vera þörf á því að setja sérstaka þingnefnd á laggirnar til þess að fara ofan í framkvæmdir Kröflunefndar, trúi ég, og þessa framkvæmd yfirleitt, þá má vel vera að eðlilegt sé að gera slíkt. A. m. k. held ég að við, sem stöndum að þessari framkvæmd og sitjum í Kröflunefnd, mundum ekkert óttast það þó að slíkt væri gert. Hitt er svo annað mál, að það mundi teljast harla óeðlilegt og ósennilegt að hv. Alþ. færi að samþykkja slíka tillögu. En það þori ég að fullyrða, að það er ekkert að fela í því efni af hálfu okkar sem stöndum í þessu, og satt að segja kemur það manni stórlega á óvart og það er undrunarefni að það skuli vera nánast skipulega ráðist á menn, eins og nm. í Kröflunefnd, sem hafa tekið að sér trúnaðarstörf á vegum ríkisstj., þegar ekki er annað vitað af þeim, sem gerst mega fylgjast með, en að þessi nefnd hafi unnið starf sitt vel. Það hygg ég að allir fáist til að viðurkenna, nema þá ef vera skyldi örfáir menn sem tengdir eru eða í ýmsum tengslum við hv. 9. þm. Reykv., því að sannleikurinn er sá að árásirnar á Kröfluvirkjun og á Kröflunefnd hafa eingöngu komið frá alþfl.- mönnum og má rekja þá slóð. Hygg ég þó að mörgum úr þeim hópi sé farið að blöskra sjálfum og væru tilbúnir að draga í land með það. Og ég vona nú satt að segja, af því að ég þekki hv. 9. þm. Reykv. að því að vera sanngjarnan mann og manna sanngjarnastan, að þá muni hann við frekari athugun komast að raun um að það sé óþarfi að vera með slík stóryrði um þetta efni eins og hann hefur leyft sér hér bæði fyrr og síðar og nú síðast í dag. Vona ég að að því komi að hann sjái að þar hefur hann farið villur vegar og gengið of langt í árásum og málflutningi sínum.