07.03.1978
Sameinað þing: 53. fundur, 99. löggjafarþing.
Sjá dálk 2807 í B-deild Alþingistíðinda. (2051)
171. mál, íslenskukennsla í fjölmiðlum
Stefán Jónsson:
Herra forseti. Ég er þeirrar skoðunar, að till., sem hér er til umr., stefni í rétta átt. Ég hefði að vísu gjarnan viljað að hún hefði verið byggð á dálítið breiðari grundvelli. Ég er alveg viss um að sjónvarpstæknin er allra best til þess fundin að nota til kennslu. Ég er viss um það, að ef fræðslan yrði gerð að meginmarkmiði sjónvarps okkar fengjum við miklu betri sjónvarpsdagskrá, þjóðin fengi miklu meira fyrir peningana sína en hún nú fær og e. t. v. gæti sú stefnumótun orðið til þess að við yrðum leyst undan því, að yfir 60% af sjónvarpsdagskránni, sem send er inn á heimilin núna, sé á erlendum málum. Ég er efalítill um það, að eins og dagskrá sjónvarpsins er nú háttað orkar hún fremur til afmáunar íslenskri þjóð en til málbóta. Ég hygg að þessi till. nái fram að ganga, hún geti orðið svona eins og viðspyrna gegn þeirri þróun, sem í hefur verið stefnt með sjónvarpsrekstrinum í þessari mynd sem nú er.
Ég treysti mér ekki til þess að fara að gera dæmi um það héðan úr þessum ræðustól, eins og hv. ræðumenn hér á undan mér, hvernig hið nýja ráð skuli meðhöndla ýmis orð, sem úr lagi kunna að hafa færst á síðustu áratugum. Ég er ekki viss um að allar breytingar, sem orðið hafa á notkun einstakra orða á síðustu áratugum, hljóti að hafa verið til hins verra. Hv. síðasti ræðumaður, Jónas Árnason, útskýrði það ekki fyrir okkur, með hvaða hætti s-ið lenti inn í beygingu á orðinu „athygli“, þessi bandstafur hafi komið inn þarna, eins og hann orðaði það. (Gripið fram í.) Ég veit þetta ekki heldur, með hvaða hætti s-ið kemur þarna inn. Hugsanlegt er, að s-ið hafi komið þarna inn af tilviljun eins og í fleiri orð, þar sem þessi bandstafur, s-ið, hefur komið inn, t. d. fyrir áhrif sterks persónuleika sem hafi verið tannbrotinn. Og þess eru dæmi, að málfar í heilum byggðarlögum hefur mótast af sterkum persónuleikum. M. a. er ég efalítill um það, að ástæðan fyrir hinni háþróuðu hljóðvillu, sem ég undraðist stórlega — og var þó ýmsu vanur — í bernsku, þegar ég kom í Hornafjörðinn, Innnesin, — ég er alveg efalaus um, að Sigurður heitinn Ólafsson hafnsögumaður, síðar umboðsmaður Flugfélagsins, átti sinn ríka þátt í mótun þess framburðar, sem þar ríkti, og raunar orðbragði, þessu dýrlega orðbragði sem ríkti þar í Nesjunum.
Ég er sem sagt alls ekki viss um að bandstafirnir, þessi stöðvunarhljóð, séu æ til prýði í töluðu máli, og ég ber nú þetta orð mér í munn, ég nota það þannig — „athyglivert“ vegna þess að mér finnst það ekki bara skynsamlegra, heldur finnst mér það fallegra líka.
Ég get náttúrlega ekki lokið svo máli mínu að víkja ekki að því forvitnilega orði „hnýsilegur“ og merkingu þess. Ég minnist þess einmitt úr bernsku minni þarna á Suðvesturlandinu — á þessum slóðum sem Jónas Árnason, hv. þm., gerði nú grein fyrir áðan — að ég heyrði notuð orðin „gálegt“ og „gávert“ um atriði sem voru þess verð að að þeim væri gáð, og legg nú til að hv. flm. till. hugleiði, hvort ekki kæmi til greina að nota heldur þetta orð „gávert“.
Annars ætlaði ég ekki að lengja þessar umr., aðeins víkja að því, að ég hygg að vel væri þess virði að Alþ. hugaði að því, hvort ekki væri rétt að setja sjónvarpinu ný og mennilegri markmið og skýrari varðandi fræðslu þessarar þjóðar heldur en þau sem sjónvarpið hefur starfað samkvæmt.