10.05.1976
Neðri deild: 103. fundur, 97. löggjafarþing.
Sjá dálk 3930 í B-deild Alþingistíðinda. (3230)
153. mál, viðskiptamenntun á framhaldsskólastigi
Ingvar Gíslason:
Virðulegi forseti. Ég stend að sjálfsögðu með meirihlutaálitinu, eins og ég hef gert með undirskrift minni undir nál., og tel að það sé nú kominn eðlilegur tími til að þetta frv. nái fram að ganga. Sannleikurinn er sá, að þetta frv. er búið að velkjast hér fyrir þinginu ansi lengi á allmörgum þingum og hefur ekki náð fram að ganga. En það má rekja sögu þessa frv. nokkuð langt aftur í tímann.
Það mun hafa verið í stjórnartíð hv. 9. þm. Reykv., Gylfa Þ. Gíslasonar, þegar hann var ráðh., þá skipaði hann n. manna til að kanna þessi mál, og held ég að frv., eins og það er nú lagt fyrir og er til umr. hér, sé nokkurn veginn í sama horfi og sú n. skilaði því af sér. Í þessari n. voru aðilar frá ýmsum. Það var allfjölmenn n. sem um þetta fjallaði. Það voru fulltrúar rn., þar voru fulltrúar frá þeim verslunarskólum sem starfa í landinu og þar munu hafa verið fulltrúar ýmissa annarra sem að þessu stóðu, þannig að þetta á sér alllangan aðdraganda. Ég held að það hafi verið veruleg framför að því að fá þetta frv. fram.
Það sýnir sig að það eru þrjú höfuðatriði sem felast í þessu frv. Það er í fyrsta lagi, — og það er auðvitað aðalatriði frv. sem við megum ekki horfa fram hjá, ég vil leggja áherslu á, — það er aðalatriði frv. að efla viðskiptamenntunina í landinu með því að flytja hana á framhaldsskólastigið í mjög auknum mæli. En auk þess eru líka önnur atriði í þessu frv. Það eru ákvæði í 7. gr. um að það sé heimilt að stofna sérskóla á vegum ríkisins sem veiti viðskiptamenntun, og þar er gert ráð fyrir því að ef slíkur skóli yrði stofnaður, þá yrði hann settur niður á Akureyri. Og svo kemur þriðja atriðið, sem mest hefur verið deilt um. Það er um að styrkja með auknum fjárveitingum þá einkaskóla sem lengi hafa starfað í landinu að verslunarmenntun. Þessir skólar eru Verslunarskóli Íslands og Samvinnuskólinn.
Þetta eru í rauninni þau þrjú höfuðatriði sem þetta frv. fjallar um, og ég held að þó að þetta frv. hafi verið helst til lengi í gerjun, þá sé nú kominn tími til þess að samþykkja það í öllum höfuðatriðum. Ég get ekki fallist á þær röksemdir, sem fram hafa komið hjá minni hl. menntmn., að það sé ástæða til að stöðva þetta frv. núna vegna þess að það fari fram heildarendurskoðun á framhaldsskólastiginu. Ég held, að þess gerist ekki þörf. Ég held að þetta frv. falli eðlilega inn í þá endurskoðun. Ég hygg það.
Ég vil benda á að þetta frv. er mjög mikilvægur þáttur í því að efla hagnýta skólamenntun, ef svo má segja. Þetta er starfsmenntun, viðskiptamenntun. Þetta er beinlínis hagnýt starfsmenntun. Að vísu er kannske ekki rétt að nefna þetta verkmenntun, vegna þess að við leggjum oftast nær annan skilning í það orð, en samt sem áður er þetta svo skylt verkmenntun að ég sé ekki annað en þetta sé í rauninni einn anginn af því ef rétt er skoðað. Og við skulum líka minnast þess, að það hefur ekki verið til að ráði nein veruleg viðskiptakennsla á vegum ríkisins fyrr en nú á allra síðustu árum, eftir að farið var að stofna til viðskiptanámsbrauta á framhaldsskólastigi, ýmiss konar tilraunir gerðar með það og hafa sjálfsagi gefist vel í mörgum tilfellum. En það er einmitt það sem þetta frv. gengur út á, að efla þetta, og er höfuðatriðið. En fyrst og fremst hafa það verið þessir tveir einkaskólar, Verslunarskólinn og Samvinnuskólinn, sem hafa sinnt þessari menntun og eiga að baki sér mjög langa sögu, þannig að skiptir mörgum áratugum. Ég hygg að Samvinnuskólinn sé um 60 ára gamall eða fast að því og Verslunarskólinn mun vera miklu eldri, stofnaður upp úr aldamótum, að ég hygg. Og þessir skólar hafa sparað ríkinu mjög mikið fé. Þess vegna er það að við í meiri hl. n. höfum ekki viljað breyta neitt út frá þeirri stefnu sem fram kemur hjá fyrstu höfundum þessa frv., að þessir skólar skuli styrktir allmikið og verulega, að auka við þá styrk frá ríkinu, en halda þeirri stefnu að þeir fái að starfa sem sjálfseignarstofnanir og sjálfstætt. Hins vegar höfum við, sem skipum meiri hl. menntmn., lagt á það mikla áherslu að það yrði að breyta 9. gr. frá því sem hún kom fram frá ráðh. nú og á sér rætur í því sem frumhöfundar frv. lögðu til. Og sú breyting, sem við leggjum aðallega til í sambandi við þetta frv. nú, varðar 9. gr. sem fjallar einmitt um réttarstöðu Samvinnuskólans og Verslunarskólans. Og þessi gr., 9. gr. frv., hefur verið orðuð að verulegu leyti upp á nýtt og hana er að finna á þskj. 641. En efnisbreytingarnar eru eins og frsm. meiri hl. n. var að lýsa hér áðan og ganga út á það að auka hlutdeild ríkisins eða fá ríkinu hlutdeild í stjórn skólans og tryggja eðlilegan rétt ríkisins í sambandi við eignaraðild að því skólahúsnæði sem ríkissjóður tekur þátt í að reisa.
Þetta þykir mér rétt að taka fram. Sem sagt, ég held að það geti tæpast verið réttmæt rök að þetta frv. sé nokkur hindrun eða gangi þvert á vinnu sem nú er verið að vinna að því að skipuleggja framhaldsskólastigið. Ég held að það falli þar alveg inn í og verði síst til að tefja þá almennu endurskoðun, heldur miklu fremur að hraða henni. En sem sagt, ég held að það sé kominn tími til þess að Alþ. samþykki þetta frv. og geri það að lögum. Rökin fyrir því eru nákvæmlega þau sömu í dag eins og var fyrir 4–5 árum þegar fyrst var farið að hreyfa þessu máli, og ég sé ekki að á því sé nein sérstök breyting.
Það er nú nokkuð mikið talað um hvað þetta muni kosta ríkissjóð mikil útgjöld, og það er út af fyrir sig rétt að þetta mun leiða til aukinna útgjalda hjá ríkissjóði. En þá vil ég líka benda á það í leiðinni að ríkissjóður er þegar farinn að veita á fjárl. allháar upphæðir til Verslunarskólans og Samvinnuskólans og munu upphæðirnar á gildandi fjárl. vera um 71 millj. til Verslunarskólans og 12 millj. rétt rúmar til Samvinnuskólans sem er miklu fámennari skóli. En eigi að siður hefur þetta í för með sér aukningu, sem mig minnir að hafi verið áætluð af menntmrn. um 30–50 millj. á ári ef þetta frv. verður að lögum, þannig að menn mega ekki heldur ofgera það hvað þetta er mikil útgjaldaaukning fyrir ríkissjóð, því að ríkissjóður er þegar farinn að greiða allháar upphæðir til þessara skóla.
Ég skal svo ekki hafa fleiri orð um þetta, en ég vona að hv. þd. sjái sér fært að verða við þeirri till. okkar menntmn.-manna að samþykkja frv. með þeim breytingum sem fram koma á sérstöku þskj. þar um.