09.12.1975
Efri deild: 20. fundur, 97. löggjafarþing.
Sjá dálk 1027 í B-deild Alþingistíðinda. (695)
98. mál, lækkun lögbundinna framlaga á fjárlögum
Jón Árm. Héðinsson:
Herra forseti. Það kemur fram í grg. með frv. til fjárlaga fyrir árið 1976, að reiknað er með að 5% af lögbundnum framlögum verði sett til lækkunar í mörgum gildandi lögum, og ekki er sérstaklega tekið upp hver þessi lög eru. Þau eru það mörg að ekki hefur þótt ástæða til að láta sérstaka skrá fylgja með, svo sem hefði verið eðlilegt, til þess að menn sæju hvar þessi 5% hefðu áhrif. En menn geta hins vegar lagt vinnu í það að leita að því í gegnum fjárlagafrv. Ég býst nú við að fæstir hafi gert það.
Hvað sem því líður, þá kemur það fram í fjárlagafrv. að þetta á að gilda fyrir árið 1976. En í þessu frv., sem hér er til 1. umr., kemur fram að hæstv. ríkisstj. reiknar með að hafa sama hátt á fyrir árið 1977. Það má segja að allur sé varinn góður, ef ekki tekst að framfylgja fyrri áformum um að draga úr verðbólgunni og hafa hemil á efnahagslífinu. Er nú ljóst hversu böksulega hefur til tekist á þegar liðnum mánuðum í hennar valdatíð, svo að ekki mun veita af að ætla sér allmikinn tíma til að ná einhverjum árangri.
En hvað sem líður nauðsyn þess að draga úr þenslu í ríkiskerfinu, þá vil ég aðeins vekja athygli á því að í tíð seinasta fyrirrennara hæstv. fjmrh. var fyrir milligöngu hagsýslunnar kölluð saman undirnefnd fjvn. og þar fengum við lista yfir fyrirtæki ýmiss konar, sem eru hrein ríkisfyrirtæki og nema alls á annan tug, sem hafa mjög mikil umsvif í þjóðarbúskapnum og vega afar mikið í allri efnahagsstarfseminni hér á landi. Ég harma það, að sú viðleitni, sem þar var sýnd á sínum tíma, skuli ekki vera til enn þá, og vil nú spyrja hæstv. í fjmrh. að því, hvort hann hefði ekki hug á því að taka upp þráðinn, sem niður féll við ríkisstjórnaskiptin, og kanna nú umsvif þessara fyrirtækja, því að hann mun geta fengið þennan lista, hann er til enn þá. Ég á hann og alllanga grg. um nauðsyn þess að kanna umsvif þessara stóru ríkisstofnana, því að svo góður sem ásetningur hæstv. ráðh. er að minnka umsvif ríkisvaldsins og ríkissjóðs, þá tel ég að hann nái ekki tilætluðum árangri nema hafa einhvers konar seilingarvald a. m, k, í þessar sterku stofnanir. Ég þarf ekki að fara að telja þær upp. Hann kann það sjálfur utan bókar. En ég vil aðeins minna á að hér þarf samræmdar aðgerðir. Við heyrum það víða að sumar leiki lausum hala og illa sé skipulögð þjónustan og hún sé dýr. Ég ætla nú ekki að fara að tíunda það út af fyrir sig. En þó vil ég segja frá reynslu undanfarna daga, sem ég reyndi sjálfur og við ræddum í fjvn., að það atvikaðist að síminn hjá mér bilaði út af hitaveituframkvæmdum og ekki minna en 5 menn komu hver á fætur öðrum til að gera við þá litlu bilun, vegna þess að hún var ekki alveg eins í hvert skiptið.
Svo skeði það, að ég fékk hitaveitu núna í gær og lenti í orðasennu við hitaveitumennina. (Gripið fram í.) Já, ég þakka fyrir, hæstv. forsrh. Ég sagði við þessa ágætu hitaveitumenn: Ykkur leyfist að hundskamma okkur á Alþ., en ef við gerum aths. við smáframkvæmd á vinnu ykkar, þá fær maður hnútukast. — Ég vildi gera aths. við að það þyrfti röð af mannskap að koma til að hleypa vatninu á — og þetta kostar peninga. Ég var svo tunguhvass að segja: Hver borgar þetta nema almenningur? — og ég er í þessu tilfelli sem slíkur, að maður tali ekki um að það varð að koma röð af mönnum til að opna vissan krana hver fyrir sig. Og svo auðvitað var allt stöðvað eftir tveggja tíma rennsli, því að þá var sandur kominn í einn kranann og það þurfti enn mann í viðbót í morgun og hitalust í nótt.
Með þessu móti verðum við að líta á þessi sérstöku fyrirtæki, sem ég veit að hæstv. ráðh. veit hver eru, þau nema alls á annan tug í ríkisbúskapnum, sem hafa leikið meira og minna lausum hala og haft fjölda manns á sínum snærum og fjárfest fyrir hundruð millj. kr. Ég tel að þá viðleitni, sem fyrirrennari hans sýndi á sínum tíma að mynda aðhald í þenslu þessara fyrirtækja og umsvifum, sé nauðsynlegt að taka upp aftur. Það var aðalerindi mitt út af þessu frv. nú að vekja athygli á þessu, að þrátt fyrir að 5% áformið kann að vera bráðnauðsynlegt á árinu 1976, þá sé ég ekki tilganginn að lögfesta það gagnvart árinu 1977. Vonandi verða þá betri aðstæður og við getum látið eðlilega hlutdeild renna samkv. lögum í þá sjóði, sem það eiga skilið. En samræmdar aðgerðir þurfa að eiga sér stað. Annars er þetta að verulegu leyti að mínu mati sýndarmennska.