27.04.1978
Efri deild: 88. fundur, 99. löggjafarþing.
Sjá dálk 4008 í B-deild Alþingistíðinda. (3265)
272. mál, Stofnlánadeild landbúnaðarins
Landbrh. (Halldór E. Sigurðsson) :
Herra forseti. Á þskj. 534 er frv. til l. um breyt. á lögum um Stofnlánadeild landbúnaðarins. Hinn 12. maí 1976 skipaði landbrh. nefnd til þess að endurskoða þessi lög. Nefndina skipuðu Stefán Pálsson framkvæmdastjóri, sem var formaður hennar, alþm. Jón Helgason, Pálmi Jónsson, Stefán Valgeirsson, Friðjón Þórðarson og Helgi F. Seljan og Eiríkur Guðnason deildarstjóri í Seðlabanka Íslands.
Verkefni nefndarinnar var fyrst og fremst að koma málum Stofnlánadeildarinnar þannig fyrir, að fjárhagur deildarinnar væri sæmilega vel tryggður. Tilraun hafði verið gerð í þá átt með lögunum frá 1973, þar sem tekjur deildarinnar voru ákveðnar með þeim lögum, en vegna þeirrar verðbólgu, sem verið hefur í landi okkar, og þess, að ekki hefur verið hægt nema að mjög takmörkuðu leyti að fá innlent lánsfé til handa Stofnlánadeildinni, þá hefur orðið að fjármagna hana með erlendu lánsfé eða verðtryggðu lánsfé. Ekki hefur reynst unnt að lána þetta út úr deildinni á þann veg að verðtrygging eða gengistrygging gæti verið eins mikil og á lántöku deildarinnar sjálfrar.
Þetta hefur gert það að verkum, að á höfuðstól deildarinnar hefur verið gengið og þó fyrst og fremst að þær tekjur, sem deildinni voru ætlaðar til þess að efla höfuðstól sinn, hafa gengið í að greiða lánin niður. Sú leið, sem nefndin varð sammála um að mæla með að farin yrði til þess að bæta úr þessu, er jöfnunargjald sem lagt yrði á heildsöluverð landbúnaðarvara hverju sinni við sölu þeirra.
Kostir jöfnunarleiðarinnar eru fyrst og fremst þeir, að hún eykur ekki það misræmi sem er á milli bænda þeirra, sem búa við eldri lán, og þeirra, sem eru að taka lánin nú í dýrari framkvæmdir en hinir sem áður hafa framkvæmt. Bændastéttin í heild mundi taka á sig hluta þeirra byrða sem bera verður vegna uppbyggingar í atvinnugreininni. Segja má að með þessu móti sé aðeins verið að lengja lánstímann, því að sá bóndi, sem fær lán á þessum kjörum, greiðir ekki fullan fjármagnskostnað, en á móti nýtur hann ekki sömu launa síðar meir og hann nyti væri um vaxtaleiðina að ræða. Ef vaxtaleiðin væri valin, þá kæmu áhrifin fram í verðlaginu hverju sinni, en með þessu móti leggst gjaldið eingöngu á heildsöluverð í staðinn fyrir að vaxtakostnaðurinn af þessum lánum, ef vaxtaleið hefði verið valin, hefði hvort tveggja orðið að vera meiri en hér er gert ráð fyrir og komið strax beint út í verðlagið. Hún hefði auk þess sem áður greinir orðið til þess að skapa enn þá meira ósamræmi en er á milli hinna einstöku bænda í bændastétt, þeirra, sem nú eru í framkvæmdum, og hinna sem eru búnir að framkvæma. Þess vegna var þessi leið valin. Að vísu voru till. nefndarinnar víðtækari en gert er ráð fyrir í þessu frv. Innan hæstv. ríkisstj. varð þó ekki samstaða um að fara alfarið þá leið, sem nefndin lagði til, en algjör samstaða um þessa leið sem hér hefur verið valin.
Þá er og það ákvæði í þessu frv., að Byggingarsjóður ríkisins láni til bygginga í sveitum eins og í kaupstöðum, enda er það talið eðlilegt. Var og Stofnlánadeild landbúnaðarins eini stofnlánasjóðurinn sem lánaði út á íbúðabyggingar.
Með þessu frv. er einnig styttur lánstími frá því sem var hjá Stofnlánadeildinni. Er það gert til þess að stefna að því marki að tryggja hag deildarinnar, en þó geti hún um leið sinnt hlutverki sínu.
Sú breyting, sem er gerð á lánstímanum, er t. d. að hámarkið var 42 ár, en verður nú 25 ár. Einnig eru færð niður í 5 ár stystu lánin.
Sú breyt. var gerð í hv. Nd. að heimila stjórn Stofnlánadeildar landbúnaðarins að veita lán til endurbóta á íbúðarhúsnæði á lögbýlum eftir sambærilegum reglum og verið hefur, þar til Byggingarsjóður ríkisins tekur upp lánveitingar til slíkra framkvæmda. Þetta var gert til öryggis um það, að á meðan þessi atriði væru ekki komin til fullra framkvæmda, þá yrði farin þessi leið. Enn fremur er ekki gert ráð fyrir því, að gildistaka þess ákvæðis, að Byggingarsjóður ríkisins láni til íbúðarhúsa í sveitum, komi til greina fyrr en við næstu áramót, enda verður þá hægt að taka tillit til þess við lánsfjáráætlun sem gerð yrði fyrir það ár. Að öðru leyti er ekki gert ráð fyrir að frv. þetta öðlist gildi fyrr en 1. sept. 1978, og er þá miðað við verðlagsár landbúnaðarins.
Á þskj. 720 er frv. prentað eins og gengið var frá því í hv. Nd. með þeim breyt. sem ég hef nú greint frá. Má segja að að mestu leyti næðist samstaða um frv., enda er það þannig vaxið. Fyrir neytendur er frv. ekki á neinn veg óhagstæðara, vegna þess að vextir, sem að öðrum kosti hefðu orðið að koma til, eða vaxtahækkun hefði haft sömu áhrif á vísitölu verðlags og þetta frv. gerir ráð fyrir, og þær útlánareglur, sem hafa verið samþ. fyrir Stofnlánadeild landbúnaðarins, eru við þetta miðaðar.
Ég treysti hv. Ed. til þess að taka á þessu máli eins og gengið var frá því í hv. Nd. og hraða afgreiðslu þess nú fyrir þinglok. Ég legg svo til, herra forseti, að að lokinni þessari umr. verði málinu vísað til 2. umr. og hv. landbn.