WPCf 2_BNa Z3|omanTimes RomanTimes Roman Bold\  PCXP"m^2CRddCCCdq2C28dddddddddd88qqqYzoCNzoozzC8C^dCYdYdYCdd88d8ddddCN8ddddY`(`lC2CC!CCCCCCCCCCd8YYYYYYzYzYzYzYC8C8C8C8ddddddddddYdddddodYYYYYYYdzYzYzYzYddddddddC8C8C8C8Ndz8z8z8z8z8ddddddCCCoNoNoNoNz8z8z8dddddddzYzYzYdz8dCoNz8dddddNF2[dCYddddd7>d<d<$YYdCCddooCY,PX;NXXXXX17X5X5 NNX;;XXbb;N5ddaa~1d::aaa~~~dkkGd0~W,Iykk~~~~NkktWaaa~~~πovakIlWlNlWk\;:ayaX\rWaabaikNlNzf\ayyoNk::affyonk~oooooooooooooooooooNNNNNNNkkkkkkkkkkkkkkkkkkkk::::::::::::aaaaaaaffffffffffffyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyl;z"m^,;bXX;;;Xe,;,1XXXXXXXXXX;;eeeXvvlEXvlbvv;1;gX;XbNbN;Xb1;b1bXbbNE;bXXXNF'F\;,;;;;;;;;;;;;b1XXXXXNvNvNvNvNE1E1E1E1bXXXXbbbbXXbXXXXlbXXXNNNNbvNvNvNvNXXXXXXbbE1E1E1E1Xbv1v1v1v1v1bbbbXXNNNbEbEbEbEv;v;v;bbbbbbXvNvNvNbv1bNbEv;XXbXbN>,_X;XXXXXX5:X5X51XXX;;XXbb;X5eeaa~1e::aaa~~~ekkGe0~W,Iykk~~~~NkktWaaa~~~πovakIlWlNlWk\;:ayab\rWaabaikNlNzf\ayyoNk::affyonk~oooooooooooooooooooNNNNNNNkkkkkkkkkkkkkkkkkkkk::::::::::::aaaaaaaffffffffffffyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyl;z2+aah[h"m^:N_uu¶NNNu:N:AuuuuuuuuuuAAhרN[ϨܨNANmuNhuhuhNuuAAuAuuuuN[Auuuuhp/p~N:NN'NNNNNNNNNNuAhhhhhϜhhhhhNANANANAuuuuuuuuuuhuuuuuuhhhhhhhuhhhhuuuuuuuuNANANANA[uAAAAAuuuuuuϨNNN[[[[AAAuuuuuuܨuhhhuAuN[AuuuuuNR:juNhuuuuu@HuFuF*hhuNNuuNhFфA'MM捍]@s:`捍fsϨ`sfszNMuzsffzfMMfffffffMMMMMMMMMMMMN"m^:NuuNNNu:N:AuuuuuuuuuuNNu٨[uܨ騨NANuNuhhNuANA‚uh[Nuuuh\3\yN:NN'NNNNNNNNNNAuuuuu騨hhhhh[A[A[A[Auuuuuuuuuuuuuhhhhhhhhuuuuuu[A[A[A[AuAAAAAuu騨hhh[[[[NNN騨uhhhAh[NuuuNR:~uNuuuuuuFMuFuFAuuuNNuuNuFхA'MM捍]@s:`捍fsϨ`sfszNMςzsffzfMMfffffffMMMMMMMMMMMMNDLRTveir dkar fyrir r%Wuritun.$^  SP3Spss1ur (e=2,30 n=0,90) f/r%Wuritun.o ? 2(]hapNDSK1Dlkaskilgreining fyrir r%Wuritun.0X` hp x (#%'0*,.8135@8:mSP1Spss1ur (v=2,22 h=2,22) f/r%Wuritun.   TABASetur inn tab f. h. j. dalk ;G@LIN1Setur l1nuh%W og l1nubil f/r%Wuritunr2! M x= j j!HAU1Haus fyrir r%Wuritun.uritun.uhaus. "^ ^4 PC'    ?  3'3'Standard6&6&Standard/&U("Von `*@ X` hp x (#%'0*,.8135@8:mX(T1X)ttir Yrj punkta fyrir r%Wuritun.   ddAP APAP EFN1Setur inn merkingu fyrir efnisyfirlit (Col 1). JEFN2Setur inn merkingu fyrir efnisyfirlit (Col 2). L2' e!A "a#+&UPHSHnikun i vinstri upphafsstodu   HAULUppsetn.  landscape listum E 6&6&Standard(1.h) - HP LJ IIIISKJALAP.PRS&6&6StandardHaus fyrir ferWareikning     USKLrD yx dddy   AnnaW yx Gdddy   Alls: yx dddy T yx dddy   ____________________________ ritun yfirmanns HLINEHline}I! ybdddy2F*p2'n(a)q)VIKLVikulina yx dddy  yx dddy   FFmFeedF?st blaWs1Wuskil]  TABTab i haus og faetur X8 MLINmjo lina} yb dddy2J,ax**\+e+HJFNH%gri j?fnun. ` "NSNTLStaf- og t?luliWaskilgreining (1. a. 1.).X T I. A. 1. a.(1)(a) i) a) 1. a. a. 1. 1.(a) i) a)TXSTRXankastrik."HNK1Hnikar upp um 0.1c.  27.e|,n,lO-|-HNK3Hnikar upp um 0.3c.  r NBLSSetur nUja blaWs1Wu.s  TABRSetur inn INNDRTT+MARREL.5 X  LETCOUR  @Velur courier letur$KY x_  @CY 21|i.|.|a/ /CU10Courier 10pt Line Draw$ d  @R  CU8Courier 8pt Line Draw$a P  @  CU12Courier 12pt Line Draw$, Xx  @r  \ HAUFREHaus fyrir ferWareikninga } 6&6&StandardHaus #2 fyrir skjalaritun.6&6&Standard*@   X` hp x (#%'0*,.8135@8:(p>TH02T?fluhaus fyrir t?flu meW tveim dlkum.% c dJ4 PC'm  .,,. yx dddy  ^ X` hp x (#%'0*,.8135@8:X^N?N@bXO/ULUndirliWur.=/LIAWalliWur.>/I3InnstiliWur.sem ritarar setja inn).?J  `   @ h"(1)؃/KAKafli.@ n -2QAsOBb_PCxPDb9Q/BRkv%Wi.A $ v a, à  /KGKaflagreinarnCmer.B z -GLEIGleitt letur.C ddd dd /GNGreinarnCmer.f greinarnCmeri.D x -2VE#QFiSGxYTHTFORSForseti gj?rir kunnugt.EJ p4 PC%  ddnd F dJ4 PC'm ORSETI  p4 PC% 0 dJ4 PC'm SLANDS Z   b4 PC' gj?rirXkunnugt: p4 PC%  ndnd  dJ4 PC'm  p4 PC%  dJ4 PC'm  b4 PC' /UFUndirfyrirs?gn.F #2 a,ÃX(T2X)ttir Yrj punkta fyrir skjalaritun.G ddUP UPUP TT07T?flutexti fyrir t?flu meW sj? dlkum.H֔X` hp x (#%'0*,.8135@8:6&StandardSKJALDB.PRSo\ *  ?   X` hp x (#%'0*,.8135@8:_K6&StandardSKJALDB.PRSo\ *    } X` hp x (#%'0*,.8135@8:,\XEXXXXXX17X5X5&bbX;;XXXX;b5wwaa~1w::aaa~~~wkkGw0~W,Iykk~~~~NkktWaaa~~~πovakIlWlNlWk\;:ayaX\rWaabaikNlNzf\ayyoNk::affyonk~oooooooooooooooooooNNNNNNNkkkkkkkkkkkkkkkkkkkk::::::::::::aaaaaaaffffffffffffyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyl;z 0SiLET2  b4 PC5  e*BHAU2  6&6&StandardntersLAUSASKJ.PRSo46&>6&StandardntersLAUSASKJ.PRSo4  ?   X` hp x (#%'0*,.8135@8:gmundur J;nasson, :lafur Ragnar Gr1msson, Steingr1mur J. SigfCsson, Svavar Gestsson. @/KA#I. KAFLI@n /KAۃ B/KG4$1. gr.Bz /KGۃ ++ Landareign hverri, sem hW er einkaeignarr)tti, fylgir r)ttur til umrWa og hagnUtingar jarWhita  og undir yfirborWi hennar 1 allt aW 100 metra dUpi. 9V:/GS  ++ Landeiganda er r)tt aW bora eftir og hagnUta s)r jarWhita meW Yeim takm?rkunum sem l?g Yessi tilgreina. D/GN4$2. gr.Dx /GNۃ ++ MeW r)tti til umrWa og hagnUtingar jarWhita samkv%mt l?gum Yessum fylgir r)ttur til uppleystra efna og gastegunda sem heitu vatni og gufu fylgja. D/GN4$3. gr. Dx /GNۃ ++ NC eiga fleiri en einn r)tthafi heimild til aW hagnUta jarWhita Cr sama jarWhitasv%Wi, Yannig aW ekki verWi aWskiliW Yegar hagnUtt er, og skal Y skera Cr Yv1 meW mati d;mkvaddra matsmanna  hvern htt hagkv%mast er aW hagnUta jarWhitann og hver s) hlutfallslegur r)ttur hvers Yeirra til hans. 9V:/GS  ++ Ef r)tthafar verWa ekki sttir aW ?Wru leyti um r)tt til hagnUtingar jarWhita skal  sama htt Cr Yv1 skoriW meW mati. D/GN4$4. gr. Dx /GNۃ ++ NC vill jarWeigandi ekki leggja 1 neinn kostnaW til hagnUtingar jarWhita  j?rWinni og er Y bCanda heimilt aW hagnUta hann  sinn kostnaW, Y; Yannig aW hann spilli ekki j?rW aW neinu leyti. Ekki m byrja  verkinu fyrr en YaW hefur veriW skoWaW af matsm?nnum samkv%mt bCWarl?gum og Yeir taliW YaW r)ttm%tt. Ekki er jarWeigandi skyldur til, Yegar svo stendur  sem 1 grein Yessari segir, viW brottf?r bCanda aW innleysa Yau mannvirki er bCandi hefur gert til hagnUtingar jarWhita, ?nnur en Yau sem gerW hafa veriW til heimilis- og bCsYarfa. D/GN4$5. gr.XDx /GNۃ ++ Landeigandi m ekki undanskilja landareign sinni jarWhitar)ttindi, nema meW s)rst?ku leyfi rWherra, sbr. Y; 3. mgr. 29. gr. jarWalaga, nr. 65/1976. Um s?lu jarWa, er jarWhitar)ttindi fylgja, fer eftir kv%Wum jarWalaga, Y; Yannig aW r1kissj;Wur skal hafa forkaupsr)tt aW Yeim aWilum frgengnum sem hann er veittur meW Yeim l?gum. NC hefur sveitar- eWa b%jarf)lag notaW forkaupsr)tt sinn til sl1kra jarWeigna, en selur aftur, og skal Y r1kissj;Wur eiga forkaupsr)tt er svo stendur .X$(g%g%//Ԍ@/KA{#II. KAFLI@n /KAۃ B/KG4$6. gr.Bz /KGۃ ++ 0slenska r1kiW  allan r)tt til jarWhita sem liggur dUpra en 100 metra undir yfirborWi landareigna skv. 1. mgr. 1. gr. 9V:/GS  ++ 0slenska r1kiW  allan r)tt til jarWhita sem liggur utan landareigna skv. 1. mgr. 1. gr. D/GN4$7. gr.kDx /GNۃ ++ :heimilt er aW bora eftir eWa hagnUta jarWhita skv. 6. gr., nema meW leyfi rWherra skv. 9. eWa 10. gr. D/GN4$8. gr.VDx /GNۃ ++ S sem boraW hefur eftir jarWhita og byrjaW hagnUtingu hans meW r)ttri heimild fyrir 1. janCar 1996 hefur r)tt til notkunar Yess jarWhita fram n s)rstaks leyfis og n greiWslu leyfisgjalds skv. 12. gr. Hann skal og hafa forgangsr)tt til frekari borana og hagnUtingar jarWhitans  Yv1 jarWhitasv%Wi til sama fyrirt%kis. D/GN4$9. gr.hDx /GNۃ ++ RWherra getur veitt 1slenskum aWilum leyfi til ranns;kna, Yar meW taldar boranir  afm?rkuWum jarWhitasv%Wum hvar sem er  landi h)r. Sl1k leyfi nefnast jarWhitaranns;knaleyfi og skulu vera til fyrir fram kveWins t1ma. D/GN$10. gr.Dx /GNۃ ++ RWherra getur veitt 1slenskum aWilum leyfi til nUtingar jarWhita  afm?rkuWu jarWhitasv%Wi hvar sem er  landi h)r. Sl1k leyfi kallast jarWhitaleyfi. 9V:/GS  ++ R)tt er rWherra aW krefjast Yess aW ums;knum um leyfi skv. 9. og 10. gr. fylgi 1tarlegar upplUsingar um ums%kjandann, fyrirhugaWar ranns;knir hans og jarWhitanUtingu. D/GN$11. gr.BDx /GNۃ ++ Sveitarf)lag, sem  land  jarWhitasv%Wi viW gildist?ku laga Yessara, skal hafa forgangsr)tt til jarWhitaranns;knaleyfis og jarWhitaleyfis skv. 9. og 10. gr.  landi s1nu og vera undanYegiW leyfisgjaldi skv. 12. gr. D/GN$12. gr.Dx /GNۃ ++ 0 leyfi skv. 9. og 10. gr. skulu greind Yau skilyrWi sem leyfishafa eru sett, Yar  meWal um gildist1ma leyfis, skUrslugj?f leyfishafa, skyldu hans til aW hl1ta eftirliti og greiWa kostnaW af Yv1, um ?ryggis- og umhverfisverndarrWstafanir og greiWslu leyfisgjalds. 9V:/GS  ++ ViW kv?rWun leyfisgjalds skal m.a. taka tillit til verWm%tis orkunnar fyrir leyfishafa eWa notanda, kostnaWar viW orku?flun meW ?Wrum h%tti, svo og kostnaWar viW ?flun og afhendingu orkunnar til notanda. 9V:/GS  ++ Wur en leyfi skv. 9. og 10. gr. er veitt skal leita umsagnar Orkustofnunar. Jafnframt skal leita umsagnar NttCruverndarrWs skv. 29. gr. laga nr. 47/1971, um nttCruvernd. D/GN$13. gr. Dx /GNۃ ++ RWherra getur heimilaW Yeim sem fengiW hefur leyfi skv. 9. eWa 10. gr. aW taka eignarnmi l?nd, mannvirki, r)tt til jarWhita skv. 1. mgr. 1. gr. og ?nnur verWm%ti og r)ttindi sem nauWsynleg eru til ranns;kna og nUtingar jarWhitans, Yar meW talin dreifing jarWvarmans.z$(g%g%//Ԍ++ RWherra getur enn fremur heimilaW aW jarWhiti s) tekinn eignarnmi 1 vinnsluskyni eWa til aW afstUra Yv1 aW borun  jarWhitasv%Wi spilli verWm%ti hagnUtingar sem hafin er  jarWhita 1 nmunda viW sv%WiW. 9V:/GS  ++ Um eignarnm samkv%mt Yessari grein skal fara aW l?gum um framkv%md eignarnms og 140. gr. vatnalaga, nr. 15/1923. D/GN$14. gr.$Dx /GNۃ ++ Til ranns;kna, hagnUtingar eWa hvers konar rWst?funar  jarWhita  j?rWum 1 opinberri eigu og ?Wru r1kiseignalandi Yarf leyfi rWherra skv. 9. eWa 10. gr., sbr. Y; 2. mgr. 4. gr. bCWarlaga, nr. 64/1976, og 3. mgr. 29. gr. jarWalaga, nr. 65/1976. @/KA\"III. KAFLIL&@n /KAۃ B/KG$15. gr.&Bz /KGۃ ++ :heimilt er aW spilla jarWhitasv%Wum hvort sem YaW er meW ofan1burWi, framr%slu eWa meW ?Wrum h%tti, svo og aW breyta farvegi Yess vatns er fr jarWhitasv%Wi rennur, nema taliW s) nauWsynlegt aW mati d;mkvaddra matsmanna til varnar landi eWa landsnytjum eWa til Yeirrar hagnUtingar jarWhita sem heimil er aW l?gum. D/GN$16. gr.(Dx /GNۃ ++ Mannvirki ?ll til hagnUtingar jarWhita skulu Yannig Cr garWi gerW aW af Yeim stafi hvorki h%tta n) veruleg ;Y%gindi fyrir umferW eWa spj?ll  eign annars manns nema skylt s) aW hl1ta samkv%mt s)rstakri heimild. D/GN$17. gr.Q*Dx /GNۃ ++ Skylt er umrWamanni aW girWa jarWhitasv%Wi sem h%tta stafar af. X; skal n%gilegt aW merkja sl1k sv%Wi sem eru fjarri byggW meW aWv?runarmerkjum. D/GN$18. gr.+Dx /GNۃ ++ ViW allar jarWboranir dUpri en 10 metra skal halda dagb;k er gefi upplUsingar um jarWl?g, gerW Yeirra og dUpi, hven%r vatn eWa gufa kemur 1 holuna, hitastig og hvaW annaW sem reglugerW kveWur eWa Orkustofnun m%lir fyrir um aW f%ra skuli 1 dagb;k. 9V:/GS  ++ Skylt er aW lta Orkustofnun 1 t) afrit af dagb;k Yegar hCn ;skar Yess. HCn getur einnig krafist Yess aW boranir og berg- og jarWvegssUnishorn s)u varWveitt. 9V:/GS  ++ Ef Orkustofnun m%lir svo fyrir er Yeim sem l%tur bora skylt aW tilkynna henni Yegar 1 staW er heitt vatn eWa gufa kemur eWa vex 1 borholu. D/GN$19. gr./Dx /GNۃ ++ RWherra er heimilt aW setja meW reglugerW nnari kv%Wi um framkv%md laga Yessara. D/GN$20. gr./Dx /GNۃ ++ Brot gegn l?gum Yessum varWa sektum nema Yyngri refsingu varWi samkv%mt ?Wrum l?gum. Ml Ct af brotum gegn l?gum Yessum s%ta meWferW opinberra mla. D/GN$21. gr.+1Dx /GNۃ ++ L?g Yessi ?Wlast Yegar gildi. Jafnframt falla Cr gildi III. og VII. kafli orkulaga, nr. 58/1967.z$(g%g%//ԌQ!CGLEI ggd GreinargerW./2CGLEI dgg ۃ ++ HliWst%tt frumvarp hefur oft Wur veriW flutt af Yingm?nnum AlYUWubandalagsins en ekki veriW Ctr%tt. XaW var fyrst lagt fram  105. l?ggjafarYingi 1983 og Y sem stj;rnarfrumvarp. ++  113. l?ggjafarYingi fjallaWi iWnaWarnefnd neWri deildar all1tarlega um frumvarpiW, en ekki vannst t1mi til aW afgreiWa YaW fr nefndinni. IWnaWarnefnd barst m.a. erindi fr iWnaWarrWuneytinu 26. n;vember 1990 meW till?gum um breytingar  frumvarpinu samt athugasemdum og er YaW birt sem fylgiskjal. ++ Frumvarp samhlj;Wa Yessu frumvarpi var lagt fram  nU snemma  117. l?ggjafarYingi. IWnaWarnefnd, sem f)kk mliW til umfj?llunar, taldi r)tt aW hinkra viW meW efnislega umfj?llun Yar eW fram kom hj fulltrCa iWnaWarrWuneytis aW 1 rWuneytinu v%ri veriW aW ljCka vinnu viW stj;rnarfrumvarp um sama efni og v%ri stefnt aW Yv1 aW leggja YaW fyrir YingiW. XaW frumvarp kom hins vegar ekki fram Yrtt fyrir kv%Wi 1 mlefnasamningi stj;rnarflokkanna. X var frumvarpiW lagt fram  118. l?ggjafarYingi. ++ L?gfesting fyrirliggjandi frumvarps eWa annarra hliWst%Wra kv%Wa er brUnni nC en nokkru sinni fyrr vegna samningsins um Evr;pskt efnahagssv%Wi sem meiri hluti  AlYingi samYykkti 1 rsbyrjun 1993. ++ Hvati aW undirbCningi Yessa frumvarps fyrir meira en ratug var m.a. kv%Wi 1 samstarfsyfirlUsingu r1kisstj;rnar :lafs J;hannessonar fr 1. september 1978 Yess efnis aW djCphiti 1 j?rWu skuli vera Yj;Wareign. ++ Eins og fram kemur s1War 1 greinargerWinni hafa Umsar tilraunir veriW gerWar til aW setja heildarl?g um jarWhita allt fr rinu 1937 aW telja. 0 t1W r1kisstj;rnar :lafs J;hannessonar 1971 BSTR !1974 beitti MagnCs Kjartansson, Yverandi iWnaWarrWherra, s)r fyrir flutningi frumvarps til laga um breytingu  orkul?gum, nr. 58/1967, varWandi r)tt r1kisins til umrWa og hagnUtingar jarWhita  hhitasv%Wum. Var frumvarp um Yetta efni flutt sem stj;rnarfrumvarp  Yingunum 1972 og 1973 og  sumarYinginu 1974 og s1Wan af MagnCsi Kjartanssyni o.fl. sem Yingmannafrumvarp Yr1vegis 1974 BSTR !76, en hlaut ekki fullnaWarafgreiWslu. ++ Frumvarp YaW, sem h)r er flutt, er v1Wt%kara Yar eW YaW tekur til alls jarWhita hvort sem um er aW r%Wa svonefnd lghita- eWa hhitasv%Wi. ++ MeW frumvarpi Yessu er lagt til aW l?gfestar verWi reglur um umrWar)tt og hagnUtingarr)tt jarWhita. Lagt er til aW landeigendur hafi umrW jarWhita  yfirborWi landsins og undir Yv1 1 100 metra dUpi, en umrW alls annars jarWhita, hvort sem er  landsv%Wum sem ekki eru hW einkaeignarr)tti eWa undir yfirborWi einkaeignarlanda 1 meira en 100 metra dUpi, skulu vera 1 h?ndum r1kisins, Y.e. almannaeign. ++ X er lagt til aW rWherra veiti leyfi til ranns;kna, borana og hagnUtingar jarWhita sem er almannaeign samkv%mt l?gunum og sett verWi reglugerW meW nnari fyrirm%lum um framkv%md laganna, Yar  meWal um ums;knir um jarWhitaleyfi og jarWhitaranns;knaleyfi svo og leyfin sjlf, en 1 Yeim er eWlilegt aW kveWa leyfisgj?ld sem leyfishafi greiWir Yegar viW . ++ Enn fremur er lagt til aW Yeir sem Yegar hafa boraW eftir jarWhita dUpra en 100 metra 1 einkaeignarlandi skuli halda r)tti s1num til nUtingar jarWhitans n s)rstaks leyfis og n greiWslu leyfisgjalds. Sl1kir aWilar skulu og hafa forgangsr)tt til frekari nUtingar  jarWhitasv%Winu, Y; ekki til nUrra fyrirt%kja. ++ Lagt er til aW sveitarf)l?g, sem land eiga  jarWhitasv%Wi viW gildist?ku laganna, skuli hafa forgang aW nUtingu jarWhitans  landi s1nu og vera undanYegin leyfisgjaldi. z$(g%g%//    ++ X er meW frumvarpinu lagt til aW veitt verWi heimild til eignarnms vegna ranns;kna, borunar og vinnslu jarWhita. Loks eru tekin upp 1 frumvarp Yetta nCverandi kv%Wi orkulaga, nr. 58/1967, um vinnslu jarWhita og verndun jarWhitasv%Wa, samt smv%gilegum breytingum. &I. ++ 0 nCgildandi l?ggj?f eru helstu kv%Wi um jarWhita 1 9. og 10. gr. vatnalaga, nr. 15/1923, og III., V. og VII. kafla orkulaga, nr. 58/1967. ++ 0 kv%Wum vatnalaga er  Yv1 byggt aW hverir og laugar fylgi landareign Yeirri sem hver eWa laug er , en nokkrar takmarkanir eru Y;  umrWar)ttinum. ++ kv%Win 1 orkul?gum leystu af h;lmi l?g nr. 98/1940, um eignar- og notkunarr)tt jarWhita, en 1 1. gr. Yeirra laga sagWi aW landareign hverri fylgdi ?r)ttur til umrWa og hagnUtingar  hverum og laugum (jarWhita), sem  henni eru, Y; meW takm?rkunum Yeim, sem l?g Yessi tilgreina . ++ Samb%rilegt kv%Wi er nC aW finna 1 9. gr. orkulaga fr 1967 en greinin hlj;War Yannig: ?Landareign hverri fylgir r)ttur til umrWa og hagnUtingar jarWhita Cr landareigninni, Y; meW takm?rkunum Yeim sem l?g Yessi tilgreina.  0 greinargerW meW frumvarpi til orkulaga var tekiW fram aW ekki v%ru rWgerWar r;tt%kar breytingar  Yeim l?gum er giltu um orkuml, heldur v%ru Yau samr%md Yannig aW unnt v%ri aW fella Yau 1 einn lagablk miWaW viW Y breytingu sem frumvarpiW rWgerWi  stj;rn orkumlanna. ++ 0 III. kafla laganna, sem ber yfirskriftina ?Um vinnslu jarWhita , er aW finna Yau kv%Wi sem Wur voru 1 l?gum nr. 98/1940, um eignar VTSTR ۩ og notkunarr)tt jarWhita. Eina efnislega nUm%liW er aW 1 14. gr. er almenn heimild til eignarnms  jarWhitar)ttindum og jarWhitaorku. X er 1 lagatextanum talaW einungis um jarWhita 1 staW hvera og lauga eWa hveraorku. 0 athugasemdum um 9. gr. frumvarpsins er tekiW fram aW greinin s) efnislega samhlj;Wa 1. gr. laga nr. 98/1940, um eignar- og notkunarr)tt jarWhita. ++ Auk kv%Wanna um r)tt til umrWa og hagnUtingar jarWhita 1 9. gr. orkulaganna eru 1 III. kafla laganna kv%Wi um jarWhitasv%Wi  landamerkjum, um r)tt bCanda til aW hagnUta s)r jarWhita  j?rW, um bann viW Yv1 aW landeigandi undanskilji landareign sinni jarWhitar)ttindi, um forkaupsr)tt aW j?rWum er jarWhitar)ttindi fylgja, um heimild til aW taka jarWhita eignarnmi, um r)tt r1kisins til aW lta rannsaka jarWhita hvar sem er  landi h)r, um skyldur landeiganda til aW lta af hendi land og mannvirki Yegar jarWhiti er tekinn eignarnmi og um skyldu til aW leita umsagnar Orkustofnunar um hagnUtingu og rWst?fun jarWhita 1 eigu r1kisins. ++ 0 V. kafla laganna eru kv%Wi um hitaveitur, Yar  meWal um heimild rWherra til aW veita sveitarf)l?gum eWa samt?kum Yeirra einkar)tt til Yess aW starfr%kja hitaveitur. ++ 0 VII. kafla orkulaga eru kv%Wi um verndun jarWhitasv%Wa, jarWhitavirki og eftirlit meW Yeim og 1 VIII. kafla laganna eru kv%Wi um JarWboranir r1kisins. ++ MeW frumvarpi Yessu er ekki gert rW fyrir breytingum  kv%Wum vatnalaga. Lagt er til aW kv%Wum orkulaga verWi haldiW efnislega aW undanteknu Yv1 aW kveWiW verWi  um aW r)ttur landeigenda til umrWa og hagnUtingar jarWhita takmarkist viW 100 metra dUpi. Nokkrar l1tils httar orWalagsbreytingar eru gerWar Yessu samfara auk Yess sem kveWiW er  um skyldur r1kisins til kveWinna rWstafana og eftirlits vegna h%ttu sem stafar af jarWhitasv%Wum. ++ MeWal kv%Wa 1 yngri l?gum um jarWhita n nefna 4. gr. bCWarlaga, nr. 64/1976, Yar sem vatnsr)ttindi, Yar meW talinn jarWhiti, eru undanskilin leiguliWaafnotum. X;  leiguliWi r)tt  vatni til upphitunar  hCsum jarWar, Yar meW talin gr;WurhCs til eigin atvinnurekstrar.E%)S&S&//Ԍ   ++ 0 3. mgr. 29. gr. jarWalaga, nr. 65/1976, er tekiW fram aW r1kiW skuli viW s?lu  r1kisj?rWum undanskilja nmar)ttindi og r)tt til efnist?ku, svo og vatns VTSTR ۩ og jarWhitar)ttindi umfram heimilisY?rf. ++ Eins og lj;st er af framangreindu er fyrsta tilraun til aW setja heildarl?g um jarWhita l?gin nr. 98/1940, um eignar VTSTR ۩ og notkunarr)tt jarWhita. 0 greinargerW meW frumvarpi til laganna, er YaW var lagt fram  s1Wara Yingi 1937, segir m.a.: ?Frumvarp Yetta er flutt meW YaW fyrir augum aW tryggja almenningi, eftir Yv1 sem h%gt er, not Yessara verWm%ta og vernda Yau fyrir Yv1, aW Yeim verWi spillt.  (AlYingist1Windi 1937, s1Wara Ying, A, bls. 124.) 0 umr%Wum um frumvarpiW (AlYingist1Windi 1940 B, d. 553 BSTR !572) var  YaW l?gW hersla aW h%tta v%ri  aW meira og meira af jarWhitanum lenti 1 h?ndum Yeirra manna sem eru aW reyna aW n eignarhaldi  verWm%tum Yessum 1 Yv1 skyni aW gr%Wa  Yeim. Sagt er aW YaW s) Yetta sem lagasetningin eigi aW fyrirbyggja. ++ Efniskv%Wi laganna fr 1940 voru tekin upp 1 orkul?g fr 1967 n Yess aW nokkur veruleg endurskoWun f%ri fram. &II. ++ Eins og fram kemur 1 lUsingu  settum l?gum um jarWhita h)r aW framan hefur 1 l?ggj?f veriW byggt  Yeirri meginstefnu aW landeigendur hefWu umrWa- og eignarr)tt  jarWhita b%Wi  og 1 j?rWu. Xessum r)tti hafa veriW sett Umis takm?rk en enga reglu eWa bendingu er aW finna 1 l?ggj?f um YaW hversu djCpt 1 j?rWu niWur forr%Wi landeiganda  jarWhita n%r n) heldur er 1 1slenskum r)tti aW finna reglu sem kveWur  um takm?rk eignarrWa landeiganda niWur  viW. Fr%Wimenn hafa taliW aW Yau ni svo langt niWur sem nauWsynlegt er aW leyfa til Yess aW landeigandinn geti haft Yau not af landi s1nu sem heyra til venjulegrar hagnUtingar  landi, sj t.d. :lafur Lrusson: hSKLEignar)ttur,chSKL bls. 46. ++ 0 frumvarpi Yessu er  Yv1 byggt aW eignarr)tti aW landi geti l?ggjafinn sett almennar takmarkanir, Y; Yannig aW ekki brj;ti 1 bga viW r)tt landeiganda til aW hafa Yau not af landi s1nu sem heyra til venjulegrar hagnUtingar  landi. 0 frumvarpinu er annars vegar fjallaW um umrWa- og hagnUtingarr)tt  jarWhita  eWa undir landi sem ekki er hW einkaeignarr)tti og hins vegar jarWhita sem s%kja verWur 1 meira en 100 metra dUpi undir yfirborW lands 1 einkaeign. Er  Yv1 byggt aW sC takm?rkun, sem eignarr)tti landeiganda er sett meW Yv1 aW kveWa  um YaW 1 l?ggj?f aW heimildir landeiganda til aW nota og rWstafa jarWhita ni aWeins til jarWhita  landi hans og jarWhita sem bora verWur eftir  dUpi sem er 100 metrar eWa minna, s) almenn takm?rkun  eignarr)tti og s) ekki Yess httar eignarskerWing aW b;taskyldu varWi skv. 72. gr. (Wur 67. gr.) 1slensku stj;rnarskrrinnar. ++ Wur hefur veriW v1saW til Yess sem :lafur Lrusson sagWi 1 ritinu hSKLEignar)ttur.ihSKL riW 1956 var lagt fyrir AlYingi frumvarp til laga um jarWhita 1 66 greinum og 9 k?flum. 0 8. gr. frumvarpsins var svohlj;Wandi kv%Wi: ?R1kiW  allan r)tt til umrWa og hagnUtingar jarWhita, sem liggur dUpra eWa s;ttur er dUpra en 100 metra undir yfirborW jarWar, sbr. Y; 14. gr.  MeW frumvarpi Yessu fylgdi ritgerW eftir :laf J;hannesson sem bar nafniW: hSKLUm eignar VTSTR ۩ og umrWar)tt aW jarWhita.khSKL RitgerW Yessi er 1tarlegasta l?gfr%Wilega greinargerWin um Yessi efni sem rituW hefur veriW  1slensku. 0 henni er fjallaW um hversu httaW s) aW 1slenskum l?gum eignar VTSTR ۩ og umrWar)tti aW jarWhita, hver stefna muni 1 Yeim efnum hallkv%must hagsmunum b%Wi einstaklinga og Yj;Warheildar og skipun l?ggjafar  Yessu sviWi hj ?Wrum Yj;Wum. ++ NiWurst?Wur :lafs J;hannessonar voru Y%r aW Y;tt r)ttur landeigenda til umrWa og hagnUtingar jarWhita  landi s1nu s), aW Yv1 er virWist, litlum skorWum bundinn aW nCgildandi l?gum Y megi auWvitaW setja honum Umis takm?rk meW nUrri l?ggj?f ef st%Waz$(g%g%//    Yykir til. Enn fremur segir :lafur aW YaW s) sanngj?rn regla og 1 samr%mi viW eWli mls aW s)rst?k nttCruauW%fi, sem enginn einstakur hefur tt Ytt 1 aW skapa, s)u sameign Yj;Warinnar allrar. MeW l?ggj?f Yeirri, sem gerW var tillaga um, v%ri ekki gengiW of n%rri hagsmunum landeigenda. Xeir h)ldu eftir n%gilegri orku til sinna eWlilegu Yarfa. LokaorW ritgerWar :lafs um kv%Wi frumvarpsins um umrWar)tt r1kisins neWan 100 metra dUpis eru Yessi: ?Og sl1k l?ggjafarkv%Wi mundu ekki brj;ta 1 bg viW eignarr)ttarvernd stj;rnarskrrinnar. Er YaW auglj;st Yegar litiW er til Yeirrar l?ggjafar sem sett hefur veriW 1 ?Wrum l?ndum um hliWst%W efni, enda Y;tt Yar s)u svipuW eWa samhlj;Wa kv%Wi um friWhelgi eignarr)ttar, sbr. YaW sem sagt er h)r aW framan um Danm?rk.  ++ R)tt er og aW vitna til umm%la dr. Bjarna Benediktssonar 1 greinargerW meW frumvarpi til laga sem hann flutti  AlYingi 1945, um viWauka viW l?g nr. 98/1940, um eignar VTSTR ۩ og notkunarr)tt jarWhita (AlYingist1Windi 1945 A, bls. 434 BSTR !435). Var lagt til aW jarWboranir er n dUpra en 10 metra m%tti ekki framkv%ma n leyfis rWherra sem skyldi synja leyfis ef h%tta kynni aW vera  Yv1 aW meW jarWborunum v%ri spillt hagnUtingu jarWhita  eign annars manns sem Yegar er hafin eWa hagnUtingu s1War meir, enda s) sC hagnUting jarWhitans mun verWmeiri en sC hagnUting sem stefnt er aW meW hinni fyrirhuguWu jarWborun. ++ Ekki var 1 frumvarpinu kv%Wi um b%tur, enda segir m.a. 1 greinargerW meW Yv1: ?H)r er aWeins um almenna takm?rkun  eignarr)ttinum aW r%Wa, sem l?ggjafarvaldinu er heimilt aW setja, Yrtt fyrir kv%Wi stj;rnarskrrinnar um friWhelgi eignarr)ttarins.  0 frumvarpi Yessu var Yv1 lagt til aW unnt v%ri aW svipta landeiganda r)tti til hagnUtingar jarWhita neWan 10 metra dUpis ef h%tta kynni aW vera  Yv1 aW YaW spillti byrjaWri eWa v%ntanlegri hagnUtingu jarWhita  landi annars manns. Taldi dr. Bjarni Benediktsson Yetta almenna takm?rkun eignarr)ttar sem heimil v%ri n b;ta. VirWast Yv1 fr%Wimennirnir Bjarni Benediktsson og :lafur J;hannesson hafa veriW sammla 1 aWalatriWum um Yetta efni. %III. ++ Svo sem fyrr er getiW fjallaWi :lafur J;hannesson um skipan Yessara mla hj ?Wrum Yj;Wum og lUsti hann l?ggj?f 1 NUja VTSTR ۩Sjlandi, 0tal1u, Mex1k;, Danm?rku, Noregi, Sv1Yj;W, Frakklandi og Sviss. V1sast til ritgerWar :lafs sem fylgdi fyrrgreindu frumvarpi og einnig er aW finna 1 T1mariti l?gfr%Winga 1956, bls. 134 BSTR !157. Xv1 til viWb;tar er Y; r)tt aW geta eftirfarandi atriWa um erlenda l?ggj?f: ++  vegum OECD var riW 1962 gerW k?nnun  eignar VTSTR ۩ og umrWar)tti yfir ol1u 1 j?rWu og var niWurstaWan sC aW nnast hvarvetna, Yar sem ranns;knir hefWu fariW fram  Yv1 hvort ol1u v%ri aW finna neWan jarWar, v%ri hCn hW eignarrWum eWa umrWum r1kisins og virWast Bandar1ki NorWur VTSTR ۩Amer1ku vera eina r1kiW Yar sem ol1a  landi er hW einkaeignarr)tti og landeigendur f Yv1 greiWslur fyrir ol1u Cr landi s1nu. ++ 0 Noregi voru riW 1973 sett l?g um ranns;kn og vinnslu ol1u neWan jarWar undir norsku landsv%Wi og meW Yeim kveWiW  um skUlausan eignarr)tt r1kisins  ol1u innan yfirrWasv%Wis Yess. Ekki var taliW aW um v%ri aW r%Wa Yess httar eignarskerWingu aW leitt g%ti til b;ta samkv%mt eignarnmskv%Wi stj;rnarskrrinnar norsku. ++ 0 Danm?rku hefur veriW CrskurWaW aW l?g um ranns;kn og vinnslu hrefna neWan jarWar ni til jarWhita og er hann Yv1 r1kiseign. ++ 0 Bandar1kjunum hafa veriW sett l?g um jarWhita, annars vegar Geothermal Steam Act 1970 og hins vegar Geothermal Energy Research Development and Demonstration Act 1974. 0 Bandar1kjunum hafa stj;rnv?ld um langan aldur undanskiliW verWm%ti 1 j?rWu viW s?lu landareigna. Xetta hefur leitt til Yess aW langmestur hluti jarWhita Yar 1 landi er 1 umrWum r1kisins.E%)S&S&//Ԍ++ 0 NUja VTSTR ۩Sjlandi gilda l?g fr 1953, meW s1Wari breytingum, um jarWhita og nefnast Yau The Geothermal Energy Act 1953. 0 14. gr. laganna segir: ?No compensation in respect of geothermal energy. Notwithstanding anything in this Act or any other Act, compensation shall not be payable in respect of any geothermal energy on or below the surface of any land except so far as, at the commencement of this Act, the existence of the geothermal energy on or below the surface of the land is of actual benefit to the owners or occupiers of the land.  ++ MeW Yessum l?gum er allur jarWhiti 1 NUja VTSTR ۩Sjlandi lUstur almannaeign n b;ta til landeiganda, nema Yv1 aWeins aW landeigandi hafi Yegar byrjaW aW nota jarWhitann og hann hafi Yv1 beinan hag af honum. Auglj;st er aW 1 ?Wrum l?ndum, Yar sem l?ggjafar nUtur, hefur veriW gengiW miklu lengra 1 Y tt aW takmarka r)tt landeigenda til jarWhita en gerWar eru till?gur um 1 frumvarpi Yessu. ++ L?ggj?f annars staWar virWist benda til Yess aW ekki s) taliW aW kv%Wi 1 almennum l?gum um eignarr)tt eWa umrWar)tt r1kisins  nttCruauW%fum undir yfirborWi einkaeignarlanda brj;ti 1 bga viW stj;rnarskrrbundna vernd einkaeignarr)ttarins. Xetta  jafnt viW um r1ki sem bCa viW mj?g svipaWa l?ggj?f og viW, sem og ?nnur r1ki sem bCa viW ;l1ka stj;rnskipun. &IV. ++ SC spurning hlUtur aW vakna hvort kv%Wi frumvarps Yessa, sem lUsa ;notaWan jarWhita neWan 100 metra dUpis undir einkaeignarl?ndum 1 umrW r1kisins, brj;ti 1 bga viW eignarr)ttarkv%Wi stj;rnarskrrinnar. Xeirri spurningu verWur ekki svaraW nema fyrst s) kannaW hvort ?ll nttCruauW%fi undir yfirborWi jarWar tilheyri landareign. Hvorki 1 vatnal?gum fr 1923, l?gunum um eignar VTSTR ۩ og notkunarr)tt jarWhita fr 1940 n) 1 orkul?gunum fr 1967 er Yess getiW hversu djCpt 1 j?rW niWur r)ttur landeiganda ni aW Yessu leyti. 0 l?gunum fr 1940 er talaW um aW landareign fylgi r)ttur til hvera og lauga (jarWhita) sem  landareign eru (1. gr.) og aW landeiganda s) heimilt aW hagnUta s)r hveri og laugar til heimilisYarfa, framleiWslu og iWnaWar. 0 orkul?gunum fr 1967 er hins vegar talaW um jarWhita Cr landareign og aW landeiganda s) r)tt aW bora  landareign sinni eftir jarWhita og vinna hann til hvers konar nota. Enda Y;tt kv%Wi orkulaga s)u Yannig nokkuW 1tarlegri mun ekki hafa veriW %tlunin aW breyta neinu um eignar- og notkunarr)tt jarWhita meW setningu III. kafla orkulaganna. ++ Hvorki vatnal?g, orkul?g n) ?nnur l?g eWa r)ttarheimildir virWast hafa veitt landeiganda heimildir  ?llum jarWhita sem finna m undir landareign hans. Ekki verWur heldur s)W aW landeigendur hafi meW ?Wrum h%tti eignast sl1kar heimildir  jarWhita sem finnst djCpt 1 j?rWu niWri aW varWaW geti b;tum samkv%mt stj;rnarskrrkv%Wum aW lUsa jarWhita Yennan 1 umrW r1kisins. Samkv%mt viWtekinni skilgreiningu  eignarr)tti felst 1 honum einkar)ttur eigandans til aW rWa yfir eign innan Yeirra marka sem Yessum r)tti eru sett 1 l?gum og af ;beinum r)ttindum annarra sem til hefur veriW stofnaW yfir eigninni. Jafnvel Y;tt Yv1 m%tti halda fram aW meW kv%Wum vatnalaga fr 1923, laganna um eignar- og notkunarr)tt jarWhita fr 1940 og orkulaganna fr 1967 hafi landeigendum, af l?ggjafarvaldsins hlfu, veriW falinn eignarr)ttur aW ?llum jarWhita undir einkaeignarlandi er ekkert Yv1 til fyrirst?Wu aW breyta Yessum reglum nC. Eignarr)tturinn er aW Yessu leyti breytilegur. Heimildir hans geta Umist veriW rUmri eWa Yrengri, allt eftir Yv1 hve almenn takm?rk honum eru sett 1 l?gum hverju sinni. ++ NiWurstaWan er Yv1 sC aW meW kv%Wum frumvarps Yessa s) einungis veriW aW setja eignarr)ttinum almenn takm?rk. Ekki verWi s)W aW stofnast hafi til eignarr)ttar meW jarWhita djCpt 1 j?rWu sem girWi fyrir aW almenni l?ggjafinn geti m%lt fyrir um umrWa- ogE%)S&S&//    hagnUtingarr)tt til handa r1kinu  jarWhita sem ekki hefur veriW virkjaWur og er neWan 100 metra dUpis 1 landi sem er hW einkaeignarr)tti. ++ Um r)tt r1kisins til aW setja reglur um meWferW jarWhita utan einkaeignarlanda og neWan viW 100 metra dUpi undir einkaeignarl?ndum m v1sa til d;ms H%star)ttar 19. febrCar 1981, um eignarr)tt aW botni MUvatns utan netlaga, og d;ms H%star)ttar 28. desember 1981, um eignarr)tt aW Landmannaafr)tti. 0 bWum tilvikum var einkaeignarr)ttarkr?fum landeigenda hafnaW, en kveWiW  um r)tt handhafa r1kisvaldsins til aW setja reglur um yfirrW, meWferW og nUtingu nttCruauW%fa Yessara. Athugasemdir viW einstakar greinar frumvarpsins. ă #Um 1. gr. ++ H)r er lagt til aW umrWar)ttur og hagnUtingarr)ttur landeigenda takmarkist viW jarWhita  landi og Yann jarWhita sem s;ttur verWur  dUpi allt aW 100 metrum. TaliW er aW meW kv%Wi Yessu s) tryggt aW landeigandi  jarWhitasv%Wi verWi ekki sviptur neinum Yeim jarWhitanotum sem teljast til venjulegrar nUtingar  landi. #Um 2. gr. ++ MeW gufu og heitu vatni berast Cr j?rWu uppleyst efni og gastegundir sem ekki verWa skilin fr  auWveldan htt. Lagt er til aW meW umrWa VTSTR ۩ og hagnUtingarr)tti jarWhita fylgi r)ttur til Yessara uppleystu efna og gastegunda. Xetta er 1 samr%mi viW erlenda l?ggj?f  sviWi jarWhita. #Um 3. gr. ++ Greinin svarar efnislega til 11. gr. orkulaga, nr. 58/1967, Y; Yannig aW orWalagi er breytt til samr%mis viW frumvarp Yetta. Einnig er kveWiW  um aW matsmenn skuli skera Cr um hvernig hagkv%mast s) aW hagnUta jarWhitann ef greiningur verWur. Ekki er taliW r)tt aW l?gfesta 1tarlegri reglur um skiptingu og hagnUtingu jarWhita Yar sem tilvikin, sem upp geta komiW, eru m?rg og verWa sanngirnisr?k oft aW rWa skiptingunni. Ef ekki n%st samkomulag um hagnUtingu jarWhita er heimilt aW beita kv%Wum 13. gr. #Um 4. gr. ++ Greinin er sama efnis og 12. gr. orkulaga, nr. 58/1967. TekiW er fram aW matsmenn Yeir, sem vitnaW er til, skuli vera hinir s?mu og starfa samkv%mt bCWarl?gum, nr. 64/1976. #Um 5. gr. ++ Grein Yessi svarar til 13. gr. orkulaga, nr. 58/1967, meW l1tils httar breytingum. VitnaW er 1 hin nUju jarWal?g, nr. 65/1976, auk Yess sem ekki er kveWiW  um aW forkaupsr)ttur r1kisins takmarkist viW fimm ra t1mabil eftir aW sveitarf)lag neytir forkaupsr)ttar s1ns. #Um 6. gr. ++ H)r er lagt til aW kveWiW verWi  um aW allur jarWhiti undir yfirborWi einkaeignarlanda sem s;ttur verWur 1 meira en 100 metra dUpi skuli vera 1 umrWum r1kisins. ++ 0 2. mgr. er lagt til aW kveWiW verWi  um 1 l?gum aW jarWhiti, sem finnst utan fullkominna eignarlanda, skuli vera hWur umrWum r1kisins. Ekki er aW finna sl1kt kv%Wi 1 gildandi l?ggj?f en YaW hefur Ct af fyrir sig ekki veriW dregiW 1 efa aW jarWhiti  afr)ttum og 1 almenningum s) almannaeign.z$ (g%g%//Ԍ#Um 7. gr. ++ Lagt er til aW %t1W Yurfi leyfi til aW hagnUta jarWhita neWan viW 100 metra undir einkaeignarlandi og utan einkaeignarlanda. #Um 8. gr. ++ Lagt er til aW Yeir sem Yegar hafa boraW eftir jarWhita og byrjaW hagnUtingu hans eWa munu hafa gert YaW fyrir 1. janCar 1996 skuli halda r)tti til Yess jarWhita n s)rstaks leyfis og n greiWslu gjalds. H)r er aW sjlfs?gWu tt viW hagnUtingu  jarWhita sem ella Yyrfti leyfi til samkv%mt frumvarpinu. X er og lagt til aW sl1kir aWilar hafi forgangsr)tt til frekari hagnUtingar sama jarWhitasv%Wis til sama fyrirt%kis. Xykir sanngjarnt aW Yeim fyrirt%kjum, sem nota jarWhita, verWi tryggW aukin not ef n%gur jarWhiti er  Yv1 jarWhitasv%Wi sem hagnUtt hefur veriW. #Um 9. gr. ++ Lagt er til aW rWherra veiti leyfi til ranns;kna og borana  jarWhitasv%Wum. Gert er rW fyrir aW sl1k leyfi ni til jarWhitasv%Wis sem afmarkaW er 1 leyfi. `"Um 10. gr. ++  sama htt og meW jarWhitaranns;knaleyfi er lagt til aW rWherra veiti leyfi til hagnUtingar  jarWhita eWa vinnslu hans. KveWiW er  um skyldu Yess er s%kir um leyfi skv. 9. eWa 10. gr. til aW lta 1 t) hvers kyns upplUsingar sem rWherra telur mli skipta viW afgreiWslu ums;knar og Ctgfu leyfis. `"Um 11. gr. ++ 0 Yessu kv%Wi er lagt til aW sveitarf)l?g, sem eignast hafa land  jarWhitasv%Wum viW gildist?ku laganna, skuli hafa betri r)tt en aWrir til aW hagnUta jarWhita sem  landi Yeirra finnst. Xau verWa samt sem Wur hW kv%Wum laganna um leyfisveitingar en eru undanYegin greiWslu gjalds.  Yv1 er byggt 1 kv%Wi Yessu aW jarWhiti 1 umrWum sveitarf)lags verWi notaWur til almenningsheilla og r)tt s) aW tryggja meW l?ggj?f aW r)ttur sveitarf)lagsins til aW nUta jarWhitann s) betri en r)ttur annarra sem kunna aW s%kja eftir hagnUtingu jarWhita 1 landi sem sveitarf)lag hefur eignast fyrir gildist?ku laganna. `"Um 12. gr. ++ H)r er getiW nokkurra Yeirra atriWa sem koma verWa fram 1 leyfi skv. 9. og 10. gr. en aW sjlfs?gWu er ekki um t%mandi upptalningu aW r%Wa. Gert er rW fyrir aW 1tarlegri fyrirm%li um framkv%md laganna verWi sett meW reglugerW. ++ R)tt Yykir aW kveWa  um aW leita skuli umsagnar Orkustofnunar og eftir atvikum NttCruverndarrWs Wur en leyfi skv. 9. eWa 10. gr. er veitt. `"Um 13. gr. ++ kv%Wi Yetta samsvarar 14. BSTR !16. gr. orkulaga, nr. 58/1967. `"Um 14. gr. ++ MeW Yessu kv%Wi er skUrt kveWiW  um aW rWst?fun  jarWhita r1kisins heyri undir einn og sama aWila til aW tryggja samr%mdar kvarWanir um sl1k ml. z$ (g%g%//    `"Um 15. gr. ++ Greinin er samhlj;Wa 46. gr. orkulaga, nr. 58/1967, nema aW Yv1 leyti aW skUrt er kveWiW  um skipun matsmanna samkv%mt greininni. `"Um 16. gr. ++ Greinin er samhlj;Wa 47. gr. orkulaga. `"Um 17. gr. ++ Xessi grein fjallar um sama efni og 48. gr. orkulaga. TekiW er fram aW umrWamanni s) n%gilegt aW merkja meW aWv?runarmerkjum jarWhitasv%Wi sem eru fjarri byggW og h%tta stafar af. `"Um 18. gr. ++ Greinin er samhlj;Wa 49. gr. orkulaga. `"Um 19. gr. ++ 0 Yessu kv%Wi er almenn heimild til reglugerWarsetningar fyrir l?gin 1 heild. VUm 20. og 21. gr. ++ Greinarnar Yarfnast ekki skUringa. Fylgiskjal.   y?addd y ^  Erindi fr iWnaWarrWuneytinu til iWnaWarnefnda AlYingis 26. n;vember 1990 | um frumvarp til laga um jarWhitar)ttindi. ă ++ RWuneytiW hefur fjallaW um frumvarp til laga um jarWhitar)ttindi sem flutt er af Hj?rleifi Guttormssyni o.fl. og nC er til umfj?llunar 1 httvirtri iWnaWarnefnd neWri deildar. ++ NiWurstaWa rWuneytisins er aW afm?rkun einkaeignarr)ttar  jarWhita viW 100 metra dUptarl1nu s) ekki heppileg viWmiWun 1 lj;si t%kniYr;unar og jarWhitanUtingar  s1Wustu ratugum. $skilegri leiW s) aW gera greinarmun  hhita- og lghitasv%Wum og lta r)tt til nUtingar  lghitasv%Wum fylgja eignarr)tti  landareign, en hins vegar verWi skUrt fram tekiW 1 l?gunum aW r)ttur til nUtingar hhitasv%Wa s) sameign Yj;Warinnar. ++ X telur rWuneytiW r)tt aW skUrt verWi fram tekiW 1 l?gunum aW r)ttur til nUtingar orku jarWhitasv%Wa og fallvatna  afr)ttum og almenningum s) sameign Yj;Warinnar og m 1 Yv1 sambandi vitna til d;ma H%star)ttar fr 19. febrCar 1981 og 28. desember 1981. 0 fyrri d;mnum var synjaW kr?fu eigenda aW hefWbundnum veiWir)ttindum 1 almenningi um viWurkenningu frekari eignarr)ttar og hins vegar kr?fu eigenda hefWbundinna beitarr)ttinda  afr)tti um viWurkenningu frekari eignarr)ttar  afr)ttinum. ++ Lagt er til aW tekiW verWi fram 1 l?gunum aW jarWgas og jarWol1a, sem nUta m sem orkugjafa og sem finnast kann viW boranir 1 berggrunn landsins, s) 1 ?llum tilvikum eign r1kissj;Ws. ++ Loks leggur rWuneytiW til nokkrar breytingar  kaflaskiptingu frumvarpsins og orWalagi einstakra greina. Fylgir frumvarpiW hjlagt 1 Yeirri mynd er rWuneytiW leggur til aW YaW verWi 1, en hCn felur 1 s)r eftirfarandi breytingar  frumvarpinu:D% )S&S&//Ԍ++ 1. Kaflaskipting. Lagt er til aW kaflaskipting frumvarpsins og kaflaheiti verWi sem h)r segir. I. kafli " Almenn kv%Wi, II. kafli " NUting lghita, III. kafli " Orkulindir 1 sameign Yj;Warinnar, IV. kafli " Vernd jarWhitasv%Wa og eftirlit meW Yeim, V. kafli " Tmis kv%Wi. ++ 2. 1. gr. Lagt er til aW 1 frumvarpinu komi nU 1. gr. svohlj;Wandi: ++ ?JarWhitasv%Wi merkir 1 l?gum Yessum uppstreymissv%Wi fr rennsliskerfi heits grunnvatns 1 iWrum jarWar. ++ Hhitasv%Wi merkir 1 l?gum Yessum sv%Wi, Yar sem jarWhiti meW aW minnsta kosti 200 grWa hita  Cels1us finnst  innan 1.000 metra dUpi. ++ Lghitasv%Wi merkir 1 l?gum Yessum sv%Wi, Yar sem jarWvarmi meW minna en 200 grWa hita  Cels1us finnst  innan viW 1.000 metra dUpi.  ++ Lagt er til aW greinatala frumvarpsins breytist 1 samr%mi viW Yessa viWb;t, Yannig aW 1. gr. verWi 2. gr. o.s.frv. ++ Athugasemd. H)r er tekin upp sC skilgreining  jarWhitasv%Wi, hhitasv%Wi og lghitasv%Wi sem fram kom 1 frumvarpi Kjartans J;hannssonar o.fl. um breytingu  orkul?gum, en YaW var flutt  AlYingi  107. l?ggjafarYingi 1984 (88. ml). Xekkt hhitasv%Wi eru Reykjanes, Eldv?rp, Svartsengi, KrUsuv1k, Brennisteinsfj?ll, Hengill, Geysir, Kerlingarfj?ll, Hveravellir, MUrdalsj?kull, Torfaj?kull, VonarskarW, Gr1msv?tn, K?ldukv1slarbotnar, Kverkfj?ll, Askja, Fremrinmar, Nmafjall, Krafla, Xeistareykir og l1kleg sv%Wi eru PrestahnjCkur, Tindfjallaj?kull, Blautakv1sl, Nauthagi, HrCthlsar og >xarfj?rWur. Auk Yess er l1klegt aW fleiri hhitasv%Wi muni finnast innan gosbelta landsins. ++ 3. 2. gr. (1. gr. frv.) Lagt er til aW 2. gr. hlj;Wi Yannig: ++ ?Landareign hverri, sem hW er einkaeignarr)tti, fylgir r)ttur til umrWa og hagnUtingar  lghitasv%Wum innan marka jarWarinnar og hvera og nttCrlegs jarWhita  yfirborWi ef landareign er  hhitasv%Wi. ++ Landeiganda er heimilt aW bora eftir og hagnUta s)r lghita meW Yeim takm?rkunum sem l?g Yessi tilgreina.  ++ Athugasemd. H)r er r)ttur landeigenda til nUtingar jarWhita bundinn viW lghita 1 staW jarWhita ofan viW 100 metra dUpi. X er landeiganda einnig heimilt aW nUta s)r nttCrlegan jarWhita  yfirborWi, ef landareign er  hhitasv%Wi, en sl1k nUting er mj?g takm?rkuW 1 raun, einkum smv%gileg not til hitunar 1bCWarhCsn%Wis, fjallaskla, baWa og r%ktunar 1 heitum jarWvegi. Gr;WurhCs eru n%r eing?ngu hituW meW vatni fr lghitasv%Wum samkv%mt skilgreiningunni 1 1. gr. ef undan eru skilin gr;WurhCs 1 HveragerWi sem m?rg eru hituW upp meW orku fr hverum  yfirborWi hhitasv%Wis. Hitaveitan Yar nUtir hins vegar afrennsli fr hhitasv%Wi 1 eigu r1kisins. ++ 0 s1Wari mlsgrein kemur orWiW ?lghita  1 staW orWsins ?jarWhita . ++ 4. 3. gr. (2. gr. frv.) Lagt er til aW viW greinina b%tist 2. mgr. svohlj;Wandi: ++ ?JarWgas og jarWol1a, sem nUta m sem orkugjafa og sem finnast kann viW boranir 1 berggrunn landsins, eru Y; 1 ?llum tilvikum eign r1kissj;Ws.  ++ Athugasemd. Lagt er til aW ?ll tv1m%li s)u tekin af um YaW hver s) eignarr)ttur aW jarWgasi og jarWol1u (kolvetnissambanda) sem finnast kunna viW boranir 1 berggrunn landsins. Er lagt til aW sl1k efni verWi lUst sameign Yj;Warinnar, Y.e. r1kissj;Ws. ++ 5. 4. gr. (3. gr. frv.) Lagt er til aW orWiW ?lghita  komi 1 staW orWsins ?jarWhita  og auk Yess er l?gW til smv%gileg orWalagsbreyting 1 lok fyrri mlsgreinar, Y.e. aW niWurlag mlsgreinarinnar hlj;Wi ? X(T1 ggAP ...! X(T1! APgg Šhlutfallslegur r)ttur hvers og eins til nUtingar lghitans  1 staW ?GX(T2 ggUP ...!GX(T2! UPgg hlutfallslegur r)ttur hvers Yeirra til hans . ++ 6. 5. gr. (4. gr. frv.) og 6. gr. (5. gr. frv.). Lagt er til aW orWiW ?lghiti  komi 1 staW orWsins ?jarWhita .E% )S&S&//Ԍ++ Athugasemd. Breytingar skv. 4. og 5. t?lul. leiWir af Yeirri breytingu, sem l?gW er til 1 3. t?lul. ++ 7. 7. gr. (6. gr. frv.) Lagt er til aW greinin hlj;Wi Yannig: ++ ?R)ttur til nUtingar orku jarWhitasv%Wa og fallvatna  afr)ttum og almenningum er sameign Yj;Warinnar. R1kissj;Wur  einkar)tt  nUtingu Yeirrar orku og sama gildir um nUtingu hhita 1 landi sem hW er einkaeignarr)tti meW Yeim takm?rkunum sem 1 l?gum Yessum greinir.  ++ Athugasemd. H)r er lagt til aW skUrt verWi kveWiW  um YaW 1 l?gunum, aW r)ttur til nUtingar orku jarWhitasv%Wa og fallvatna  afr)ttum og almenningum s) sameign Yj;Warinnar. Um Yetta atriWi skal v1saW til framangreindra h%star)ttard;ma um eignarr)tt aW afr)ttum og almenningum, en rWuneytiW telur mikilv%gt aW taka af ?ll tv1m%li um Yetta efni meW ;tv1r%Wum kv%Wum 1 l?ggj?f. X er r1kissj;Wi skilinn einkar)ttur  nUtingu Yeirrar orku og sama gildi um nUtingu hhita 1 landi sem hW er einkaeignarr)tti meW Yeim takm?rkunum sem greinir 1 frumvarpinu. Telur rWuneytiW aW 1 s1Wastgreinda tilvikinu s) um aW r%Wa almenna takm?rkun  eignarr)tti sem til liggi margv1sleg r?k og ekki brj;ti 1 bga viW stj;rnarskrna. 0 8. gr. frv. (9. gr. skv. till?gu rWuneytisins) er kv%Wi sem tryggir hagsmuni Yeirra aWila sem Yegar hafa ltiW bora eftir orku 1 hhitasv%Wi og byrjaW hagnUtingu hennar fyrir 1. janCar 1993. ++ 8. Lagt er til aW 7. gr. frumvarpsins falli brott. ++ Athugasemd. Greinin gerW aW 2. mgr. n%stu greinar aW breyttu breytanda. ++ 9. Lagt er til aW 8. gr. hlj;Wi svo: ++ ?Um nUtingu orku fallvatna  afr)ttum og almenningum gilda kv%Wi vatnalaga, nr. 15 20. jCn1 1923, orkulaga, nr. 58 29. apr1l 1967, laga um raforkuver, nr. 60 4. jCn1 1981 og annarra laga eftir Yv1 sem viW . ++ :heimilt er aW bora eftir eWa hagnUta jarWhitar)ttindi skv. 7. gr. n leyfis rWherra, sbr. kv%Wi 10. og 11. gr.  ++ Athugasemd. 1. mgr. felur 1 s)r aW kv%Wi vatnalaga, orkulaga og laga um raforkuver skuli aW ?Wru leyti gilda um orkunUtingu fallvatna. M s)rstaklega benda  1 Yessu sambandi V. kafla vatnalaga um notkun vatnsorku, VI. kafla um vatnsmiWlun, XIV. kafla um vatnsvirki, II. kafla orkulaga um vinnslu raforku og kv%Wi laga um raforkuver um heimildir til virkjunar. 0 2. mgr. er kv%Wi 7. gr. frumvarpsins tekiW upp meW Yeirri breytingu aW hCn  nC viW jarWhita  afr)ttum og almenningum og hhita utan Yeirra sv%Wa. ++ 10. 9. gr. (8. gr. frv.) Lagt er til aW orWiW ?hhita  komi 1 staW orWsins ?jarWhita  og aW viWmiWunart1mi verWi 1. janCar 1993. ++ Athugasemd. Till?gu Yessa leiWir af framangreindum breytingartill?gum ef samYykktar verWa. X n%r einkar)ttur r1kisins til nUtingar jarWhita 1 byggW og utan landareigna r1kissj;Ws einungis til hhitasv%Wa. ++ 11. 10. gr. (9. gr. frv.) Lagt er til aW orWiW ?1slenskum  falli Ct Cr greininni og viW b%tist 2. mgr. svohlj;Wandi: ++  ?VerWi land, sem er 1 einkaeign, fyrir einhverjum skemmdum viW ranns;knina eWa b1Wi landeigandi eitthvert tj;n af henni skal YaW b%tt aW fullu eftir mati ef ekki n%st samkomulag milli aWila um b%turnar. Sama gildir um skemmdir  landi 1 eigu r1kissj;Ws.  ++ Athugasemd. Um 1. mgr. RWuneytiW telur eWlilegt aW um hvers konar r)ttindi erlendra aWila til umsvifa  sviWi orkumla h)r  landi s) fjallaW 1 einum l?gum eins og gert hefur veriW 1 ?Wru frumvarpi sem samiW hefur veriW um r)ttindi erlendra aWila til fjrfestinga 1 1slensku atvinnul1fi. ++ Um 2. mgr. EWlilegt er aW l?gfesta b;taskyldu ranns;knaraWila 1 Yv1 tilviki sem h)r  viW.E% )S&S&//Ԍ   ++ 12. 11. gr. (10. gr. frv.) Lagt er til aW greinin orWist Yannig: ++ ?RWherra getur veitt aWilum leyfi til nUtingar jarWhita  afr)ttum og almenningum allt aW 10 MW aW varmaafli 1 hverju tilviki. Hann getur einnig veitt leyfi til samsvarandi nUtingar hhita 1 landareign sem hW er einkaeignarr)tti. Sl1k leyfi kallast jarWhitaleyfi. ++ Heimild AlYingis Yarf til aW leyfa nUtingu  jarWhita umfram 10 MW aW varmaafli 1 hverju tilviki  afr)ttum og almenningum og  samsvarandi nUtingu hhita 1 landareign sem hW er einkaeignarr)tti. ++ Ums;knum um jarWhitaleyfi skulu fylgja 1tarlegar upplUsingar um fyrirhugaWar framkv%mdir ums%kjanda til nUtingar jarWhitans. ++ 0 jarWhitaleyfi skal m.a. greina skilyrWi um gildist1ma leyfis, skUrslugj?f leyfishafa, skyldur hans til aW hl1ta eftirliti og greiWa kostnaW af Yv1, um ?ryggisrWstafanir og greiWslu afgjalds fyrir jarWhitar)ttindi. ++ Um nUtingu jarWhita  afr)ttum og almenningum og um nUtingu hhita 1 ?Wrum landsv%Wum gilda aW ?Wru leyti kv%Wi orkulaga og annarra laga eftir Yv1 sem viW .  ++ Athugasemd. Greinin hefur veriW endurskrifuW meW tilliti til Yeirra breytinga sem lagWar hafa veriW til h)r aW framan. Heimild rWherra til Ctgfu jarWhitaleyfis er bundin viW 10 MW aW varmaafli 1 hverju tilviki, en lagt er til aW heimild AlYingis Yurfi til Ctgfu jarWhitaleyfis fyrir viWameiri framkv%mdum. ++ 13. 12. gr. (11. gr. frv.) Lagt er til aW tilv1sanir 1 aWrar greinar breytist um eitt s%ti 1 t?lur?W. ++ 14. 13. gr. (12. gr. frv.). Lagt er til aW tilv1sanir 1 aWrar greinar breytist um eitt s%ti 1 t?lur?W og aW tilv1sun til nttCruverndarlaga falli brott. ++ Athugasemd. Tilv1sunin er ;Y?rf Yar eW n%gilegt er aW nefna NttCruverndarrW. ++ 15. 14. gr. (13. gr. frv.) Lagt er til aW tilv1sanir 1 9. og 10. gr. verWi 1 10. og 11. gr. og aW orWiW ?lghita  komi 1 staW ?jarWhita  1 2. l1nu 1. mgr. 0 2. mgr. komi orWiW ?lghitar)ttindi  1 staW ?jarWhita  1 1. l1nu mlsgreinarinnar og orWiW ?lghita  komi 1 staW ?jarWhita  1 2. l1nu. ++ 16. 15. gr. Lagt er til aW h)r b%tist viW nU grein svohlj;Wandi: ++ ?Wur en leyfi er veitt til virkjunar jarWhita  afr)tti innan sveitarf)lags skal leita umsagnar viWkomandi sveitarstj;rnar og hefur sveitarf)lagiW aW ?Wru j?fnu forgangsr)tt til nUtingar jarWhitans fyrir almenningsveitu 1 Ygu 1bCanna.  ++ Athugasemd. Grein Yessi samsvarar 11. gr. frumvarpsins (12. gr. 1 till?gum rWuneytisins) aW ?Wru leyti, Yar er miWaW viW eignarland sveitarf)lagsins. Hins vegar telur rWuneytiW einnig r)tt aW sveitarf)lag fi aW ?Wru j?fnu einnig forgangsr)tt til nUtingar jarWhita  afr)ttum 1bCa sinna fyrir almenningsveitu 1 Yeirra Ygu. ++ 17. 16. gr. (14. gr. frv.) Lagt er til aW tilv1sanir 1 10. og 11. gr. verWi 1 10. og 11. gr. og aW orWiW ?lghita  komi 1 staW ?jarWhita . ++ 18. 17. gr. (15. gr. frv.) Lagt er til aW framan viW greinina b%tist 1. mgr. en nCverandi texti verWi 2. mgr. ++ 1. mgr. hlj;Wi svo: ?Orkustofnun annast eftirlit meW jarWhitasv%Wum.  ++ Athugasemd: NauWsynlegt Yykir aW eftirlit meW jarWhitasv%Wum landsins s) faliW einum aWila eins og reyndar kemur ;beint fram 1 s1Wari greinum frumvarpsins. ++ 19. 20. gr. (18. gr.) Lagt er til aW settur verWi eins mnaWar frestur eftir aW borun er lokiW til skila  afriti dagb;kar 1 2. mgr. og aW viW greinina b%tist nU mlsgrein, 4. mgr., svohlj;Wandi: ++ ?Skylt er aW tilkynna Orkustofnun fyrir fram um allar boranir eftir jarWhita dUpri en 100 metra og leita CrskurWar hennar um hvort borstaWur er  hhitasv%Wi eWa ekki. z$(g%g%//Ԍ++ Athugasemd. Lagt er til aW sl1kt kv%Wi verWi sett til Yess aW koma 1 veg fyrir aW aWili hefji n heimildar boranir  jarWhitasv%Wi Yar sem r1kissj;Wur  einkar)tt til nUtingar orkunnar. ++ Starfsmenn iWnaWarrWuneytis eru aW sjlfs?gWu reiWubCnir til Yess aW r%Wa framangreindar breytingartill?gur viW nefndina ef Yess er ;skaW.  J;n SigurWsson, Bj?rn FriWfinnsson.ă Frumvarp til laga um eignarr)tt  orkulindum . @/KA#I. KAFLI@n /KAۃ :X/KH{ Almenn kv%Wi.Y:t3/KH ۃ B/KG4$1. gr.Bz /KGۃ ++ JarWhitasv%Wi merkir 1 l?gum Yessum uppstreymissv%Wi fr rennsliskerfi heits grunnvatns 1 iWrum jarWar. ++ Hhitasv%Wi merkir 1 l?gum Yessum sv%Wi Yar sem jarWhiti meW aW minnsta kosti 200 grWa hita  Cels1us finnst  innan viW 1.000 metra dUpi. ++ Lghitasv%Wi merkir 1 l?gum Yessum sv%Wi Yar sem jarWvarmi meW minna en 200 grWa hita  Cels1us finnst  innan viW 1.000 metra dUpi. D/GN4$2. gr.Dx /GNۃ ++ Landareign hverri, sem hW er einkaeignarr)tti, fylgir r)ttur til umrWa og hagnUtingar  lghitasv%Wum innan marka jarWarinnar og hvera og nttCrulegs jarWhita  yfirborWi ef landareign er  hhitasv%Wi. ++ Landeiganda er heimilt aW bora eftir og hagnUta s)r lghita meW Yeim takm?rkunum sem l?g Yessi tilgreina. D/GN4$3. gr. Dx /GNۃ ++ MeW r)tti til umrWa og hagnUtingar jarWhita samkv%mt l?gum Yessum fylgir r)ttur til uppleystra efna og gastegunda sem heitu vatni og jarWgufu fylgja. ++ JarWgas og jarWol1a, sem nUta m sem orkugjafa og sem finnast kann viW boranir 1 berggrunn landsins, eru Y; 1 ?llum tilvikum eign r1kissj;Ws. @/KA{#II. KAFLI @n /KAۃ :X/KH NUting lghita. :t3/KH ۃ B/KG4$4. gr.f Bz /KGۃ ++ NC eiga fleiri en einn r)tthafi heimild til Yess aW hagnUta lghita Cr sama jarWhitasv%Wi Yannig aW ekki verWi aWskiliW Yegar hagnUtt er og skal Y skera Cr Yv1 meW mati d;mkvaddra matsmanna  hvern htt hagkv%mast er aW hagnUta lghitann og hver s) hlutfallslegur r)ttur hvers og eins til nUtingar lghitans. ++ Ef r)tthafar verWa ekki sttir aW ?Wru leyti um r)tt til hagnUtingar lghita skal  sama htt Cr Yv1 skoriW meW mati. #(g%g%// D/GN4$5. gr.ZDx /GNۃ ++ NC vill jarWeigandi ekki leggja 1 neinn kostnaW til hagnUtingar lghita  j?rWinni og er Y bCanda heimilt aW hagnUta hann  sinn kostnaW, Y; Yannig aW hann spilli ekki j?rW aW neinu leyti. Ekki m byrja  verkinu fyrr en YaW hefur veriW skoWaW af matsm?nnum samkv%mt bCWarl?gum og Yeir hafi taliW YaW r)ttm%tt. Ekki er jarWeigandi skyldur til, Yegar svo stendur  sem 1 grein Yessari segir, viW brottf?r bCanda aW innleysa Yau mannvirki er bCandi hefur gert til hagnUtingar lghita, ?nnur en Yau sem gerW hafa veriW til heimilis og bCsYarfa. D/GN4$6. gr.Dx /GNۃ ++ Landeigandi m ekki undanskilja landareign sinni lghitar)ttindi, nema meW s)rst?ku leyfi rWherra, sbr. Y; 3. mgr. jarWalaga, nr. 65/1976. Um s?lu jarWa, er lghitar)ttindi fylgja, fer eftir kv%Wum jarWalaga, Y; Yannig aW r1kissj;Wur skal hafa forkaupsr)tt aW Yeim aWilum frgengnum sem hann er veittur meW Yeim l?gum. NC hefur sveitarf)lag notaW forkaupsr)tt sinn til sl1kra jarWeigna, en selur aftur, og skal Y r1kissj;Wur eiga forkaupsr)tt er svo stendur . @/KA\"III. KAFLI@n /KAۃ :X/KH  Orkulindir 1 sameign Yj;Warinnar.:t3/KH ۃ B/KG4$7. gr.Bz /KGۃ ++ R)ttur til nUtingar orku jarWhitasv%Wa og fallvatna  afr)ttum og almenningum er sameign Yj;Warinnar. R1kissj;Wur  einkar)tt  nUtingu Yeirrar orku og sama gildir um nUtingu hhita 1 landi sem hW er einkar)tti meW Yeim takm?rkunum sem 1 l?gum Yessum greinir. D/GN4$8. gr.Dx /GNۃ ++ Um nUtingu orku fallvatna  afr)ttum og almenningum gilda kv%Wi vatnalaga, nr. 15 20. jCn1 1923, orkulaga, nr. 58 29. apr1l 1967, laga um raforkuver, nr. 60 4. jCn1 1981, og annarra laga eftir Yv1 sem viW . ++ :heimilt er aW bora eftir eWa hagnUta jarWhitar)ttindi skv. 7. gr. n leyfis rWherra, sbr. kv%Wi 10. og 11. gr. D/GN4$9. gr.Dx /GNۃ ++ S sem boraW hefur eftir hhita og byrjaW hagnUtingu hans fyrir 1. janCar 1993 hefur r)tt til notkunar Yess hhita fram n s)rstaks leyfis og n greiWslu leyfisgjalds skv. 13. gr. Hann skal meW sama fyrirvara hafa forgangsr)tt til frekari borana og hagnUtingar hhitans  Yv1 hhitasv%Wi er hann nUtir. D/GN$10. gr.Dx /GNۃ ++ RWherra getur veitt aWilum leyfi til ranns;kna, Yar meW taldar boranir  afm?rkuWum jarWhitasv%Wum hvar sem er  landi h)r. Sl1k leyfi nefnast jarWhitaranns;knarleyfi og skulu vera til fyrir fram kveWins t1ma. ++ VerWi land, sem er 1 einkaeign, fyrir einhverjum skemmdum viW ranns;knina eWa b1Wi landeigandi eitthvert tj;n af henni skal YaW b%tt aW fullu eftir mati ef ekki n%st samkomulag milli aWila um b%turnar. Sama gildir um skemmdir  landi 1 eigu r1kissj;Ws. z$(g%g%// D/GN$11. gr. Dx /GNۃ ++ RWherra getur veitt aWilum leyfi til nUtingar jarWhita  afr)ttum og almenningum allt aW 10 MW varmaafli 1 hverju tilviki. Hann getur einnig veitt aWilum leyfi til samsvarandi nUtingar hhita 1 landareign sem hW er einkaeignarr)tti. Sl1kt leyfi nefnist jarWhitaleyfi. ++ Heimild AlYingis Yarf til aW leyfa nUtingu  jarWhita umfram 10 MW aW varmaafli 1 hverju tilviki  afr)ttum og almenningum og samsvarandi nUtingu hhita 1 landareign sem hW er einkaeignarr)tti. ++ Ums;knum um jarWhitaleyfi skulu fylgja 1tarlegar upplUsingar um fyrirhugaWar framkv%mdir ums%kjanda til nUtingar jarWhitans. ++ 0 jarWhitaleyfi skal m.a. greina skilyrWi um gildist1ma leyfis, skUrslugj?f leyfishafa, skyldu hans til aW hl1ta eftirliti og greiWa kostnaW af Yv1, um ?ryggisrWstafanir og greiWslu afgjalds fyrir jarWhitar)ttindi. ++ Um nUtingu jarWhita  afr)ttum og almenningum og um nUtingu  hhita  ?Wrum landsv%Wum gilda aW ?Wru leyti kv%Wi orkulaga og annarra laga eftir Yv1 sem viW . D/GN$12. gr.P&Dx /GNۃ ++ Sveitarf)lag, sem  land  jarWhitasv%Wi viW gildist?ku laga Yessara, skal hafa forgangsr)tt til jarWhitaranns;knarleyfis og jarWhitaleyfis skv. 10. og 11. gr. og vera undanYegiW greiWslu leyfisgjalds skv. 13. gr. D/GN$13. gr.'Dx /GNۃ ++ 0 leyfi skv. 10. og 11. gr. skulu greind Yau skilyrWi sem leyfishafa eru sett, Yar  meWal um gildist1ma leyfis, skUrslugj?f leyfishafa, skyldu hans til aW hl1ta eftirliti og greiWa kostnaW af Yv1, um ?ryggis- og umhverfisverndarrWstafanir og um greiWslu leyfisgjalds. ++ ViW kv?rWun leyfisgjalds skal m.a. taka tillit til verWm%tis orkunnar fyrir leyfishafa eWa notanda, kostnaWar viW orku?flun meW ?Wrum h%tti, svo og kostnaWar viW ?flun og afhendingu orkunnar til notanda. ++ Wur en leyfi skv. 10. og 11. gr. er veitt skal leita umsagnar Orkustofnunar og NttCruverndarrWs. D/GN$14. gr.=+Dx /GNۃ ++ RWherra getur heimilaW Yeim sem fengiW hefur leyfi skv. 10. og 11. gr. aW taka eignarnmi l?nd, mannvirki, r)tt til lghita skv. 1. mgr. 2. gr. og ?nnur verWm%ti og r)ttindi sem nauWsynleg eru til ranns;kna og nUtingar jarWhita, Yar meW talin dreifing hans til notenda. ++ RWherra getur enn fremur heimilaW aW lghitar)ttindi s)u tekin eignarnmi 1 vinnsluskyni eWa til aW afstUra Yv1 aW borun  lghitasv%Wi spilli verWm%ti hagnUtingar sem hafin er  lghita 1 nmunda viW sv%WiW. ++ Um eignarnm samkv%mt Yessari grein skal fara aW l?gum um framkv%md eignarnms, nr. 11 6. apr1l 1973, og 140. gr. vatnalaga, nr. 15 20. jCn1 1923. D/GN$15. gr./Dx /GNۃ ++ Wur en leyfi er veitt til virkjunar jarWhita  afr)tti innan sveitarf)lags skal leita umsagnar viWkomandi sveitarstj;rnar og hefur sveitarf)lagiW aW ?Wru j?fnu forgangsr)tt til nUtingar jarWhitans til orkuvinnslu fyrir almenningsveitu 1 Ygu 1bCanna. z$(g%g%//    оD/GN$16. gr.1Dx /GNۃ ++ Til ranns;kna, hagnUtingar eWa hvers konar rWst?funar  lghita  j?rWum 1 opinberri eigu og ?Wru eignarlandi r1kisins Yarf leyfi rWherra skv. 10. og 11. gr., sbr. Y; 4. gr. bCWarlaga, nr. 64 31. ma1 1976, og 3. mgr. 29. gr. jarWalaga, nr. 65 31. ma1 1976. @/KAY#IV. KAFLI2@n /KAۃ :X/KHr  Vernd jarWhitasv%Wa og eftirlit meW Yeim.+3:t3/KH ۃ B/KG$17. gr.3Bz /KGۃ ++ Orkustofnun annast eftirlit meW jarWhitasv%Wum. ++ :heimilt er aW spilla jarWhitasv%Wum hvort sem YaW er meW ofan1burWi, framr%slu eWa meW ?Wrum h%tti, svo og aW breyta farvegi Yess vatns er fr jarWhitasv%Wi rennur, nema taliW s) nauWsynlegt aW mati d;mkvaddra matsmanna til varnar landi eWa landsnytjum eWa til Yeirrar hagnUtingar jarWhita sem heimil er aW l?gum. D/GN$18. gr.,6Dx /GNۃ ++ Mannvirki ?ll til hagnUtingar jarWhita skulu Yannig Cr garWi gerW aW af Yeim stafi hvorki h%tta n) veruleg ;Y%gindi fyrir umferW eWa spj?ll  eign annars manns, nema skylt s) aW hl1ta samkv%mt s)rstakri heimild. D/GN$19. gr.7Dx /GNۃ ++ Skylt er umrWamanni aW girWa jarWhitasv%Wi sem h%tta stafar af. X; skal n%gilegt aW merkja sl1k sv%Wi sem fjarri eru byggW meW aWv?runarmerkjum. D/GN$20. gr.8Dx /GNۃ ++ ViW allar jarWboranir dUpri en 10 metra skal f%ra dagb;k er gefi upplUsingar um jarWl?g, gerW Yeirra og dUpi, hven%r vatn eWa gufa kemur 1 holuna, hitastig og hvaW annaW sem reglugerW kveWur eWa Orkustofnun m%lir fyrir um. ++ Skylt er aW lta Orkustofnun 1 t) afrit af dagb;k eigi s1War en einum mnuWi eftir aW borun er lokiW. Orkustofnun getur einnig krafist Yess aW boranir og berg og jarWvegssUnishorn s)u varWveitt. ++ Ef Orkustofnun m%lir svo fyrir er Yeim sem l%tur bora skylt aW tilkynna henni Yegar 1 staW er heitt vatn eWa gufa kemur upp eWa eykst 1 borholu. ++ Skylt er aW tilkynna Orkustofnun fyrir fram um allar boranir eftir jarWhita dUpri en 100 metra og leita CrskurWar hennar um hvort borstaWur er  hhitasv%Wi eWa ekki. @/KAx#V. KAFLI==@n /KAۃ :X/KH! Tmis kv%Wi.=:t3/KH ۃ B/KG$21. gr. >Bz /KGۃ ++ RWherra er heimilt aW setja meW reglugerW nnari kv%Wi um framkv%md laga Yessara. D/GN$22. gr.>Dx /GNۃ ++ Brot gegn l?gum Yessum varWa sektum nema Yyngri refsingu varWi samkv%mt ?Wrum l?gum. Ml Ct af brotum gegn l?gum Yessum s%ta meWferW opinberra mla. D/GN$23. gr.!@Dx /GNۃ ++ L?g Yessi ?Wlast Yegar gildi. Jafnframt falla Cr gildi III. og VII. kafli orkulaga, nr. 58 29. apr1l 1967.E%)S&S&//Ԍ