Herra forseti. Þessi umræða er prýðileg og í raun og veru gullsígildi. Það er ákaflega ánægjulegt að menn skuli ræða hér málefnalega og af viti og þekkingu um þetta mál og ég þakka þá umræðu sem hér hefur orðið þegar sem annar af flm.
Ég vil segja það í fyrsta lagi að ég held að mönnum sé það væntanlega ljóst eftir þessa ágætu umræðu, hafi mönnum ekki verið það fyrir, að þó ekki kæmi nú annað til en breyttar tæknilegar aðstæður í þessum efnum, þá er alveg sjálfsagt mál að taka þetta mál fyrir til vandaðrar skoðunar á nýjan leik. Tækni í leiðnifræðum hvers konar hefur fleygt mjög fram á undanförnum árum. Sumir spá því að menn séu jafnvel ekki búnir að sjá fyrir endann á framförunum í þeim efnum enn þá. Þar gætu jafnvel átt eftir að gerast enn stórkostlegri hlutir, en hvort sem það verður nú eða ekki er alveg ljóst að þau tíðindi hafa gerst á tiltölulega skömmum tíma að menn hafa að verulegu leyti leyst þau áður nánast óyfirstíganlegu vandamál sem voru við flutning á orku af þessu tagi.
Í öðru lagi vil ég leggja áherslu á það sem mér finnst nokkuð vanta hér. Menn verða að passa sig á að misskilja ekki þessa tillögu í því samhengi og það er að mikilvægi þess fyrir okkur að fá þennan
möguleika inn í myndina sem hluta af okkar orkunýtingarmálum felst ekki hvað síst í því að það gjörbreytir okkar stöðu, okkar samningsstöðu, okkar aðstöðu á allan hátt hér uppi á Íslandi gagnvart annarri nýtingu og öðrum samningum ef það liggur fyrir eða er í boði sá möguleiki að velja á milli þess að selja orkuna beint á markað með sæstreng eða semja um nýtingu hennar hér innan lands til frekari fullvinnslu í verksmiðjum eða orkufrekum iðnaði af einhverju tagi.
Ég hygg að menn þurfi ekki lengi að hugleiða til þess að sjá að tilvist sæstrengs og hugsanlega einhverrar flutningsgetu í honum sem væri á lausu eða möguleiki að losa væri valkostur í nýjum áföngum í orkunýtingunni gagnvart skammtímasamningum og gjörbreytir því umhverfi sem menn hafa verið að baksa í hér undanfarin ár og áratugi varðandi orkunýtinguna í landinu. Og ætli það væri nú ekki augljóslega þannig að iðnaðarráðherrar framtíðarinnar eða aðrir samningamenn Íslands, sem verða kannski að hugleiða og standa í viðræðum við aðila um orkunýtingu hér á fyrstu árum næstu aldar eða áratugum, telji sig vera þar í nokkurri annarri aðstöðu ef sá valkostur er í boði á móti á hverjum tíma að flytja viðkomandi orku um sæstreng eða leggja nýjan þegar um er að ræða samninga um hvers kyns nýtingu orkunnar hér innan lands.
Þetta fannst mér einnig vanta í málflutning hv. 1. þm. Norðurl. v. hér áðan. Ég tek það skýrt fram að það sem fyrir okkur vakir í þessu er að sjálfsögðu ekki einhvers konar eins máls hyggja, að sæstrengur sé lausnin og aðrir valkostir í orkunýtingu séu ekki í boði eða eigi ekki að athugast. Að sjálfsögðu ekki. Það er barnalegt að álykta svo og óþarfi með öllu. Við erum fyrst og fremst að tala um það að kannað verði hvort hér sé á ferðinni valkostur sem geti orðið hluti af orkunýtingarmynstrinu hér á Íslandi í framtíðinni. Sé svo, þá hefur það augljósa kosti í för með sér. Það breytir okkar stöðu og bætir hana og við erum í betri færum til að ráðast í hvers kyns orkunýtingu í framhaldinu.
Varðandi það frumkvæði sem iðnn. þingsins er ætlað í þessari tillögu, þá er rétt að vekja athygli á orðalaginu sem er á tillgr. sjálfri, sérstaklega fyrir hæstv. iðnrh. Það stendur ósköp einfaldlega að iðnn. Alþingis hafi forustu um könnun þessa. Það er nokkuð annað heldur en að fullyrða, eins og mér fannst vaka í máli hæstv. iðnrh. eins og hann orðar það stundum sjálfur, að nefndin sem slík eigi að annast könnunina. Það er ekki ætlunin, hygg ég, að nefndarmenn sjálfir fari í pappírsvinnuna heldur að nefndin sem slík hafi þarna ákveðna forustu um. Það tel ég vera í prýðilegu samræmi við 26. gr. þingskapalaganna.
Ég vek líka athygli á því að auðvitað var málflutningur hæstv. iðnrh. hér með kurteislegum hætti á þá leið að hann vildi engin afskipti Alþingis eða iðnn. Alþingis hafa af þessu máli, eða ég skildi hæstv. iðnrh. svo. Það er athyglisvert m.a. í ljósi þess sem formaður iðnn., hv. 17. þm. Reykv., sagði hér áðan, sérstaklega þó þegar hann í athugasemd við ræðu framsögumanns spurði um þetta atriði sérstaklega og lét sér síðan svar flm. vel líka og gerði við það engar athugasemdir þegar flm. útlistaði hvað fyrir mönnum vakti varðandi frumkvæði iðnn. í þessu máli og hvers vegna t.d. iðnrn. eða Landsvirkjun væri ekki falið þetta verkefni. Ég gat sem sagt ekki betur heyrt en að hv. 17. þm. Reykv. væri ánægður með þau svör sem hann fékk frá flm. og sé þess vegna sammála því að það sé eðlilegt að iðnn. hafi þetta frumkvæði og taki þessa forustu og því er ég algjörlega sammála.
Staðan er líka sú, og það held ég að sé rétt að segja hér alveg umbúðalaust, að þessi orkunýtingarmál okkar Íslendinga eru í algjörri sjálfheldu. Það er algjör sjálfhelda uppi eftir að hinn mikli leiðangur hæstv. iðnrh. varðandi álverið stóra sigldi í strand. Það er þar ekkert uppi á borðinu sem hönd er á festandi og þess vegna mikil nauðsyn á að menn missi ekki móðinn og höfuðið hnígi niður á bringu manna, heldur taki menn á málum m.a. með þeim hætti sem hér er lagt til. Ég tel að það sé prýðileg tillaga í alla staði og viturleg að iðnn. þingsins reyni að ná þverpólitískri samstöðu um það að fara hér í tiltekna vinnu, en menn böðlist ekki áfram með því jafnvel að persónugera sér málin, ekki bara í fylkingunum stjórn og stjórnarandstaða eins og viljað hefur brenna við heldur jafnvel persónugera þetta við sjálfan sig eins og hæstv. iðnrh. hefur í stórum stíl gert á undanförnum árum varðandi leiðangur sinn í álmálinu.
Ég vil aðeins segja eitt varðandi umræður hér um í hvaða samkeppnisumhverfi þessi orka frá Íslandi gæti orðið. Ég held að orka frá Íslandi gæti ekki síst orðið valkostur sem kæmi í staðinn fyrir aðra orkunýtingu sem er að leggjast af. Varðandi möguleika á nýtingu jarðgass og fleira slíks sem kemur inn í myndina, þá eru menn jafnframt að huga að því að orkuþörfin er vaxandi. En staðan er sú að á markaðnum á meginlandi Evrópu sérstaklega og um miðbik Evrópu er stór hluti raforkunnar framleiddur með orkugjöfum sem eru á undanhaldi, sem þeir vilja komast út úr, orkugjöfum sem verða skattlagðir í vaxandi mæli á næstu árum. Jafnvel í Vestur-Þýskalandi er framleitt rafmagn með kolakyntum orkuverum sem notast við gífurlega miklar yfirborðsnámur þar sem saman fer annars vegar mikil mengun við brennslu kolanna og mikið jarðrask vegna kolanámsins. Þannig háttar t.d. til í stóru orkuveri stutt frá höfuðborg þess sem áður var Vestur-Þýskaland. Og þar er mönnum engin launung á því að þeir vilja helst komast út úr því að nota þessa orkugjafa vegna mengunarinnar og vegna þess að þarna er verið að moka upp kolum af yfirborði með tilheyrandi umhverfisröskun. Þegar svo skattarnir leggjast ofan á, þá er alveg ljóst að menn munu reyna að forðast þessa orkunýtingu og snúa sér að annarri hagkvæmari og umhverfisvænni. Þar held ég að íslenska orkan gæti komið inn í myndina sem valkostur þegar öðrum óhagstæðari orkugjöfum er skipt út.
Að lokum þetta með patent-hyggjuna. Ég held að málflutningur okkar í þessum orkunýtingarmálum hafi margsýnt það að við erum ekki hér með neina patent-hyggju eða eins máls hyggju. Þvert á móti
höfum við á undanförnum árum, þar á meðal ræðumaður, margbent á nauðsyn þess að taka heildstætt á þessum orkunýtingarmálum hér. Það er auðvitað til alveg ótrúlegrar skammar að ástandið skuli vera þannig í dag að á sama tíma og bullandi umframorka er í kerfinu skuli skipin sáralítið nýta sér rafmagn úr landi í höfnum, þá skuli allar loðnubræðslur landsins brenna olíu við sína gufuframleiðslu, þá skuli næstum því hvert einasta mjólkurbú í landinu nota olíukynta katla í staðinn fyrir rafkynta og eru m.a. að setja upp núna á þessum árum og endurnýja hjá sér sum mjólkurbúin, býsna orkufreka gufukatla upp á einhver megavött í hverju búi í staðinn fyrir að nota þetta rafmagn sem nóg er til af. Þessu þarf auðvitað að breyta og ég skora á hv. iðnn. að taka líka á þessum málum og fara ofan í saumana á þeim. Þetta er í megnasta ólestri og það er alveg ástæðulaust að hafa þetta svona eins og málin standa í dag. Það sem hér er verið að biðja um er einmitt að taka heildstætt á þessum orkunýtingarmálum okkar og þetta er hluti af þeirri þeirri mynd.