03.04.1978
Efri deild: 73. fundur, 99. löggjafarþing.
Sjá dálk 3034 í B-deild Alþingistíðinda. (2241)
121. mál, áfengislög
Jón G. Sólnes:
Herra forseti. Ég hafði ekki hugsað mér að fara að innleiða umr. um bruggun áfengs öls í þessari hv. d., því að ég hef enn trú á því, að örlög tillögu, sem ég tel að hafi verið borin fram á fullkomlega þinglegan hátt í Sþ., verði ekki á þann veg að hún verði hundsuð. Ég gerði ráð fyrir að hún fái þinglega afgreiðslu og komi til umr. á réttum stað, svo að ég skal ekki lengja umr. í sambandi við afgreiðslu þess frv., sem hér liggur fyrir, með því að fara að taka þátt í almennum umr. um bruggun áfengs öls.
Ég vil aðeins leiðrétta þau ummæli eða þá skoðun hv. 2. þm. Reykn. þar sem hann var að lýsa því yfir, að hann hefði ekki getað fylgt till. minni sem flutt var í fyrra í sambandi við frv. sem þá var í meðförum þessarar hv. d. um breytingar á áfengislögunum. Ég gat varla óskað eftir stuðningi hans við þá till. Þegar við vorum að ræða þessi mál í n. sem hafði það frv. til meðferðar var ég aðeins að reyna að fá afgreiðslu á málinu, en það virtist ekki vera vilji fyrir því svo að frv. dagaði uppi.
Ég vil, til þess að taka af öll tvímæli, lýsa því hér með yfir, og ég hef marglýst því yfir, að ég tel áfengisvandamál vera mikið vandamál hjá þessari þjóð, og ég er kannske einn af þeim einstaklingum sem tala þar af dýrkeyptri reynslu. En það útilokar hins vegar ekki réttmæti þeirrar skoðunar minnar, að ég tel að um þan mál hafi ekki verið fjallað á eðlilegan og skynsamlegan hátt. Ég vík ekki frá þeim staðhæfingum sem ég hef haft í því sambandi, að ég tel að mikið af þeim vandamálum, sem skapast hafa hjá þjóðinni í sambandi við neyslu og meðferð áfengra drykkja, megi rekja til kolvitlausra ákvarðana og framkvæmdar á núgildandi áfengislöggjöf. Og þær till., sem hér eru til umr., eru margar hverjar að innihaldi til á þann veg að mínu mati, að þær bæta ekki um.
Ég var í gærdag að hlusta á þátt í útvarpinu um íslenskt mál. Ég held að það hafi verið einn af ritstjórum orðabókarinnar okkar eða einhver mikill málfræðingur sem var þar á ferðinni. Hann var að skýra okkur frá ýmsum málhugtökum eða einhverju sem hann hefði verið að leita eftir skýringum á. Þar koma fyrir orðið bótarhæft, var talað um bótarhæfni, og þá kom skýringin: að vera ekki bótarhæft væri það, að flíkin væri svo léleg að það væri ekki hægt einu sinni að setja á hana bót. Þetta kemur í huga minn núna, þegar við erum að ræða um breytingar á áfengislögunum. Ég held að núgildandi áfengislöggjöf sé svo léleg, að það sé vafasamt að hún sé bótarhæf. Þess vegna held ég að þyrfti að umsemja núgildandi áfengislöggjöf algerlega frá grunni.
Frá mínum bæjardyrum séð held ég að við komumst ekki hjá því að líta á þessi mál í sambandi við áfengið, að áfengið sé neysluvara sem er neytt af þjóðinni, — neysluvara sem á fullan rétt á sér. Það eru fleiri neysluvörur en áfengi sem geta skapað vanlíðan og skapað sjúkdóma ef neytt er í óhófi. Ég held að ein höfuðástæðan fyrir því, hversu illa hefur farið hjá okkur í sambandi við meðferð og neyslu áfengis, sé sú staðreynd, að okkur hefur verið allt of tamt að fara með þessi mál. sérstaklega fullorðna fólkinu gagnvart æskulýðnum, sem eins konar feimnismál, í staðinn fyrir að líta á þetta raunsærri augum og láta það vera einn — kannske einn af ríkulegri þáttum í uppeldi æskunnar að kynna henni, hvað áfengi er, og leiða hana í fullan sannleika um neyslu og meðferð þess. Við verðum sem skyni gæddar verur að viðurkenna þá staðreynd, að við erum í þjóðbraut. Við getum ekki tekið áfengið af þessari þjóð. Við getum ekki komið í veg fyrir að hér verði veitt áfengi. En við erum með svo kolvitlausar ákvarðanir og lagagreinar, að til þess að hægt sé á löglegan hátt að framreiða og neyta áfengis þurfa að vera í bakgrunni einhver tæki, eldunartæki og annað sem kostar tugmilljónir kr., að ég tali nú ekki um öll þau margvíslegu ákvæði um aðbúnað og aldurstakmörk og allt í þeim dúr. Ég held að við verðum að viðurkenna þá staðreynd, að áfengi er fylgifiskur okkar og við verðum að reyna að umgangast það á skynsamlegan og raunsæjan hátt, og einnig að viðurkenna þá skyldu, sem sérstaklega okkur eldri kynslóðinni ber að inna af hendi, að leiðbeina þeirri yngri og færa hana í allan sannleika um neysluvenjur og hvernig á að fara með áfengi. Fyrr komum við ekki þessum málum í viðunandi horf hjá okkur.
Því miður hef ég enga trú á því, að okkur takist nokkurn tíma að útrýma þeirri ógæfu að fullu sem ofneysla áfengis veldur. En það er alveg sjálfsagt og ekki skal ég verða letjandi þess, að þjóðfélagið sem slíkt reyni að byggja upp sem sterkasta varnargarða og sem styrkasta hjálp, að hún megi koma að sem bestum notum fyrir þá sem verða fyrir því óláni að lenda í ógæfu vegna ofneyslu áfengis. En ég legg áherslu á það, að svo best mun okkur samt sem áður takast, að við getum í rósemi og sanngirni rætt þessi mál og reynt að sameinast um það að halda svo á þessum málum, að við sköpum þann manndóm með þjóðinni sem þarf til þess að umgangast áfengi á manneskjulegan hátt.