02.12.1977
Neðri deild: 24. fundur, 99. löggjafarþing.
Sjá dálk 935 í B-deild Alþingistíðinda. (685)
98. mál, löndun á loðnu til bræðslu
Benedikt Gröndal:
Herra forseti. Ég hef fyllstu samúð með þeim aðilum sem þetta mál er flutt fyrir, íslenskum sjómönnum, sem eiga hlut að máli, og þeim Íslendingum, sem eiga 1/3 í þessu skipi. En eins og nú er komið landhelgismálum og fiskveiðileyfum í nágrannalöndum okkar og raunar hvert sem við lítum finnst mér ástæða til að staðnæmast andartak og íhuga hvað í slíku máli getur falist.
Mér leikur í fyrsta lagi forvitni á að vita hvað dönsk yfirvöld segja um þetta. Vita þau um málið? Hafa þau verið látin vita af því? Hvað segja þau við því, að Íslendingar skuli velja eitt skip úr flota þeirra og veita því slík hlunnindi? Þá kemur hitt, að þetta er e.t.v. ekki fordæmi af því að leyfi er veitt til takmarkaðs tíma og á takmörkuðum svæðum. En allir landhelgissamningarnir hafa verið til takmarkaðs tíma og flestir takmarkaðir við svæði. Hvað gerist ef Íslendingar í Grímsby koma sér upp flota og fá einhverja Íslendinga til að skrifa sig fyrir þeim að 1/3 og jafnvel lokka eitthvað af sjómönnum til að vera á þeim skipum? Ég veit ekki hvernig við mundum snúast við. Við mundum sennilega draga fljótlega í land, En fordæmið væri þá fyrir hendi.
Að lokum langar mig til að spyrja hæstv. sjútvrh., af því að hann er hér, um stærsta tilvik af þessu tagi, 200 mílna fiskveiðilandhelgi Bandaríkjanna. Sú landhelgi er mikil að umfangi og þar eru gömul og góð fiskimið. Sú þróun hefur gerst þar í landi, að bandarísk yfirvöld hafa með því að hafa innflutning á fiski næstum því tollfrjálsan svo til drepið eigin útgerð í norðausturhluta Bandaríkjanna, en útlend skip hafa veitt þar fyrir utan. Eftir að þetta svæði er aftur orðið bandarískt yfirráðasvæði til fiskveiða ganga sögur fjöllunum hærra um að ýmsar fiskveiðiþjóðir séu að koma sér upp aðstöðu svipaðri þeirri sem þetta íslenska skip hefur í Danmörku, útlendingar, Japanir, Sovétmenn o.fl., séu ýmist að kaupa upp útgerðarfélög eða stofna þau í Bandaríkjunum með það fyrir augum að fylla opið skarð og hagnýta sér réttindi þeirra sem teljast vera bandarískir útgerðaraðilar. Við höfum svo gífurlegra hagsmuna að gæta á þessum markaði að slík þróun skiptir okkur miklu máli, og menn spyrja: Hefur ekki hvarflað að neinum, ef verið er að leika þennan leik, hvort við komumst hjá því að gera það sama á einn eða annan hátt? Það væri að vísu ekkert nýtt í sögunni. Það mun hafa gerst, ég held í kringum 1930, að héðan af landinu fóru 40–50 sjómenn og settust að í Boston. Og sú var tíðin að fjöldinn allur af skipstjórum þar og margir sjómenn voru fæddir og uppaldir Íslendingar, og eitthvað örlitið er farið að brydda á næstu kynslóð. Þetta gætt ósköp vel gerst á nýjan leik.
Ég vil aðeins benda á að það mál, sem frá persónulegu sjónarmiði þeirra einstaklinga, sem í hlut eiga, er gott og á allt gott skilið frá okkur, mái, sem gæti orðið til þess að íslenskar byggðir fengju afla til vinnslu, sem þær ella fengju ekki, gæti við núverandi aðstæður orðið flókið og leitt inn á ýmsar brautir sem ekki sakar að reyna að gera sér fyrir fram grein fyrir.
Ég vil spyrja vegna margvíslegra viðræðna og tilrauna til samninga, e.t.v. samninga við Færeyinga, hvort kunnugt sé um viðhorf danskra yfirvalda til þess, að við veljum eitt skip úr flota þeirra og veitum því sérstök veiðiréttindi, og í öðru lagi, hvort sjútvrh. eða aðrir aðilar hér hafi íhugað hvernig þróunin í bandarísku fiskveiðilandhelginni kynni að koma við hagsmuni okkar.