24.10.1977
Efri deild: 5. fundur, 99. löggjafarþing.
Sjá dálk 169 í B-deild Alþingistíðinda. (125)
35. mál, alþjóðasamningur um ræðissamband
Utanrrh. (Einar Ágústsson):
Herra forseti. Hér er lagt fyrir Alþ. frv. til l. um aðild Íslands að alþjóðasamningi um ræðissamband. Málið á þann aðdraganda, að árið 1963 var af hálfu Sameinuðu þjóðanna boðað til ráðstefnu í Vínarborg til að ræða samningsgerð um ræðissamband, en drög að slíkum alþjóðasamningi höfðu þá verið gerð af þjóðréttarnefndinni. Þessari ráðstefnu lauk í apríl 1963 og var þá undirskrifaður samningur um ræðissamband, svonefndur Vínarsamningur, og tók gildi 1967.
Með lögum frá 1971 var ríkisstj. heimilað að gerast aðili fyrir Íslands hönd að Vínarsamningnum um stjórnmálasamband frá 1961, og gekk sá samningur í gildi gagnvart Íslandi hinn 17. júní 1971. Ráðgert var að Ísland gerðist fljótlega einnig aðili að Vínarsamningnum um ræðissamband frá 1963, en staðið hefur á íslenskri þýðingu samningstextans þar til nú, eins og í aths. segir. Þar eru enn fremur talin upp þau ríki, 84 talsins, sem 20. apríl s.l. höfðu gerst aðilar að þessum samningi, en þess jafnframt getið, að ýmis önnur ríki hafa undirritað samninginn, en enn þá ekki fullgilt.
Það er ræðismönnum Íslands í hag, að Ísland gerist aðili að Vínarsamningnum um ræðissamband. Samningurinn hefur að geyma skrásetningu á gildandi reglum þjóðaréttarins varðandi ræðismenn, svo sem um störf þeirra, réttindi og skyldur og um stofnun, meðferð og slit ræðissambands.
Með hliðsjón af því að langflestir ræðiserindrekar erlendis eru kjörræðiserindrekar, þ.e.a.s. ólaunaðir ræðismenn, er ráðgert að gefa svo hljóðandi yfirlýsingu, þegar Ísland gerist aðili að Vínarsamningnum um ræðissamband:
„Með skírskotun til 22. gr. samningsins lætur ríkisstj. Íslands í ljós þá ósk, að í löndum þar sem venja hefur verið að leyfa ríkisborgurum viðtökuríkisins eða þriðja ríkis að taka við skipun sem kjörræðiserindrekar fyrir Ísland, verði þeirri venju haldið áfram. Íslenska ríkisstj. lætur einnig í ljós þá von, að önnur ríki, sem taka upp ræðissamband við Ísland, muni fylgja sömu venju og veita samþykki til skipunar kjörræðiserindreka í samræmi við 2. og 3. mgr. 22, gr. samningsins.“
Eins og hv. alþm, er kunnugt, var haldin hér á s.l. sumri, í ágústmánuði, ráðstefna ræðismanna Íslands erlendis. Það var önnur ráðstefnan í röðinni. Hina fyrri hafði fyrrv. utanrrh. Emil Jónsson undirbúið, en það kom í hlut þáv. stjórnar Ólafs Jóhannessonar að hafa framkvæmd þeirrar ráðstefnu með höndum. Þessar ráðstefnur hafa gefið mjög góða raun og þar hefur komið glöggt fram, hversu mikið verk ræðismenn Íslands, sem eins og ég áðan greindi flestir — raunar allir að einum undanskildum — eru ólaunaðir áhugamenn, vinna fyrir okkur á erlendum vettvangi. Ég tel því sjálfsagt að ríkisstj. og Alþ. sýni þeim nokkra viðurkenningu á þessu starfi með því m.a. að fullgilda þann samning sem hér um teflir og hefur að geyma nokkur réttindi og ákvörðun um réttarstöðu þessum mönnum til handa.
Herra forseti. Ég legg til að þegar þessari umr. lýkur verði málinu vísað til 2. umr, og hv. allshn.