20.12.1976
Neðri deild: 35. fundur, 98. löggjafarþing.
Sjá dálk 1467 í B-deild Alþingistíðinda. (1141)
127. mál, tekjustofnar sveitarfélaga
Iðnrh. (Gunnar Thoroddsen):
Herra forseti. Ég þarf í rauninni engu að bæta við það sem ég sagði við 1. umr. málsins í þessari d. og framsögu hv. frsm. En það voru ein ummæli í ræðu hv. 5. þm. Reykn. sem gefa mér tilefni til að skýra eitt atriði.
Hv. þm. taldi að væri vafasamt, þar sem segir í grg. frv. um 1. gr. að nokkur vafi gæti risið um skyldu til greiðslu fasteignaskatts af húsum í byggingu eftir að nýtt fasteignamat hefur tekið gildi. Kveikjan að þessari 1. gr. er í rauninni bréf frá yfirfasteignamatsnefnd ríkisins frá 25. nóv., sem er undirritað af Gauki Jörundssyni prófessor, formanni yfirfasteignamatsnefndar, en hann segir í bréfi til félmrn. að samkv. hinum nýju lögum um fasteignamat, nr. 94/1976, verði mannvirki í byggingu sennilega að jafnaði metin einu sinni á ári miðað við ásigkomulag þeirra þá,i stað þess að vera tekin í mat þegar þau eru fullgerð, eins og ákveðið er í eldri lögum, sbr. 21. gr. laga nr. 28 frá 1963, um fasteignamat og fasteignaskráningu. Síðan segir Gaukur Jörundsson prófessor: „Af þessum sökum getur risið nokkur vafi um skyldu til greiðslu fasteignaskatts af húsum í byggingu eftir að nýtt mat hefur tekið gildi.“ Þessi ummæli í grg. eru því beint tekin upp úr bréfi formanns yfirfasteignamatsnefndar um þetta atriði, og ætla ég að sá ágæti lagaprófessor hafi nokkuð athugað það mál og nokkurn grundvöll fundið undir þessum ummælum sínum.
Það kann að vera að ummæli í ræðu hv. 5. þm. Reykn. komi þeim hugmyndum inn hjá einhverjum að hér sé verið að ganga á rétt sveitarfélaga. Það er alger misskilningur. Ég held að ég sé ekki minni áhugamaður en hann um að reyna að tryggja sjálfstæði og frelsi sveitarfélaganna, aukin verkefni þeim til handa og aukna tekjustofna. Að því máli í heild er nú unnið af n. sem skipuð var snemma á þessu ári og hefur þegar unnið mikið og gagnlegt starf.
Varðandi þetta frv. er hins vegar svo mál með vexti, að tilgangur þess er eingöngu sá að koma í veg fyrir óeðlilegar hækkanir á fasteignagjöldum á næsta ári, því að það er kunnugt að þegar nýja fasteignamatið gengur í gildi mundu fasteignaskattar að öðrum kosti hækka verulega, sumpart sjálfkrafa, og veruleg hætta á hækkun að öðru leyti. En þetta ákvæði í 1. gr. frv. felur það í sér að haldið sé áfram á næsta ári sömu framkvæmd og verið hefur um langan aldur í þessum efnum. Menn kunna að telja að það sé rétt að sveitarfélög fái heimild til að leggja á íbúðir eða aðrar fasteignir eða byggingar í smíðum. Það er mikil breyting frá því sem verið hefur hér á landi um áratugi, og ég tel að það mál þurfi að athuga miklu nánar og að sjálfsögðu kanna í sambandi við þá endurskoðun á tekjustofnum sveitarfélaga og m. a. fasteignaskatti sem nú fer fram.
Hins vegar hefur það verið lengi í lögum að fasteignir skuli ekki metnar til fasteignamats fyrr en þær eru fullgerðar, og það þýðir um leið, að fyrr en þær eru fullgerðar er ekki heimilt að leggja á fasteignaskatt. En það, sem vakir fyrir formanni yfirfasteignamatsnefndar m. a. með því að benda á þetta í bréfi til félmrn., er að nú kemur fasteignamat væntanlega á byggingar fyrr en venjulega, t.d. þegar hús er fokhelt eða á einhverju öðru byggingarstigi, og um leið og fasteignamat væri þannig komið, þá er heimilt fyrir hvert sveitarfélag, sem það vill að leggja á fasteignaskatt.
Það, sem fyrir hefur vakað í þessu efni, a. m. k. af minni hálfu, er fyrst og fremst það, eins og ég hef raunar tekið fram áður, að koma í veg fyrir að ungt fólk, sem er að koma upp yfir sig íbúðum, lendi í því ofan á allan annan kostnað og erfiðleika að fá á sig fasteignaskatt meðan húsið er í smíðum og áður en það er tekið til afnota.
Ég vil leggja áherslu á að hér er á engan hátt verið að ganga á rétt sveitarfélaganna, heldur eingöngu verið að tryggja næsta ár sams konar framkvæmd í þessum efnum og verið hefur samkv. lögum um langan aldur.