26.04.1976
Neðri deild: 90. fundur, 97. löggjafarþing.
Sjá dálk 3246 í B-deild Alþingistíðinda. (2679)

223. mál, Norræni fjárfestingarbankinn

Forsrh. (Geir Hallgrímsson):

Herra forseti. Eins og fram kemur í aths. við lagafrv. þetta, var samningur Norðurlanda um stofnun Norræna fjárfestingarbankans undirritaður í Kaupmannahöfn hinn 4. des. s.l. Samningurinn hefur nú verið lagður fram á öllum þjóðþingunum til fullgildingar. Norska Stórþingið hefur þegar veitt fullgildingarheimild og á öðrum þingum Norðurlanda er talið að málið hljóti endanlega afgreiðslu einmitt um þessar mundir og mun danska þingið hafa afgr. málið nú.

Á aukaþingi Norðurlandaráðs í Stokkhólmi í nóvember 1975 var samþ. með miklum meiri hl. að mæla með stofnun bankans, og greiddu allir fulltrúar Íslands því atkv. Hér á landi virðist því almenn samstaða um þetta mál, enda bendir flest til þess að starfsemi bankans verði íslendingum sérstaklega til hagsbóta, auk þess gildis sem hann mun hafa til þess að efla efnahagsog stjórnmálasamvinnu norrænna þjóða.

Eins og kunnugt er, er hugmyndin um stofnun norræns fjárfestingarbanka ekki ný af nálinni. Hún hefur verið til umræðu annað veifið í meira en tvo áratugi, allt frá því að samningar um norrænt tollabandalag hófust. Af Íslands hálfu hefur ætíð verið áhugi á stofnun slíks banka, en það er fyrst nú að hugmyndin er að verða að veruleika.

Þetta framfaraspor í norrænni samvinnu á sér ákveðnar forsendur í efnahags- og stjórnmálalegu umhverfi Norðurlanda um þessar mundir.

Má þar til nefna í fyrsta lagi að nú er um öll Norðurlönd þörf fyrir mikið fé til framkvæmda til þess að auka framleiðslu og útflutning, ekki síst vegna ríkjandi aðstæðna í orkumálum. Er því afar mikilvægt að tryggja sem hagkvæmasta fjáröflun til þessara framkvæmda.

Í öðru lagi er um þessar mundir sterkur pólitískur vilji til þess að hrinda hugmyndinni um stofnun samnorræns fjárfestingarbanka í framkvæmd. Á fundi forsrh. Norðurlanda, er ég sótti í Osló fyrir rúmu ári, var tekin stefnuákvörðun í málinu og ríkisstjórnir Norðurlanda hafa þannig haft frumkvæði að endurupptöku málsins nú.

Í þriðja lagi verður norrænn fjárfestingarbanki mikilvægur hlekkur í norrænu efnahagssamstarfi og hefur gildi sem tákn um öfluga og raunhæfa norræna samvinnu.

Í fjórða lagi mun lánastofnun, sem er sameign Norðurlandanna fimm og með jafnmikið stofnfé og hér um ræðir, hafa sérstaklega gott lánstraust á alþjóðalánamarkaði og felur beinlínis í sér hreina viðbót við samanlagða lántökumöguleika landanna fimm og mun án efa gefa kost á hagstæðari lánskjörum en ella. Forsenda lánhæfis á alþjóðamarkaði er vitaskuld að lánastarfsemi bankans verði rekin með eðlilegum vaxtakjörum og lánsféð skili hæfilegri ávöxtun.

Þessar forsendur sýna glöggt rökin fyrir stofnun bankans. Samnorrænt framtak á einmitt að skila ríkulegri árangri en næst þegar hvert land leitar lausnar eitt á báti fyrir sig. Þetta mun ekki síst hafa gildi fyrir íslendinga, einkum þegar þess er gætt að á fundi ráðherranefndar Norðurlanda í Stokkhólmi 19. júní 1975 urðu menn sammála um svo hljóðandi bókun um sérstöðu Íslands:

„Ráðherranefndin gerir enn fremur ráð fyrir því, að tillit verði tekið til sérstöðu Íslands vegna einhliða atvinnulífs og fjármagnsskorts.“

Við meðferð málsins á vettvangi Norðurlandaráðs fékk sérstaða Íslands almenna viðurkenningu. Það er því full ástæða til að binda vonir við að starfsemi bankans geti átt mikilvægu hlutverki að gegna í íslensku atvinnulífi og muni stuðla að efnahagsframförum hér á landi.

Ég tel fullvíst að norræn lánastofnun, sem einbeitir sér að samnorrænum framkvæmdum og fyrirtækjum, sé til þess fallin að hvetja til samnorræns framtaks. Þegar bankanum hefur verið komið á fót mun hann vekja upp hugmyndir og framtak sem annars hefðu ekki komið til framkvæmda vegna fjármagnsskorts. Með þessum hætti verður norræni fjármagnsmarkaðurinn aukinn og efldur og þar með hagvöxtur á Norðurlöndum.

Ég tel fyrir mitt leyti að stofnun bankans geta boðið möguleika til hagkvæmari fjármögnunar en annars væri kostur til þróunar orkufreks iðnaðar á Íslandi í samvinnu við norræn fyrirtæki. Bankinn gæti einnig átt hlutverki að gegna á öðrum sviðum framkvæmda hér á landi. Íslendingar hljóta því að telja stofnun bankans tímabæra.

Ég mun nú fara nokkrum orðum um stofnfé bankans, stjórn hans og staðsetningu,en vísa að öðru leyti til sjálfs stofnsamningsins og samþykkta bankans sem eru fskj. frv. og aths. sem því fylgja.

Skv. 2. gr. samþykkta fyrir Norræna fjárfestingarbankann skal stofnfé hans vera 400 millj. sérstakra dráttarréttinda eða rúmlega 80 milljarðar ísl. kr. á núgildandi gengi. Sérstök dráttarréttindi skulu skilgreind í samræmi við þá skráningu sem Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn ákvað 1. júlí 1974.

Af stofnfé bankans er hluti danska ríkisins 88 millj., finnska ríkisins 64 millj., íslenska ríkisins 4 millj., norska ríkisins 64 millj. og sænska ríkisins 180 millj. sérstakra dráttarréttinda.

Skv. þessu verður hlutur Íslands í stofnfénu um 800 millj. kr. miðað við núverandi gengi, en hver samningsaðila leggur fram 1/4 hluta stofnfjárframlags síns til bankans með þrem jöfnum greiðslum, 2, 14 og 26 mánuðum eftir gildistöku samþykktanna. Greiðslur fara fram eftir kröfu bankans og yrði greiðsluhluti íslendinga væntanlega um 70 millj. kr. á þessu ári og síðan sama fjárhæð hvort ár 1977 og 1978.

Gert er ráð fyrir að bankinn afli sér lánsfjár á Norðurlöndum og utan þeirra. Innborgað framlag verður einnig notað til lánveitinga.

Í stjórn bankans sitja tveir menn frá hverju aðildarríki. Aðildarríki munu skiptast á um formennsku í stjórninni. Bankastjóri ásamt nauðsynlegu starfsliði mun sjá um daglegan rekstur.

Aðsetur bankans verður í Helsingfors, en þar er engin samnorræn stofnun fyrir.

Nú er að störfum sérstök n. sem vinnur að undirbúningi stofnsetningar og upphafsstarfsemi bankans. Gert er ráð fyrir að n. þessi skili till. sínum til ráðherranefndar Norðurlanda fyrir 15, maí n.k., en á fundi ráðherranefndarinnar seinna í þeim mánuði er ráðgert að taka endanlegar ákvarðanir um stofnsetningu bankans. Forsenda þessa er að sjálfsögðu að þjóðþingin hafi veitt fullgildingarheimildir.

Herra forseti. Að endingu vil ég mælast til þess að þetta frv. fái skjóta meðferð, enda er ég þess fullviss að það nýtur stuðnings alls þorra þm., og leyfi mér að gera þá till. að frv. þessu verði vísað til 2. umr. og fjh.- og viðskn. þessarar deildar.