Herra forseti. Já, 7. dagur janúarmánaðar er nú brátt að kvöldi kominn og eins og hæstv. landbrh. sagði í sinni ræðu líður fljótt til 13. dags mánaðarins þegar Íslendingar verða að vera búnir að setja fram fyrirvara sína gagnvart væntanlegu GATT-samkomulagi.
Það er vissulega ástæða til að vekja athygli á því að það er ekki mikill tími sem fram undan er. Ríkisstjórnin ræddi þessi mál í dag og ætlar að ræða þessi mál á morgun að því er mér skilst og þá fyrst getur íslenska þjóðin lagt mat á afstöðu íslenskra stjórnvalda til þessara viðræðna. Það er þess vegna vissulega ástæða til að undirstrika það alveg sérstaklega að þennan tíma verða menn að nota vel og við þessar ákvarðanir verða menn að vanda sig.
Ég á reyndar frekar von á að íslenskur landbúnaður eigi í vök að verjast í fríverslunarviðskiptum, en þau samningsdrög sem nú liggja fyrir eru ekki á þeim grundvelli eins og reyndar hefur komið skýrt fram í þessari umræðu. Íslendingar hafa tekið þá ákvörðun að hætta við að flytja landbúnaðarvörur til annarra landa. Þeir hafa fallið frá þeirri stefnu að flytja fé úr ríkissjóði til að greiða fyrir þeim viðskiptum. Íslendingar hafa verið að draga úr fjármagni til landbúnaðarins á undanförnum árum. Þetta er gagnstætt því sem aðrar þjóðir hafa gert. Þær hafa verið að auka fjárstreymi til landbúnaðar sem hefur komið fram í aukinni birgðasöfnun og meiri niðurgreiðslum með útflutningsbótum. Þessi samningsgerð tekur fyrst og fremst mið af þeirri þróun.
Þessi samningsgerð er ekki samningur um frjálsa viðskiptahætti. Þessi samningur er samningur valdsins og peninganna til þess að komast með vörur inn á nýja markaði og það hlýtur að vera öllum mönnum augljóst sem virða þessar staðreyndir fyrir sér hversu þessi samningsgerð, eins og hún liggur núna fyrir, hlýtur að teljast andsnúin íslenskum hagsmunum. Það er grundvallaratriðið í þessum efnum.
Íslensk landbúnaðarstefna hyrfi á sama degi og þessi samningur gengi óbreyttur í gildi. Verðlagning hér innan lands yrði afnumin. Það yrðu afnumin öll ákvæði um stjórn framleiðslunnar. Verðbreytingar milli ára, og taki menn nú eftir því, ganga ekki lengur inn í afurðaverðið. Staðgreiðsla afurða verður að sjálfsögðu afnumin. Allt þetta liggur fyrir og það er umboðssalan sem mundi skila bændunum í landinu afgangnum af því sem eftir væri, þegar afurðirnar væru búnar að ganga í gegnum viðskiptakerfið, sem kæmi í vasa bændanna. Það er staðfest í þessum samningi með alveg ótvíræðum hætti að búvörumarkaðurinn innan lands drægist saman. Í staðinn fyrir að Íslendingar hafa stjórnað þessum málum sjálfir, bændur og neytendur, yrðu það peningaveldin í heiminum sem réðu því með hvaða hætti verð skipaðist til íslenskra bænda. Allt saman eru þetta óhrekjandi staðreyndir. Það er grundvallaratriði að menn geri sér ljóst að það sem styrkir stöðu og fyrirvara okkar Íslendinga eru þær ákvarðanir sem við höfum tekið, ákvarðanir um að draga úr fjármagni til landbúnaðarins, ákvarðanir um það að hætta útflutningi. Það eru einmitt þessi mikilvægu atriði sem nú á að senda gegn okkur Íslendingum í gegnum þennan samning.
Menn hafa haft orð á að þessi samningsgerð væri óljós. Menn hafa líka eðlilega farið nokkuð út í sagnfræðina í kringum þessa umræðu. Skárra væri það! Skárra væri það að menn bæru ekki saman fyrri framsetningar við þá niðurstöðu sem nú liggur fyrir. En þetta er í rauninni ekki það sem skiptir máli. Þessu hefur verið vikið til hliðar. Öllum fyrirvörum hefur þannig verið vikið til hliðar og það sem menn standa frammi fyrir er þessi blákaldi óljósi samningur. Það er augljóst mál að það er engin tilviljun hvers vegna samningsdrögin eru svona óljós. Í þessum samningi eru fundnar leiðir til þess hvernig eigi að skera úr ágreiningi og það verður áreiðanlega mjög mikilvægt viðfangsefni að fjalla um ágreiningsefni í hálfgildings gerðardómi. Þess vegna eru þessi samningsdrög svona óljós.
Hæstv. landbrh. og reyndar líka hv. málshefjandi höfðu orð á því hvernig verðlag mundi þróast á landbúnaðarvörum innan lands á grundvelli fyrstu verðákvarðana og þeir höfðu báðir orð á því að þar mundi verð til bænda þegar í stað lækka um 25%. Ef strangt er lesið í texta samningsins er þessi niðurstaða rétt. En aðrir telja að það megi lesa þetta með öðrum hætti og t.d. hafa Norðmenn ekki skilgreint þessa þætti á þennan veg. Þeir hafa talið og sett fram sína útreikninga með tilliti til þess að viðmiðunarárin eða verðlagið þá
nyti verðtrygginga í þessum samanburði og það breytir þessu dæmi í grundvallaratriðum.
En samt sem áður komast menn ekki hjá því á þessari stundu, þegar menn ætla að taka til við að skýra þessi mál fyrir bændum landsins og fyrir íslensku þjóðinni og þegar menn ætla sjálfir að leggja mat á áhrif þessa samnings, að leitast við að komast að niðurstöðu um hver þessi áhrif yrðu. Þá ætla ég að taka einungis eitt dæmi því að vissulega er hægt að fá útreikninga með ýmsum hætti. Í þeim efnum ætla ég að sleppa kjarnfóðurgreinunum, svínum og hænsnum, sem mundu eiga mjög erfitt uppdráttar að ekki sé fastara að orði kveðið, og ég ætla líka að sleppa blómum, grænmeti og kartöflum sem einnig mundu eiga mjög í vök að verjast í þessum samskiptum. Hins vegar er afar auðvelt að komast að því hvernig staða þeirra greina væri.
Það sem ég ætla hins vegar að benda á er með hvaða hætti gengi fram verðlagning á mjólkurafurðum í þessu landi. Nú skulu menn athuga að þó að tölur séu ýmsar óljósar í þessum efnum er ekki langt að bíða þess að menn verði að skila frá sér marktækum tölum og í raun og veru lagast grundvöllur þeirra ekkert frá því sem nú er. Eins og menn vita þarf að skila inn slíkum upplýsingum fyrir 1. mars nk., eftir rúmlega 1 1 / 2 mánuð, og lengur verður ekki beðið með það ef samningurinn gengur fram með þeim hætti sem nú horfir. Það er þess vegna auðveldur kostur að leggja þessi mál talnalega niður fyrir sér og annað er í rauninni ekki sæmandi.
Á fundi í landbn. Alþingis í morgun var gerð grein fyrir slíkum talnasamanburði og hann hefur verið endurmetinn á þessum degi með tilliti til hugsanlega betri fáanlegra upplýsinga. Þá verður niðurstaðan sú að í lok þessa samningstímabils mundi mjólkurverð til bænda hafa lækkað um 35,7%. Þetta er í rauninni í samræmi við þær tölur sem komið hafa fram í máli hæstv. landbrh., reyndar þingmanna líka, Ragnars Arnalds og Jóns Helgasonar.
Það er alveg augljóst mál að landbúnaðurinn gæti ekki tekið á móti þessari lækkun á framleiðsluvörum sínum, enda yrði hún trúlega enn meiri þegar betur er að gáð því að markaðurinn mundi dragast saman. Vinnslukostnaðurinn mundi taka hlutfallslega meira af þessum verðmætum og annað eftir því. Það getur ekki talist með neinum hætti óeðlilegt þó að bændur landsins mótmæli þessum samningi á þessum grundvelli. Ég held að það sé ekki ágreiningsefni, ég held að ég hafi heyrt það eftir hæstv. landbrh., kannski þó ekki í ræðu hans áðan, að eins og þessi samningur er er hann óásættanlegur fyrir Íslendinga. Það er grundvallaratriði. Þar af leiðandi legg ég áherslu á það og tek alveg sérstaklega undir þau orð sem fram komu í máli ráðherrans að nú þarf að taka vel til hendi og bændur landsins og íslenska þjóðin verða að fá að vita sem allra fyrst hvaða boðskap íslenska ríkisstjórnin ætlar að leggja fram í áframhaldandi viðræðum 13. jan. nk.