03.04.1978
Efri deild: 73. fundur, 99. löggjafarþing.
Sjá dálk 3020 í B-deild Alþingistíðinda. (2226)

242. mál, lyfjalög

Sjútvrh. (Matthías Bjarnason):

Herra forseti. Þetta frv. er annað af þremur sem ætlað er að leysa af hólmi lyfsölulög nr. 30 frá 29. apríl 1963, en ég hef áður í þessari hv. þd. mælt fyrir frv. um lyfjafræðinga sem er komið til nefndar.

Eins og fram kemur í aths. við þetta lagafrv., hefur n. á vegum rn. unnið að þessari endurskoðun nú um 5 ára skeið. Niðurstaðan hefur orðið sú að skipta hinum gildandi lyfsölulögum í þrjá lagabálka, eins og ég sagði áðan: í þetta frv. og lyfjafræðingafrv., en hið þriðja er skammt á veg komið og þar er fjallað um dreifingu lyfja almennt, þ. á m. rekstur lyfjaheildverslana og lyfjabúða. Það frv. verður ekki til framlagningar á því Alþingi sem nú situr.

Eins og áður segir, hefur n. sérfróðra manna gert drög að því frv. sem hér liggur fyrir, og skilaði hún þeim í árslok 1977. Rn. sendi drögin til umsagnar Apótekarafélags Íslands, Lyfjafræðingafélags Íslands, Læknafélags Íslands og lyfjavöruhópi Félags ísl. stórkaupmanna. Að fengnum athugasemdum þessara aðila hefur rn. gert ýmsar breytingar frá hinum fyrri drögum nefndarinnar.

Er þar fyrst og fremst að telja kafla sem n. hafði í sínum drögum og fjallaði um sölu og dreifingu lyfja. Rn. telur að þessi kafli eigi betur heima í væntanlegu frv. um dreifingu lyfja og geti þannig beðið að ósekju, enda voru í þeim kafla veigamikil nýmæli, svo sem um stofnun sérstakra lyfjabúða á vegum Háskóla Íslands og sérstakra sjúkrahúslyfjabúða, sem rétt er að fjallað verði um við lagasetningu um heildarskipulag lyfjadreifingarmála hér á landi. Þá hafa verið gerðar verulegar breytingar á skipan lyfjaverðlagsnefndar, lyfjanefndar og stjórn lyfsölusjóðs frá því er greindi í upphaflegum drögum n. Eru breytingarnar helst þær, að fækkað er nefndar- og stjórnarmönnum frá því sem var í drögum n., og er það einnig í samræmi við skoðanir áðurgreindra umsagnaraðila. Engum blandast hugur um að lyf eru mjög viðkvæmur varningur og er sífellt meiri ástæða til að gæta fyllstu varúðar í allri meðferð á þeim. Hlutverk heilbrigðisyfirvalda verður að sjálfsögðu ávallt það að gæta hagsmuna almennings á þann hátt að honum verði ekki falboðin önnur lyf en þau, sem hafa notagildi við lækningar. Þó verður ætíð að gæta þess, að notagildi sé mun meira heldur en hætturnar sem af notkun gætu stafað.

Annar þáttur, sem yfirvöld þurfa að gæta, er að verð á lyfjum sé hóflegt svo sem kostur er, enda eru útgjöld vegna lyfja verulegur kostnaðarhluti í greiðslum almannatrygginga vegna sjúkrakostnaðar.

Í þriðja lagi er nauðsynlegt að heilbrigðisyfirvöld hlutist til um að allt dreifingarkerfi lyfja og framleiðsla þess innanlands fari fram með sem öruggustum hætti. Segja má að tveimur hinum fyrst nefndu þáttum séu gerð skil í þessu frv., en svo sem áður er tekið fram verða dreifingarþættinum gerð sérstök skil í öðru frv.

Veigamesta nýmælið í þessu frv. er án efa stofnun Lyfsölusjóðs. Helsta röksemdin fyrir stofnun slíks sjóðs er að mjög ör eigendaskipti eru á lyfjabúðum, að meðaltali um það bil á 15 ára fresti, og þar af leiðandi er lyfsöluverðinu ætlað að taka þátt í að greiða mjög ört niður stofnkostnað af lyfjabúðum. Annað mál er svo, að sá sem byrjar lyfjabúðarekstur þarf á tiltölulega stuttum tíma að festa mikið fé í húsnæði, tækjum og birgðum og verður því að stofna til skulda sem einatt verða honum þungur baggi framan af. Afleiðingar þessa hafa verið að sumir menn hafa ekki getað notfært sér lyfsöluleyfi, og ætla má einnig að hæfir menn veigri sér við að sækja um leyfi til lyfsölu. Tilgangur Lyfsölusjóðs er því að stuðla með nokkrum hætti að lausn þessa vanda og þó einkum að auðvelda eigendaskipti að lyfjabúðum. Þá er honum einnig ætlað að jafna aðstöðu þeirra sem fá lyfsöluleyfi, enda eru aðstæður til stofnunar lyfjabúða í þéttbýlli kaupstöðum á Suðvesturlandi og annars staðar mjög ólíkar því sem er í dreifðari byggðum landsins. Má því segja að stofnun Lyfsölusjóðs sé brýnt hagsmunamál bæði þeirra, sem eiga hlutdeild í rekstri lyfjabúða, þ. e. a. s. lyfsalanna, og þó má ekki síður telja þetta hagsmunamál alls almennings, með því að þrýstingur til hækkaðs lyfjaverðs vegna örrar fjárfestingar minnkar. Þess ber þó að sjálfsögðu að geta, að tekjur Lyfsölusjóðs eru samkvæmt 42. gr. áætlaðar ákveðinn hundraðshluti af innfluttum lyfjum og lyfjaefnum auk framlaga lyfjabúða og kæmu iðgjöld þannig fram í lyfjaverði.

Annað veigamikið nýmæli í þessu frv. er, að áætlað er að lyfjabúðir hafi ekki, eins og tíðkast hefur frá upphafi og fram til þessa tíma, sjálfkrafa rétt til framleiðslu lyfja, heldur lúti þær sömu kröfum og lyfjagerðir eftir árið 1985. Er þetta liður í þeirri þróun sem hefur orðið sífellt örari síðari árin í framleiðslu lyfja. Öll tækni og rannsóknakröfur hafa aukist svo, að smáir framleiðendur eiga örðugt um vik og í rauninni er óhagkvæmt að margir aðilar hér á landi fáist við sömu framleiðslu. Eftir sem áður má þó ætla að stærri lyfjabúðir haldi áfram framleiðslu eflir 1985, að fengnu starfsleyfi, en annars verði það fyrst og fremst stærri aðilar í lyfjaframleiðslu í dag sem hafi á hendi lyfjaframleiðslu eftir þann tíma. Er þar fyrst og fremst um þrjú fyrirtæki að ræða: eitt ríkisfyrirtæki og tvö fyrirtæki einkaaðila.

Ekki þykir rétt að orðlengja frekar um atriði frv. á þessu stigi, enda verður væntanlega ítarlega um það fjallað í heilbr: og trn. Rétt er þó að vekja athygli á veigamiklu atriði sem kom fram hjá Félagi ísl. stórkaupmanna í athugasemdum þess félags, en ekki hefur verið tekið inn í frv., og það er að lyfjaheildverslunin verði tekin inn í Lyfsölusjóð. Þetta vil ég óska eftir að n. taki til ítarlegrar athugunar.

Herra forseti. Ég legg svo til að að lokinni þessari umr. verði frv. vísað til 2. umr. og heilbr.og trn.