Virðulegur forseti. Um þetta frv., sem hér er til umfjöllunar, hefur farið fram allítarleg umræða og má kannski segja að ekki sé miklu við hana að bæta. Við í stjórnarandstöðunni höfum haldið því fram að hér væri um grundvallarendurskoðun á þessum lögum að ræða, lögum sem voru sett vorið 1990. Í þeim lögum er kveðið á um að endurskoðun þeirra skuli fara fram fyrir árslok 1992. Andi þeirrar umræðu var að mikilvægt væri að taka fiskveiðistefnuna enn á ný til endurskoðunar og líta á það hvernig tækist til eftir svo mikilvæga breytingu á löggjöf sem þá fór fram.
Ég vil ekki halda því fram að þeir sem að því máli stóðu hafi reiknað með því að sú löggjöf stæði algjörlega óbreytt þar til í árslok 1992. Ég leyfi mér þó að fullyrða að það hafi verið hugsun manna að hún fengi að standa að meginhluta til óbreytt þar til sú endurskoðun hefði farið fram í samræmi við vilja laganna um stjórn fiskveiða og Hagræðingarsjóð sjávarútvegsins. Enginn efast um það að viðkomandi ríkisstjórn á hverjum tíma og
alþingismenn hafa ávallt sinn rétt til þess að flytja ný frv. og breytingar á gildandi löggjöf. En það er hins vegar mikilvægt að virða þann vilja sem að baki löggjafarinnar býr, sérstaklega þegar um er að ræða mál sem mikilvægt er að ná sem bestri samstöðu um og mál sem eru umdeild í samfélaginu og varðar miklu að ná sem bestum friði um.
Hæstv. sjútvrh. hefur haldið því fram --- og ég ætla ekki að efast á nokkurn hátt um hans orð --- að áætlað sé að fram fari endurskoðun á þeim lögum sem nú stendur til að setja hér á Alþingi, miðað við þetta frv., að fram fari frekari endurskoðun á þeim síðar á þessu ári í samræmi við gildandi lög. Hann hefur nú flutt brtt. til að leggja áherslu á þann vilja sinn og lagt á það áherslu að fyrri ákvæði laga standi áfram. Það er mikilvægt að þetta lagaákvæði standi áfram því ef það hefði fallið brott hefði verið augljóst að hér mætti líta svo á að um endurskoðun væri að ræða í samræmi við vilja laganna, sem ég hef áður nefnt, frá því í maí 1990.
Ég gef hins vegar afar lítið fyrir það að halda þessu ákvæði inni því ég tel að með þessum breytingum hafi verið gerðar svo miklar efnislegar breytingar á lögunum að mjög ólíklegt sé að þeim verði breytt aftur í þeirri endurskoðun sem sjútvrh. nú boðar. Mér þykir miklu líklegra að sú endurskoðun verði með þeim hætti að ekki þyki ástæða til neinna breytinga af hálfu núv. ríkisstjórnar og meiri hluta þeim sem stendur að baki hennar. Þar af leiðandi muni sú endurskoðun, sem nú hefur farið fram, vera sú sem standa mun. Því er ég þeirrar skoðunar að andi þessa ákvæðis hafi ekki verið virtur og við töldum nauðsynlegt að taka það til umfjöllunar í sjútvn. hvert væri gildi ákvæðis sem þessa. Með því vorum við ekki að halda því fram að hæstv. sjútvrh. hefði brotið lög þessa lands eins og einhver hefur orðað það. En við teljum mikilvægt að um það sé fjallað á hvern hátt eigi að túlka ákvæði eins og það sem stendur í núgildandi lögum um Hagræðingarsjóð sjávarútvegsins sem kveður á um endurskoðun að höfðu samráði við hagsmunaaðila og sjútvn. þingsins.
Það er mjög merkilegt, hæstv. forseti, að upplifa það að sjútvn. þingsins skuli leggja alla áherslu á að koma ákvæðum sem þessum inn og telja nokkra tryggingu í því, þá tryggingu að ekki verði farið í meiri háttar endurskoðun án þess að um það sé ítarlega rætt áður. En upplifa það svo síðar að lítið sé lagt upp úr ákvæðum sem þessum. Þetta er í sjálfu sér ekkert einsdæmi. Það hefur oft komið fyrir áður að þingnefndir hafa viljað setja inn ákvæði sem þessi. Ég skal játa að ég hef ekki alltaf verið hrifinn af þeim og hef í sjálfu sér ekki lagt á það áherslu að slík ákvæði væru í löggjöf, það hafa aðrir gert. Ég tel hins vegar nauðsynlegt, fyrst að slík ákvæði eru sett, að virða vilja þeirra.
Nú hefur hæstv. sjútvrh. sagt það réttilega að breyting hafi orðið á þessari löggjöf á sl. ári og um það hafi ekki verið haft formlegt samráð við aðila. Alltaf má um það deila hvað er formlegt samráð og hvað er óformlegt en ég vil þó leyfa mér að fullyrða að um það hafi verið haft fyllsta samráð við hagsmunaaðila með mörgum fundum, enda lögðu þeir allir á það áherslu að gripið yrði til þess ráðs að fresta gildistöku laganna vegna þess óvenjulega ástands sem kom upp í sambandi við loðnuveiðarnar. Mikil andstaða var gegn því að skerða aflaheimildir annarra skipa og var því gripið til þess ráðs að gera það með þeim hætti sem gert var og naut stuðnings í öllum flokkum á Alþingi. Ágreiningur var um það mál í fyrrv. ríkisstjórn þannig að málið var ekki flutt fram á ábyrgð ríkisstjórnarinnar heldur þáv. sjútvrh. Jafnframt voru haldnir fundir með sjávarútvegsnefndum um þann vanda sem var kominn upp í sambandi við loðnuveiðarnar. Þar var ekki um efnislega breytingu á löggjöfinni að ræða heldur frestun á gildistöku hennar.
Hæstv. sjútvrh. leggur það jafnframt til nú að þeim möguleika verði haldið opnum að bæta loðnuskipunum upp þann missi sem þau hafa orðið fyrir með því að úthluta þeim aflaheimildum Hagræðingarsjóðs. Sem betur fer lítur heldur betur út með loðnuveiðar á komandi ári, kannski ekki síst varðandi næstu vertíð ef marka má þær rannsóknir sem hafa farið fram. Vonandi verður það til þess að ekki þurfi að ganga á aflaheimildir annarra skipa. Hins vegar er eðlilegt þegar slíkur aflasamdráttur verður, eins og við stöndum nú frammi fyrir, að menn leiti allra leiða til þess að komast hjá skerðingu. Sá mikli aflasamdráttur sem við horfum nú fram á hefði vissulega átt að geta leitt til þess að enn
frekari frestun yrði á gildistöku laganna um Hagræðingarsjóð sjávarútvegsins, þ.e. að talið væri að ekki væru efni til þess að ganga til þeirrar innheimtu sem þar var gert ráð fyrir vegna hins óvenjulega ástands. Hæstv. ríkisstjórn hefur ekki valið þann kost heldur þann að breyta lögunum um Hagræðingarsjóð sjávarútvegsins með þeim hætti að nú verða tekjur hans teknar til opinberra nota og nýttar til að greiða kostnað Hafrannsóknastofnunar.
Það er í fyrsta skipti í sögunni sem Hafrannsóknastofnun er beinlínis fjármögnuð með framlögum frá atvinnulífinu. Þarna eru gerðar mun meiri kröfur til sjávarútvegsins en annarra atvinnuvega og nánast verið að innleiða það að sjávarútvegurinn skuli greiða allan kostnað sem með einhverju móti má rekja til hans, jafnvel þótt það sé augljóst að rannsóknir á hafinu varða alla landsmenn og þjóðina í heild með sama hætti og margvíslegar rannsóknir á landi. Rannsóknir á hafinu og í hafinu eru ekki einkamál þeirra sem þennan atvinnuveg stunda heldur eru þær sameiginlegt mál þjóðarinnar og eðlilegt að þær rannsóknir séu fjármagnaðar með sambærilegum hætti og aðrar rannsóknir. Það hefur að vísu verið mikið baráttumál Alþfl. að atvinnuvegirnir borguðu alla slíka hluti og má segja að þeir hafi nú komið því að hluta til fram þótt ekki hafi þeim tekist enn sem komið er að láta landbúnaðinn borga fyrir allar sínar rannsóknir. Enda má kannski segja að fyrir lítið verði að borga ef sá samdráttur verður í landbúnaði sem líklegur er ef hið fræga GATT-samkomulag næst, sem Alþfl. leggur líka mikið upp úr að verði að veruleika og vill hafa þar sem minnsta fyrirvara. (Gripið fram í.) Ég veit ekki hvort þingflokksformaður Alþfl. hefur rétt fyrir sér í þeim efnum en ég vænti þess að þingkonur Kvennalistans muni koma hér upp á eftir og skýra stefnu sína. Þannig er með þingflokksformann Alþfl. að hann hefur gerst sérfræðingur í stefnum annarra flokka, ekki nóg með að hann telji sig vita allt um stefnu þeirra flokka sem hann hefur verið í heldur gerist hann mjög fróður um stefnu annarra flokka. En ég vil upplýsa hv. þm. um að ég tel hann ekki vera mjög vel að sér um stefnu Framsfl.
Hvað um það, hér er verið að gera --- sem er auðvitað aðalatriði málsins --- efnislegar breytingar á fiskveiðistefnunni og lögunum um Hagræðingarsjóð sjávarútvegsins. Þær efnislegu breytingar eru fyrst og fremst eftirfarandi: Í fyrsta lagi er fallið frá því að til sé úreldingarsjóður sem sé beitt með sameiginlegum hætti. Það er ekki lengur hugmyndin að til sé úreldingarsjóður sem eignast aflaheimildir vegna þess að skipum sé fargað, úreldingarsjóður sem beinlínis getur keypt upp fiskiskip og eyðilagt þau án þess að þær aflaheimildir gangi áfram til einstakra aðila. Þetta sjónarmið var mjög ríkt hjá ákveðnum aðilum sem þetta mál varðar. Sérstaklega var lögð á þetta áhersla af hálfu sjómannastéttarinnar og má þar einkum nefna Farmanna- og fiskimannasamband Íslands. Farmanna- og fiskimannasamband Íslands lagði á það áherslu að ekki væri um það að ræða að framsal væri leyft á milli fiskiskipa. Jafnan hefur kveðið við þann tón að hér væri um brask að ræða og óeðlilegar millifærslur. Þarna væru útgerðarkóngarnir að selja aflaheimildir til annarra aðila og hagnast á þeim með óeðlilegum hætti. Og ég er ekki frá því að þessa sjónarmiðs hafi jafnframt gætt hjá þingflokksformanni Alþfl. Það er eins og mig minni að hann hafi gert þetta að umræðuefni einhvern tíma við útvarpsumræður. Með því að leggja þetta hlutverk Hagræðingarsjóðs niður er ekki lengur um það að ræða að til sé heildarsjóður sem getur keypt fiskiskip upp og komið í veg fyrir það að heimildir gangi á milli aðila. Nú er sjóðnum fyrst og fremst ætlað að hjálpa til við að einstakir útgerðaraðilar leggi af skip og millifæri aflaheimildir frá einu skipi til annars.
Ég tel afar mikilvægt að hægt sé að sameina aflaheimildir og tel sjálfsagt að greiða fyrir því með öllum hætti. Ég skal ekki neita því að mér hefur oft fundist að þeir aðilar sem gagnrýna það hafi gert allt of mikið úr því máli, þar með talin sjómannasamtökin. Hins vegar þótti rétt að hafa slíka leið til að koma til móts við þessi sjónarmið en með þeim breytingum sem hér eru lagðar til verður þetta hlutverk sjóðsins aflagt.
Í öðru lagi var gert ráð fyrir því að Hagræðingarsjóður sjávarútvegsins gæti komið til aðstoðar þegar óvenjulegt ástand kæmi upp í einstökum byggðarlögum, þaðan væru t.d. seld skip svo að mikil hætta yrði á atvinnuleysi og að fólk færi til annarra byggðarlaga vegna þessa ástands. Þetta sjónarmið var afar ríkt í umræðunni, sérstaklega þegar lögin voru sett um áramótin 1987/1988, ef ég man rétt, í ársbyrjun 1988. Margir þingmenn voru mjög uppteknir af því hvað þá gæti gerst. Það gekk svo langt að hér var flutt brtt. sem hefði opnað heimild til sjútvrh. til að bregðast við í slíkum tilvikum með því einfaldlega að heimila fjölgun í flotanum. Það var á engan hátt ásættanlegt enda hefði það unnið á móti þeim markmiðum sem menn hafa sett sér, að ná sem mestri hagræðingu í þessari mikilvægu atvinnugrein. Þessi brtt. var felld í neðri deild með 21 atkvæði gegn 21, en með því hafði komið fram mikill vilji á Alþingi til þess að taka tillit til aðstæðna sem þessara. Sá hv. þm., sem einkum talaði fyrir málinu, var hv. 1. þm. Matthías Bjarnason, fyrrv. sjútvrh. Ég var honum ekki sammála en viðurkenndi að nauðsynlegt væri að finna leið til að koma til móts við þessi sjónarmið.
Í þriðja lagi gerir þetta frv. ráð fyrir því að í stað þess að tekjur þær sem koma inn í Hagræðingarsjóðinn renni til úreldingar fiskiskipa, sem síðan gagnist flotanum í heild, eigi tekjurnar að renna til hafrannsókna. Á þessu er mikill grundvallarmunur. Annars vegar er um það að ræða að nota sameiginlegt aflafé sjávarútvegsins til hagræðingar sem allir eru sammála um, þ.e. fækka fiskiskipum, en hins vegar er um það að ræða að taka viðkomandi fjármagn til að standa á móti opinberum útgjöldum.
Hæstv. sjútvrh. hefur gert nokkuð mikið úr því að hér sé ekki um nýjar álögur að ræða. Hér sé eingöngu verið að ráðstafa álögum sem áður voru ákveðnar í tíð fyrri ríkisstjórnar með öðrum hætti, og þar af leiðandi sé ekki um að ræða neinar nýjar álögur á sjávarútveginn. Ég er ekki sammála þessari fullyrðingu hæstv. ráðherra. Í fyrsta lagi vil ég benda á að samkvæmt lögum um Hagræðingarsjóð sjávarútvegsins fær hann eingöngu þær aflaheimildir sem koma til vegna skerðingar á aflaheimildum vegna útflutnings á ferskum fiski, þó aldrei meira en 12.000 tonn. Sem betur fer hefur útflutningur dregist saman, m.a. vegna þessara skerðingarákvæða, og hefur sú þróun verið í rétta átt. Það hlýtur að vera kappsmál okkar að vinna innan lands sem mest af þeim fiski sem á land kemur.
Það var alveg ljóst að þegar lögin um Hagræðingarsjóð sjávarútvegsins voru sett á sínum tíma þá var með þessu tekin nokkur áhætta, sú áhætta að tekjur sjóðsins mundu minnka og þar af leiðandi væri ekki jafnmikið fjármagn til að nota í sambandi við úreldingu fiskipa og ekki jafnmiklar aflaheimildir til að hjálpa til ef upp kæmu sérstök vandamál í byggðarlögum.
Ég get því miður ekki fullyrt um það hvað aflaheimildir vegna skerðingar vegna útflutnings verða miklar á þessu fiskveiðiári. Ég hef ekki fullnægjandi tölur um það. En ég held að alveg ljóst sé að þær verða allmiklu minni en 12.000 tonn og er mér nær að halda að þær gætu lækkað um 1 / 3 án þess að ég vilji fara með fullyrðingar þar um. Það er þá a.m.k. alveg ljóst að munurinn á 12.000 tonnum og skerðingar vegna útflutnings á ferskum fiski hefði ekki komið til innheimtu samkvæmt gildandi lögum en mun koma til innheimtu samkvæmt þessu frv. Ég held að enginn vafi sé á því að þar er um nýjar álögur að ræða.
Að hinu leytinu stendur eftir að það sem á milli ber mun annars vegar hafa farið til úreldingar fiskiskipa til að mæta því sérstaka hagræðingarmáli sem sjávarútvegurinn vill vinna að og að peningarnir séu teknir til opinberra útgjalda.
Nú hefur þetta verkefni, að fækka fiskiskipum, ekki horfið á braut. Það er alveg jafnbrýnt og það hefur verið þó að nokkur árangur hafi þar orðið og það stefni í rétta átt. Ekki síst er ánægjulegt að ekki er mikill áhugi fyrir kaupum á nýjum skipum þó að það sé vissulega slæmt að nokkrir aðilar virðast sjá sér hag í því að kaupa mjög dýr fiskiskip og ráðast í samninga um byggingu þeirra. Þegar búið verður að samþykkja þessar breytingar, sem ég geri ráð fyrir að gangi hér fram, mun þetta fé ekki vera fyrir hendi til að sinna þessu verkefni. Vissulega er rétt að hér er gert ráð fyrir hækkun á framlagi, sem ég get vel stutt og hef lýst því yfir. En að því mun koma að sjóðurinn verði tómur eins og annað sem tekið er af. Þá mun ekki lengur vera hægt að sinna verkefninu. Þar af leiðandi mun sjávarútvegurinn ekki hafa sömu möguleika til hagræðingar og hann hafði og því alveg ljóst að hér er verið að fórna því að ná fram meiri hagkvæmni í sjávarútveginum á altari ríkishallans. Þá hljóta menn að standa frammi fyrir því hvort er mikilvægara fyrir
þjóðfélagsheildina, íslenskan þjóðarbúskap, að ná fram meiri hagkvæmni í sjávarútveginum eða lækka ríkissjóðshallann um 500 millj. til viðbótar. Hvort tveggja er mikilvægt en ég er ekki í nokkrum vafa um að aukin hagkvæmni í sjávarútveginum skiptir þar miklu meira máli. Og efnahagslega er það beinlínis óskynsamlegt að fara út í þessa aðgerð. Hún lýsir í reynd skammsýni Alþfl. í þessu máli, hann er ekki tilbúinn til þess að setja hærra þjóðhagsleg markmið og aukna hagræðingu og hagnað í sjávarútveginum, fram yfir þá sérstöku ósk, margendurtekna, að það verði að ná einhverjum peningum af þessari atvinnugrein. Það er þeirra helsta stefnuatriði og ég skildi það í reynd svo að það væri ein mikilvægasta ástæðan fyrir því að þeir fóru í þá ríkisstjórn sem nú starfar. Þeir töldu ekki miklar líkur til að ná fram frekari breytingum í samstarfi við aðra flokka og þeir vildu mikið á sig leggja til að ná þessu atriði fram.
Þetta lýsir ótrúlegri skammsýni, sérstaklega á þeim tímum þegar illa gengur í atvinnuveginum og við þurfum að sætta okkur við verulegan samdrátt og tekjurýrnun sem bitnar á þjóðfélaginu öllu. Þá er ekkert mikilvægara en að blása lífi í undirstöðuatvinnuvegina þannig að þeir geti skilað þjóðarbúinu meiri tekjum. Og þær auknu tekjur munu verða til þess að bæta stöðu ríkissjóðs því að ekkert er jafnmikilvægt fyrir ríkissjóð og hagsæld atvinnuveganna sem kemur jafnframt fram í hagsæld fólksins. Þessu atriði er nú fórnað og ákveðið að leggja þessar álögur á sjávarútveginn og það er alveg sama hvað hæstv. sjútvrh. endurtekur þetta oft, það fær ekki staðist. Það væri miklu nær fyrir hann að viðurkenna einfaldlega, sem hann veit að er satt, að hér er um samningsatriði að ræða milli núv. stjórnarflokka þar sem sjónarmið Alþfl. hafa orðið ofan á.
Ég geri mér ósköp vel ljóst að auðvitað verður Alþfl. að ná einhverju fram í þessu stjórnarsamstarfi og það er að sjálfsögðu mikilvægt fyrir Alþfl. að ná því fram sem þeir leggja hvað mesta áherslu á. Þetta er eitt af því sem þeir telja mikilvægast og ætla ekkert að láta staðar numið enda hefur formaður Alþfl. lýst því yfir opinberlega að með þessari breytingu sé stigið fyrsta skrefið til að koma á nýju veiðileyfakerfi. Þannig er alveg ljóst hvað þarna býr að baki af þeirra hálfu. Þótt Sjálfstfl. hafi látið undan í þessum efnum er að sjálfsögðu mjög mikilvægt að ekki verði lengra gengið. En fyrir því er lítil trygging og því hefði það verið eðlilegt sjónarmið af hálfu Sjálfstfl. að neita endurskoðun á þessari löggjöf fyrr en á árinu 1992 í samræmi við fyrri vilja Alþingis og þar af leiðandi var það mjög einfalt mál fyrir Sjálfstfl. að verja þessi ákvæði þar til þar að kom.
Hins vegar hefði ég skilið það mjög vel, af því að Sjálfstfl. lagðist gegn þessari löggjöf, að hæstv. sjútvrh. hefði lagt fram frv. þar sem gildistöku þessara laga væri frestað lengur og frestað þar til endurskoðun hefði átt er stað. Það hefði verið eðlilegt framhald af andstöðu Sjálfstfl. í þessu máli á sínum tíma. En eins og hv. þm. muna þá varð um þetta mál mikil umræða í báðum deildum þingsins og Sjálfstfl. lagðist eindregið gegn þessu máli og gekk reyndar svo langt að hann lagðist líka gegn lögunum um stjórn fiskveiða vegna andstöðu í þessu máli. Og ætti þá öllum að vera ljóst hversu rík tengingin á milli þessara tveggja laga var af hálfu Sjálfstfl. á þeim tíma.
Virðulegur forseti. Ég hef komið mínum sjónarmiðum hér á framfæri í þessu mikilvæga máli. Ég harma að þetta mál skyldi ekki vera dregið til baka og ég harma að meiri hluti Alþingis virðist ekki leggja mikið upp úr því að eiga bærilegt samstarf við minni hluta Alþingis um endurskoðun stefnunnar að því er varðar fiskveiðistjórnunina heldur fela sérstakri nefnd sem eingöngu er skipuð stjórnarsinnum að endurskoða málið. Það er í sjálfu sér í samræmi við annað því að í hverju máli skal eingöngu koma að fulltrúum meiri hlutans og ætla ég ekki að rifja alla þá sögu upp en það er vinnulag hæstv. ríkisstjórnar og meiri hluta hennar að hafa sem minnst samráð, ekki aðeins við minni hluta Alþingis heldur einnig við hina ýmsu hagsmunaaðila í samfélaginu. Sönnun þess hefur komið glögglega fram í öllum þeim samtölum sem við höfum átt í efh.- og viðskn. og í sjútvn. við hina ýmsu hagsmunaaðila í landinu.
Það má vel vera að þetta verði þolað til skemmri tíma litið. En það mun hafa slæm áhrif á framtíðina og slæm áhrif á samskipti stjórnvalda og hinna ýmsu hagsmunasamtaka í landinu. Þetta mun síðar koma í ljós og ég held að það muni ekki síst koma í ljós í
þessu máli sem verður að ráðast í endurskoðun á og sú breyting, sem hér hefur verið gerð, mun spilla mjög fyrir því starfi. Ég held að ríkisstjórnin og meiri hluti Alþingis muni þá komast að raun um að það hafi ekki verið 500 millj. kr. virði að leggja þessa breytingu til fyrir ríkissjóð og ég held að þeir muni líka komast að raun um að þegar fram líða stundir mun þessi breyting verða til að tefja fyrir hagræðingaraðgerðum í sjávarútveginum og í reynd draga úr þjóðarframleiðslunni og verðmætasköpun í samfélaginu.
Það virðist koma meiri hluta Alþingis á óvart að við í stjórnarandstöðunni skulum leggjast hart gegn slíkum áformum og halda uppi andófi. Það ætti ekki að koma neinum á óvart. Því var lýst yfir strax í upphafi og við höfum ekki síður styrkst í þeirri afstöðu eftir umfjöllun málsins. Við óskuðum eftir því að nokkur athugun færi fram á ákv. til brb. og þýðingu þess og vildum að leitað yrði til Lagastofnunar Háskólans í því sambandi. Ég er ekki að segja að Lagastofnun Háskólans sé eini aðilinn sem hefði getað kannað það mál en Lagastofnun Háskólans var fengin til þess á síðasta ári til að kanna hvort starfsemi sjútvrn. væri almennt lögleg og hún beðin um að fella úrskurð um hvort allt sem þar færi fram innan dyra væri ekki almennt ólöglegt. Það var í nokkuð ráðist með slíkum málatilbúnaði á Alþingi og býst ég við því að margir núv. ráðherrar væru ekkert sérstaklega ánægðir með það ef fara ætti út í almennar athuganir á hverju einasta ráðuneyti í landinu hvort það sem þar fer fram væri löglegt. Nú, þetta var samt gert þrátt fyrir mótmæli þáv. sjútvrh. og menn létu sig hafa það að ganga yfir hann í þeim efnum, enda tillagan flutt m.a. af fulltrúum stuðningsmanna ríkisstjórnarinnar, og athugunin fór fram. Hún var af hinu góða vegna þess að í ljós kom að þrátt fyrir efasemdir Alþingis reyndist starfsemi ráðuneytisins vera lögleg. Ég held að það hafi verið afar mikilvægt að þar væri enginn vafi á og þess vegna hafi þessi vinna Lagastofnunar Háskólans verið af hinu góða.
Nú veit ég að hv. þm. vita hvað hér var sérstaklega átt við, en þar var vissulega um viðkvæmt mál að ræða sem þarfnast úrbóta, enda hefur núv. hæstv. sjútvrh. lýst því yfir að hann telji að þar eigi að gera breytingar á til að koma á meiri réttarvissu og allt er það af hinu góða. Það er mikilvægt að réttur hins almenna borgara sé sem mestur og framkvæmd laga taki mið af því. Hitt er svo annað mál að það kostar líka mikla fjármuni að gera breytingar og setja upp fleiri stofnanir og það ber jafnframt að hafa það í huga að ekki sé gengið of langt í þeim efnum. Því töldum við eðlilegt að einhver tími væri tekinn í að skoða þetta mál. Það er alveg rétt, eins og kom fram í störfum nefndarinnar, að það hefði getað tekið tvær til þrjár vikur og þar af leiðandi hefði orðið nokkur frestur á afgreiðslu þessa máls en ég er alveg viss um að sá frestur hefði verið af hinu góða því að í nánast öllum þeim málum sem hér hafa verið til umfjöllunar hefur komið í ljós að í þeim hafa verið margvíslegar villur og hlutir sem ekki fá staðist þannig að öll eiga þessi mál það sammerkt að þau batna eftir því sem þau bíða lengur. Og trúlega má segja um þau öll að þau hefðu orðið hvað best ef þau hefðu fengið að bíða vorsins og vorkomunnar og við hefðum getað lokið störfum hér á Alþingi án þess að þau væru afgreidd. Ég held að það sé eins með þetta mál að það hefði batnað mikið næstu þrjár vikurnar. Og ég held að það hefði kannski getað orðið til þess að það hefði fengið að bíða vorkomunnar. Þessi tími hefði orðið til þess að bæði hv. þingflokksformaður Alþfl. og ýmsir fleiri hv. þm. stjórnarliðsins hefðu í reynd áttað sig á því hvað hér er um mikilvægt mál að ræða. Þeir hefðu t.d. áttað sig á því að þær brtt. sem þeir hafa fengið fram skipta afar litlu máli og eru ekkert annað en tilraun til að plástra yfir ákveðin sár og leggja vopn í hendur þingmanna Alþfl. sem héldu því fram fyrir kosningar að þessi löggjöf væri afar slæm og hún væri m.a. að leggja ýmsar byggðir landsins í eyði. Nú á að halda því fram að það sem kom fram í brtt. muni laga allt saman. En ég fullvissa hv. alþýðuflokksmenn um að þeir eigi eftir að verða fyrir miklum vonbrigðum í því efni. Og ég held að ástæðan sé einfaldlega sú að þeir hafa ekki sett sig inn í þessi mál.
Það hefur gengið svo mikið á að koma fram stefnunni um skattlagningu sjávarútvegsins og auðlindaskatt eða hvað svo sem menn vilja kalla það, og ég ætla ekki að fara frekar út í þær skilgreiningar, að það hefur ekki verið litið til annarra átta. Meira að segja hæstv. heilbr.- og trmrh., sem var mikill andstæðingur þessa máls, lofaði því vestur á fjörðum ásamt þáv. hv. þm. Karvel Pálmasyni, þm. Alþfl., að styðja aldrei ríkisstjórn sem styddi kvótakerfið. Og það er alveg ljóst að þessi hæstv. ráðherra studdi aldrei frumvörp um þetta efni og var alltaf með tilburði til að brjótast undan stuðningi slíkra mála hér á Alþingi og gerði það og hélt um það langar ræður. Nú situr hæstv. ráðherra í núv. ríkisstjórn þannig að ekki er nóg með að hann hafi lofað því að styðja aldrei ríkisstjórn sem byggir á kvótakerfinu nú situr hann í ríkisstjórn sem byggir á kvótakerfinu. Og af hverju gerir hann það? Hann gerir það einfaldlega vegna þess að nú trúir hann því að núv. ríkisstjórn muni takast að leggja skatt á sjávarútveginn. Hann hefur talið sjálfum sér trú um að þar með hafi hann komið stefnunni í framkvæmd og það muni sérstakalega bæta fyrir vestfirskum byggðum. Ég er helst á því að vonbrigði hæstv. heilbr.- og trmrh. verði jafnvel meiri í því máli en í öllum heilbrigðismálunum um þessar mundir þegar hann kemst að því að sérstök skattlagning á sjávarútveginn mun ekki styrkja vestfirskar byggðir heldur verða til að draga úr þrótti þeirra og ætti öllum að vera ljóst að þær þurfa ekki á því að halda um þessar mundir heldur einmitt öfugt.
En ég sé það í blöðunum að hæstv. heilbr.- og trmrh. er á leiðinni vestur til að skýra þetta út fyrir kjósendum sínum, kjósendum Alþfl. ( ÖS: Það er allt annað sem hann ætlar að skýra út.) Ja, hann hlýtur að geta útskýrt þetta í leiðinni og hefur með sér formann Alþfl. sem hefur lýst því yfir í Alþýðublaðinu að þetta sé fyrsta skrefið í hinu nýja veiðileyfakerfi sem væntanlega á að styrkja vestfirskar byggðir. Ég á von á því að þeir muni lenda í nokkrum vandræðum á fundinum á Flateyri að útskýra þetta fyrir kjósendum Alþfl. þar um slóðir. En einhvern veginn verður hæstv. heilbrrh. að útskýra þetta fyrir kjósendum, nema hann styðjist við þá ræðu sem hann flutti hér eitt sinn á Alþingi og er mér minnisstæð þegar hann hóf upp raust sína utan dagskrár og talaði um þáv. dómsmrh. Ólaf Jóhannesson sem hann taldi vera hinn versta mann, en innleggið í ræðu hæstv. heilbrrh., þáv. þm., var þá: Hefði ég haft meiri tíma þá hefði ég getað athugað þetta betur. Og hefði ég haft meiri tíma þá hefði ég getað skoðað ýmislegt nánar, sem ég er nú hér að segja.
Það reyndist þannig með þá ræðu að jafnvel þótt hæstv. heilbrrh. hefði haft meiri tíma til þess að skoða þau mál sem þáv. dómsmrh. var borið á brýn á Alþingi hefði hann komist að því að hann hefði betur aldrei talað á Alþingi. Það má vera að fundaferð hans til Vestfjarða muni leiða það í ljós að hann hafi jafnframt haft á röngu að standa í þessu máli. Hann kemst þá kannski að raun um að það sé bara nokkuð gott mál að sitja í ríkisstjórn sem styðst við kvótakerfið, jafnvel þó að það hafi ekki verið nokkur leið að styðja ríkisstjórn sem byggir á því kerfi.
Vissulega er slæmt að hæstv. heilbrrh. skuli ekki vera hér en af því segi ég þetta að ég hygg að hann hefði átt betra með framsögu á fundinum á Flateyri ef hann hefði komið því til leiðar að þetta frv. hefði aldrei verið flutt. ( Gripið fram í: Hann hefur örugglega um annað að tala . . . ) Þess vegna vildi ég hvetja þingflokksformann Alþfl. til að beita sér enn fyrir því að málið verði athugað betur í nefnd þannig að það bíði a.m.k. fram yfir fundinn á Flateyri. Ef Alþfl. kemst að þessum staðreyndum og nýtt ljós rynni upp fyrir þessum mönnum þá býst ég við því að hægt væri að ná samkomulagi við Sjálfstfl. að fresta málinu og fresta þá um leið gildistöku þessara laga. Það væri eðlileg málamiðlun miðað við þá miklu andstöðu sem kom fram hjá Sjálfstfl. á sínum tíma. En að breyta lögunum með þessum hætti er ekki í samræmi við nokkuð sem áður hefur verið sagt í þessu máli. Þetta er allt hinn mesti bastarður og mun spilla fyrir samkomulagi um þetta mikilvæga mál og það er ekki af hinu góða.
Virðulegur forseti. Ég taldi mér skylt að gera nokkra lokatilraun til þess að reyna að fá málinu frestað. Ég geri mér nú ljóst að ekki er mjög líklegt að það verði en þó vildi ég vænta þess að menn gætu a.m.k. hugleitt það fram yfir helgi og ég held að það væri sérstaklega óheppilegt fyrir heilbrrh. ef þetta hefur gengið fram áður en fundurinn á Flateyri er haldinn. Ég held að það mundi styrkja hann og stöðu hans ef þessi verk hefðu ekki verið unnin þegar sá mikilvægi fundur fer fram.