útlendingar.
Herra forseti. Ég mæli fyrir nefndaráliti um frumvarp til laga um breytingu á lögum um útlendinga, nr. 80/2016, með síðari breytingum. Það fjallar um dvalarleyfi vegna iðnnáms og er frá hv. allsherjar- og menntamálanefnd.
Ég vil segja í upphafi að að baki nefndarálitinu stendur nefndin öll.
Nefndin fjallaði um málið og fékk á sinn fund Berglindi Báru Sigurjónsdóttur, Bryndísi Helgadóttur, Ívar Má Ottason og Lilju Borg Viðarsdóttur frá dómsmálaráðuneyti, Tönju Ýri Jóhannsdóttur frá Útlendingastofnun og Elísabetu Pétursdóttur og Ólaf Grétar Kristjánsson frá mennta- og menningarmálaráðuneytinu.
Frumvarpið felur í sér breytingar á lögum um útlendinga, nr. 80/2016, og er þess efnis að annars vegar er lögfest heimild til að veita útlendingi dvalarleyfi hér á landi vegna iðnnáms eða annars viðurkennds starfsnáms á framhaldsskólastigi, en hins vegar er felld út skilgreining á hugtakinu nám í orðskýringarákvæði í 3. gr. laganna, en þess í stað verður skilgreining á námi takmörkuð við skýringu sem fram kemur í 1. mgr. 65. gr. laganna.
Í greinargerð með frumvarpinu kemur fram að tilgangur þess sé að færa framkvæmd varðandi dvalarleyfi vegna náms til fyrra horfs, eða þess sem í gildi var í eldri lögum um útlendinga, nr. 96/2002, þannig að heimilt verði að veita dvalarleyfi til nema sem hyggjast stunda hér iðnnám eða viðurkennt starfsnám á framhaldsskólastigi. Í því frumvarpi sem varð að lögum um útlendinga, nr. 80/2016, er ekki að finna skýra vísbendingu um að fella iðnnám sérstaklega úr skilgreiningu laganna á námi. Má því kannski segja að hér sé um ákveðna leiðréttingu að ræða því að það hafi ekki verið meðvitaður vilji til þess að fella þessa heimild úr lögunum.
Við meðferð málsins í nefndinni var fjallað um hvort skilgreining á námi í frumvarpi þessu, sem nefndarálitið fylgir með, væri fullnægjandi, sérstaklega er varðar iðnnám og viðurkennt starfsnám á framhaldsskólastigi. Fram kom að slíkt nám þurfi að skilgreina í námskrá og ráðherra að samþykkja. Nefndin leggur áherslu á að gætt verði samræmis milli laga um útlendinga, nr. 80/2016, og þeirra laga og reglna sem gilda annars um nám.
Nefndin fór líka yfir fyrirkomulag sem gildir um dvalarleyfi barna námsmanna og rétt þeirra til að dvelja hér á landi á grundvelli dvalarleyfis foreldra þeirra. Núgildandi lög kveða á um að aðeins maki, sambúðarmaki og börn þeirra námsmanna sem stunda framhaldsnám á háskólastigi, doktorsnám og rannsóknir hér á landi á grundvelli 65. gr. laga um útlendinga, geti með umsókn fengið dvalarleyfi, samanber 1. mgr. 69. gr. laganna. Nefndin telur að þetta fyrirkomulag feli í sér mismunun eftir tegund náms. Það verður ekki séð hver nauðsyn þess er að undanskilja börn eða maka námsmanna í öðru námi sem 65. gr. laga um útlendinga tekur til, þ.e. að undanskilja iðnnám og grunnnám á háskólastigi. Nefndin telur mikilvægt að iðnnám og grunnnám á háskólastigi sé að þessu leyti metið til jafns við framhaldsnám á háskólastigi og doktorsnám. Nefndin telur að núverandi fyrirkomulag geti stuðlað að misrétti kynjanna til náms. Þannig gætu konur með börn síður átt möguleika á að sækja hingað í nám ef réttindi barna þeirra eða þeirra barna sem hér kunna að fæðast eru ekki tryggð með viðunandi hætti. Nefndin ræddi þetta og skoðaði nokkuð ítarlega, en það reyndist dálítið snúið og hér höfum við ekki ótakmarkaðan tíma. Það varð því úr að nefndin beinir því til ráðuneytisins að leggja til úrbætur við næstu endurskoðun laganna sem boðað hefur verið að verði í upphafi eða snemma árs 2018.
Nefndin telur mikilvægt að skoða löggjöfina með hliðsjón af löggjöf Finnlands, Noregs og Svíþjóðar í þeim efnum sem og almennt reglur um dvalarleyfi barna. Þar virðist sem dvalarleyfi til náms sé ekki takmarkað við ákveðna tegund af námi líkt og tíðkast hefur hér og í Danmörku. Nefndin beinir því til ráðuneytisins að þetta fyrirkomulag verði skoðað með hliðsjón þessara landa og brýnir mikilvægi þess að tryggja jafnrétti og rétt barna til samvista við foreldra sína. Þá sé rétt að samræmi sé við alþjóðasamninga um réttindi barna.
Við meðferð málsins í hv. allsherjar- og menntamálanefnd var einnig fjallað um starfsnám sem er ótengt námi á háskólastigi. Í 4. mgr. 65. gr. laga um útlendinga er kveðið á um að heimilt sé að veita útlendingi dvalarleyfi samkvæmt ákvæði þessu að uppfylltum skilyrðum a-liðar 2. mgr. vegna náms sem fram fer á vinnustöðum hér á landi enda hafi verið veitt tímabundið atvinnuleyfi á grundvelli laga um atvinnuréttindi útlendinga. Í greinargerð með frumvarpi því sem varð að lögum um útlendinga segir að 4. mgr. 65. gr. sé nýmæli þar sem um sé að ræða heimild sem hægt sé að veita útlendingi til að stunda nám á háskólastigi sem fram fer á vinnustöðum. Nefndin beinir því til ráðuneytisins að skoða hvort tilefni sé til breytinga vegna þessa og hvort starfsnám sem er ótengt námi á háskólastigi geti einnig veitt rétt til dvalar hér á landi að ákveðnum skilyrðum uppfylltum.
Nefndin bendir á að eftir gildistöku laga um útlendinga, nr. 80/2016, hafa verið gerðar nokkrar breytingar á lögunum. Nefndin leggur áherslu á mikilvægi þess að vandað sé til verka við samningu laga þegar um persónuleg réttindi einstaklinga er að ræða.
Þórhildur Sunna Ævarsdóttir var fjarverandi við afgreiðslu málsins en hún skrifar undir álitið í samræmi við 4. mgr. 18. gr. starfsreglna fyrir fastanefndir Alþingis.
Eins og ég sagði í upphafi er þetta samhljóða niðurstaða hv. allsherjar- og menntamálanefndar sem leggur til að frumvarpið verði samþykkt óbreytt.
Undir nefndarálitið skrifa ásamt þeirri sem hér stendur Páll Magnússon, formaður, Guðmundur Andri Thorsson, Andrés Ingi Jónsson, Anna Kolbrún Árnadóttir, Birgir Ármannsson, Jón Steindór Valdimarsson, Líneik Anna Sævarsdóttir og Þórhildur Sunna Ævarsdóttir.
Eins og kom fram í máli mínu fjallaði nefndin um og ræddi ýmislegt í tengslum við þá breytingu sem frumvarp til laga um breytingu á lögum um útlendinga gerir ráð fyrir, en komst að þeirri niðurstöðu að það er ansi snúið að finna hið hárnákvæma orðalag sem þarf til að lögin nái nákvæmlega yfir það sem við viljum ná til en opni ekki eða hreyfi við einhverju öðru eða hreyfi til eitthvað annað. Þess vegna varð nefndin sammála um að leggja ekki til frekari breytingar við frumvarp það sem hér er, en beinir því hins vegar til ráðuneytisins að skoða ýmsa hluti. Það liggur fyrir að það mun þurfa að gera fleiri breytingar á lögum um útlendinga og þá held ég að ágætt sé að við séum búin að fara í gegnum þá umræðu sem fylgir þessu tiltekna frumvarpi. Þegar um stór mál er að ræða, eins og löggjöf sem varðar útlendinga, held ég að það sé alveg eðlilegt að við þurfum alltaf að skoða lögin, bæði með hliðsjón af reynslunni og svo auðvitað bara eftir því hvernig við sem samfélag erum að þróast. Við leggjum sem sagt til að frumvarpið verði samþykkt óbreytt og ég er bjartsýn á að það verði það sem gerist hér næst með þetta mál. Ég hef lokið máli mínu.
