02.02.1978
Sameinað þing: 43. fundur, 99. löggjafarþing.
Sjá dálk 1930 í B-deild Alþingistíðinda. (1609)
Umræður utan dagskrár
Lúðvík Jósepsson:
Herra forseti. Í tilefni af þeim upplýsingum, sem hæstv, viðskrh. hefur gefið varðandi það fjársvikamál sem nú er í sérstakri rannsókn í Landsbanka Íslands, koma upp ýmsar spurningar — ég hygg í hugum allra sem um þessi mál hafa eitthvað hugsað — sérstaklega varðandi það, hvernig sé í rauninni háttað eftirliti í bankakerfinu. Við vitum að í þeim banka, sem hér á hlut að máli, er starfandi allfjölmenn endurskoðunardeild sem hefur það sérstaka verkefni að endurskoða svo að segja frá degi til dags það sem fram fer í þankanum, Við vitum einnig, að það hefur komið fram frá bankaeftirliti ríkisins, að það telur að hið almenna eftirlit og víss öryggisatriði séu betri í þessum banka en í öðrum bönkum, eins og hefur beinlínis komið fram í umsögnum forstöðumanns bankaeftirlitsins. Það liggur auðvitað líka fyrir, að Alþ. kýs endurskoðendur sem ætlað er það hlutverk að hafa hér ákveðið eftirlit. En öll vitum við að það eftirlit, sem felst í endurskoðun af þessu tagi, er mjög takmarkað eftirlit, Það er miklu meira um ákveðið bókhaldsform að ræða. Þar er verið að líta eftir því, að tilteknum, mjög mótuðum reglum sé fylgt. En það er augljóst, samkv. því sem nú er upplýst, að þrátt fyrir þetta getur það gerst, að í mjög stórri og þýðingarmikilli deild í aðalbanka þjóðarinnar hafa farið fram fjársvik í allstórum stíl, framin af yfirmanni þeirrar deildar, eftir því sem upplýst er, a.m.k. s.l. 8 ár. Það er ekki möguleiki á því, að manni skilst, að segja til um hvað hefur gerst á tímabilinu þar á undan, vegna þess að skjöl eða önnur gögn, sem málið varða, eru ekki lengur til frá þeim tíma.
Mér sýnist að þetta bendi til þess, að eftirlitið í bankakerfinu sé alls ófullnægjandi. Af því dreg ég þá ályktun, að það sé orðið aðkallandi að bankamálaráðh. og rn, hans gefi sig sérstaklega að því að fylgjast með þeirri rannsókn, sem þarna fer fram, með það sérstaklega í huga að draga af því ályktanir um það, hvernig sé hægt að koma fyrir betra eftirlitskerfi og meira öryggi í sambandi við þennan stórkostlega rekstur.
Ég tek undir það með hæstv, viðskrh., að það er í rauninni alveg sjálfsagt að Alþ. séu gefnar upplýsingar, þegar þær liggja fyrir á óyggjandi hátt, um allan megingang þessa máls, þannig að Alþ. geti síðan myndað sér skoðun á því, hvað þurfi að gera í þessum öryggis- og eftirlitsmálum. En ég legg einnig á það áherslu, að sá aðili, sem samkv. okkar starfsreglum á að hafa hér yfirstjórn á þ.e.a.s. bankamálarn. og bankamálarh., bregði þannig við, að hann kynni sér og hans rn. þetta mál og alla málavexti alveg sérstaklega til þess að undirbúa till, sínar varðandi málið.
Í þeim upplýsingum, sem hér hafa komið fram, hefur stjórn Landsbankans skýrt frá því, að hún hafi í huga tilteknar aðgerðir, lon hafi t.d. í huga að færa starfsmenn til í bankakerfinu í ríkari mæli en gert hefur verið. Vissulega kann þetta að vera ráðlegt. Þar er einnig fitja ð upp á fleiri ráðstöfunum af hálfu bankans. Allt er þetta góðra gjalda vert. En ég legg áherslu á að það eru ekki einvörðungu stjórnendur bankans eða bankanna sem eiga að láta sig þetta mál skipta og setja hér nýjar reglur, heldur er það Alþ., og viðskrn, þá í broddi fylkingar þar sem verður að kynna sér það og læra þarna af reynslunni til þess að settar verði nýjar reglur sem e.t.v. gætu komið í veg fyrir hliðstæð stórmistök og þarna hafa átt sér stað. Satt að segja er alveg ótrúlegt, að það skuli hafa getað átt sér stað í 8 ár og kannske lengur, að þýðingarmiklum fjármálaskjölum í bókhaldi bankans skuli ekki bera saman á neinn hátt við hliðstæð skjöl hjá viðskiptamanni bankans, eins og hér er upplýst, og að þetta skuli hafa getað gengið allan þennan tíma, nema þá hér komi til viðbótarskýringar sem ekki eru komnar fram enn.
Ég ætla ekki frekar en aðrir að efna hér til umr, um mál, sem er í rannsókn, né heldur hagi þeirra aðila, sem dragast persónulega inn í málið, það verður e.t.v. gert á síðara stigi. En það, sem nú skiptir máli, er að Alþ. leiti eftir því og þá alveg sérstaklega bankamálaráðh., hvað það er sem er áfátt í eftirlitskerfinu, hvað hægt er að gera til úrbóta, til þess að koma bæði í veg fyrir svona mistök og önnur, og að þessir aðilar, Alþ. og bankamrh., láti sér ekki einvörðungu nægja það, að stjórnendur bankans segi: Við erum að athuga um okkar gagnráðstafanir. Ég held að sú skylda hvíli á Alþ. og bankamálarh. að ganga beint í málið. Svo vænti ég að þær upplýsingar, sem málið varða og heitið er, komi fram hér á Alþ. á sínum tíma.