07.04.1976
Neðri deild: 88. fundur, 97. löggjafarþing.
Sjá dálk 3127 í B-deild Alþingistíðinda. (2568)

213. mál, veiðar utan fiskveiðilandhelgi Íslands

Sjútvrh. (Matthías Bjarnason):

Herra forseti. Þessu frv. um veiðar íslenskra skipa utan fiskveiðilandhelgi Íslands ætti ekki að þurfa að eyða mörgum orðum að. Það er í samræmi við skoðanir okkar íslendinga og aðgerðir í hafréttarmálum að einstök ríki verði að geta haft hemil á eða stjórnað veiðum þegna sinna á fjarlægum miðum fram yfir það sem byggt er á viðurkenndum alþjóðasamþykktum. Íslensk stjórnvöld hafa í dag ekki vald til stjórnunar veiða íslenskra skipa utan fiskveiðilandhelginnar nema til grundvallar liggi gild alþjóðasamþykkt sem Ísland er aðili að. Ber því brýna nauðsyn til þess að rýmka heimildir til stjórnunar veiða íslenskra skipa utan landhelgi og kemur þar tvennt til: Annars vegar getur verið að íslendingar vilji eða þurfi að ganga lengra í takmörkun veiða en alþjóðasamþykktir gera ráð fyrir, og hins vegar getur og hefur komið upp sú staða að íslendingar geta ekki samþ. tilteknar reglur sem alþjóðanefndir setja, en vilja samt halda uppi veiðum og takmarka þær þá sjálfir.

Sem dæmi um hið fyrr nefnda má nefna síldveiðarnar í Norðursjó. Íslendingar hafa að ýmsu leyti viljað ganga lengra til takmörkunar á þessum veiðum en Norðaustur-Atlantshafsfiskveiðinefndin hefur viljað samþ., og eins hafa danir sett ýmis skilyrði fyrir löndunarréttindum í Danmörku sem horfa til takmörkunar veiðanna umfram það sem Norðaustur-Atlantshafsnefndin hefur samþykkt. Eins og fyrr segir, er ekki lagaheimild fyrir hendi til þess að takmarka eða stjórna veiðum íslenskra síldarbáta í Norðursjó í samræmi við þetta, en vegna góðrar samvinnu við samtök útgerðarmanna og skipstjóra á íslensku bátunum hefur þetta blessast til þessa. Þó hafa komið upp tilvik þar sem tilfinnanlega hefur komið í ljós skortur á lagaheimild til þess að setja bátunum veiðireglur.

Sem dæmi um alþjóðasamþykkt, sem íslendingar hafa ekki talið sig geta samþykkt, má nefna samþykkt Norðvestur-Atlantshafsnefndarinnar um loðnukvóta við Nýfundnaland og skiptingu hans á milli þjóða. Íslendingar hafa getað fallist á ákvæði um heildarkvóta á þessu svæði, en hins vegar hefur engan veginn verið hægt að samþykkja skiptingu hans á milli aðildarríkja. Skiptingu þessari var þannig háttað að nánast öllum kvótanum var skipt upp á milli norðmanna og sovétmanna einungis vegna þess að þessar tvær fiskveiðiþjóðir urðu fyrstar til þess að fara að veiða loðnu á þessu svæði fyrir 3–4 árum. Íslendingar byrjuðu þarna veiðar á s.l. ári og hefðu, ef þeir hefðu verið bundnir af samþykktinni, aðeins mátt veiða þarna 5 þús. tonn af loðnu. Nótaskipið Sigurður héðan úr Reykjavík veiddi þarna rúmlega 15 þús. tonn af loðnu á s.l. ári, og það er líklegt að fleiri íslensk nótaskip vilji reyna þessar veiðar á komandi sumri. Líklega eru allir sammála um hve brýnt það er að finna þessum skipum verkefni, og við íslendingar teljum að við eigum að hafa fullan rétt á því að keppa við rússa og norðmenn í þessum veiðum úti fyrir ströndum Kanada, þótt þessar tvær þjóðir hafi byrjað veiðarnar tveim árum á undan okkur. Við verðum þó að geta haft stjórn á veiðum okkar þarna, bæði vegna þess að við viljum auðvitað ekki fara yfir þann heildarkvóta, sem vísindamenn mæla með, og eins erum við að sjálfsögðu reiðubúnir til þess að taka tillit til óska strandríkisins Kanada ef það skyldi síðar meir vilja auka hlutdeild sina í þessum veiðum á kostnað annarra þjóða og þ. á m. okkar íslendinga.

Af þessum tveim dæmum, sem ég hef hér nefnt, ætti mönnum að vera ljóst hve brýn nauðsyn er á því að frv. þetta verði samþykkt. Auk þess sem ég vísa til þess, sem segir í aths. með frv., þá ber þess að geta að eftirlit með því að haldnar séu reglur um veiðar í fiskveiðilandhelginni getur orðið erfitt ef ekki er bægt að setja sams konar reglur um veiðar utan landhelginnar. Íslendingar hafa t.d. strangari reglur um lágmarksstærðir fisktegunda og um möskvastærðir botnvörpu en ákvæði alþjóðasamþykkta eru um þessi efni. Þess vegna er nauðsynlegt vegna eftirlits og eðli málsins samkvæmt að íslensk skip séu háð sömu reglum að þessu leyti, hvort sem þau veiða innan íslenskrar fiskveiðilandhelgi eða utan.

Herra forseti. Ég vil að lokinni þessari umr. leggja til að frv. verði vísað til hv. sjútvn.