Flm. (Steingrímur J. Sigfússon ):
Herra forseti. Ég vil þakka þær umræður sem hafa orðið um þessa tillögu. Ekki færri en átta alþingismenn, ef ég hef talið rétt, úr öllum flokkum hafa lýst áliti sínu á þessari tillögu. Ég endurtek að það var nokkur skaði að hæstv. sjútvrh. og jafnvel hæstv. menntmrh. skyldu ekki vera viðstaddir og heyra þessar undirtektir þingmanna. Við fögnum að sjálfsögðu komu hæstv. fjmrh. sem er fyrsti af þessari tegund sem við höfum séð í dag, ef ég veit rétt, á þessum þingfundi.
Margar ágætar röksemdir og athugasemdir komu fram. Hv. 5. þm. Norðurl. e. lagði út af því, eins og ég gerði í mínu máli, að mikir möguleikar væru til aukinnar verðmætasköpunar úr þessari auðlind, sjónum, og öllu sem hann gæti gefið af sér og ekki síst í því ljósi ætti að haga uppbyggingu á þessu sviði og væri nú þörf á að sækja þarna fram. Ég tek svo sannarlega undir það. Það var einmitt mjög ánægjulegt að heyra það hljóð í mjög mörgum ræðumanna að leggja út af þessu með hliðsjón af framtíðarmöguleikum í greininni, þróunar- og sóknarmöguleikum innan sjávarútvegsins.
Hv. 1. þm. Norðurl. e. benti á það, eins og reyndar fleiri, að ekki skyldi vanmeta þann grundvöll sem þegar væri fyrir hendi á þessu svæði og það tek ég undir og fór reyndar nokkuð yfir í minni framsögu þó svo að ýmsu mætti við bæta og var reyndar gert af ræðumönnum, svo sem að minna á vægi niðursuðuiðnaðarins á þessu svæði.
Hv. 6. þm. Vestf. minnti réttilega á að víðar á landinu hafa menn auðvitað áhuga á því að sinna verkefnum af þessu tagi. Hún nefndi áform eða hugmyndir um að setja á fót þróunarsetur á sviði sjávarútvegs á Vestfjörðum. Það eru að vísu hugmyndir sem ég er ekki kunnugur og var að heyra í fyrsta sinn. En þær hljóma vel í mínum eyrum og ég vil í því sambandi minna á að Háskólinn á Akureyri með sínum nánu tengslum við atvinnulífið hugsar sér einmitt að reyna að eiga samstarf við fyrirtæki og byggðarlög sem víðast. Hann á reyndar þegar í ákveðnu samstarfi við t.d. fyrirtæki og menn á Vestfjörðum þar sem er námskeið eða kennsla í veiðitækni. Ég man ekki hvort það er Netagerð Vestfjarða sem fyrirtæki eða starfsmenn þar sem leggja sitt af mörkum í sambandi við kennslu á þessu sviði. Þannig er tvímælalaust sú hugsun sem liggur til grundvallar Háskólanum á Akureyri og þessa starfs hér að byggja upp og efla rannsókna- og fræðslumiðstöð í nánum tengslum við atvinnulífið í mjög góðu samræmi við þá hugsun að slíkt starf geti dreifst víða um byggðarlögin þar sem sjávarútvegur er stundaður.
Nefna má annað dæmi um samstarf háskólans við fyrirtæki í fjarlægum byggðarlögum þar sem eru gæðastjórnunarverkefni. Þar er einn af þátttakendunum Síldarvinnslan í Neskaupstað, fyrirtæki á Austfjörðum. Segja má að nú þegar teygi þessi starfsemi samvinnuanga sína í marga landshluta.
Þá talaði hv. 3. þm. Vesurl. og nefndi sem dæmi það starf sem hefur verið byggt upp í Ólafsvík eða er verið að byggja upp á sviði fræðslu. Þar hafa menn m.a. sótt fyrirmynd til Dalvíkur að þeirri uppbyggingu sem þar hefur átt sér stað. Ég tek undir með honum að þar hefur verið með ákaflega farsælum hætti byggt upp ár frá ári.
Hv. 3. þm. Vesturl. nefndi að verkefnin væru fjölmörg sem óunnin eru á þessu svið og það tek ég undir. Fjölmörg rannsóknaverkefni af ýmsum toga bíða. Þess vegna er það síður en svo út í loftið að tala um frekari uppbyggingu á þessu sviði. Þvert á móti æpir þörfin á að svo verði gert.
Þá þakka ég hv. 1. þm. Reykn. sem hér kom með þann áhugaverða punkt inn í umræðuna að á
þessu sviði ættum við ekki Íslendingar að hafa neitt lægri metnað en þann að háskólastarfið á Akureyri gæti orðið á alþjóðlegan mælikvarða og þar gæti orðið slík miðstöð fræðslu og rannsókna að aðrar þjóðir sæju ástæðu til að njóta góðs af og sækja sér þangað þekkingu og fræðslu. Þetta tek ég sannarlega undir. Ég er þeirrar skoðunar og mörg okkar að margt sem best er gert í íslenskum sjávarútvegi sé í fremstu röð í heiminum. Ég hygg að það verði tæplega um það deilt að á margan hátt rekum við árangursríkasta sjávarútveg heimsins enda stenst íslenskur sjávarútvegur þrátt fyrir allt, að vísu með hliðsjón af þeim erfiðleikum sem hann oft hefur mætt og á nú í, samkeppni við sjávarútveg sem í flestum öðrum byggðum bólum heimsins nýtur verulegra styrkja og jafnvel umfangsmikilla styrkja af ýmsu tagi eins og á sér stað í nágrannalöndunum. Það er til marks um það hversu margt er vel gert í íslenskum sjávarútvegi og/eða aðstæður um margt hagstæðar að við náum þrátt fyrir allt að reka þessa grein við þær aðstæður. Sannarlega er það á sínum stað að hafa ekki rislægri metnað í þessum efnum en þann að okkar háskólastofnun á þessu sviði verði fullkomlega frambærileg á alþjóðlegan mælikvarða.
Hv. 17. þm. Reykv. talaði svo hér og kom með ýmislegt áhugavert í viðbót inn í þessa umræðu. Hann benti á það, sem reyndar kom fram í framsögu minni, að Akureyri og svæðið þar í kringum sé um margt ákjósanlegt rannsókna- og fræðsluumhverfi. Þar njóti menn í senn bæði þess öfluga starfs sem er þar fyrir hendi í fyrirtækjum af ýmsu tagi en jafnframt þeirrar nálægðar sem byggðarlag af þessari stærðargráðu býður upp á og er ákjósanlegt og sem flestir vísindamenn eru sammála um að sé af hinu góða. Þau nánu samskipti atvinnulífsins og rannsóknafólksins eða þeirra sem annast fræðslu sem myndast geta við slíkar aðstæður eru nú þegar fyrir hendi í verulegum mæli. Þá nefndi hann ýmiss konar frumkvæði sem hefur átt sér stað í sjávarútvegi á þessu svæði og ég tek undir það svo sem sókn í úthafsrækju. Það má segja að vagga þeirrar greinar standi á Dalvík og að Snorri Snorrason skipstjóri þar hafi fyrstur manna gert veiðar á úthafsrækju frá Íslandi að atvinnugrein og komist á spjöld sögunnar með því að uppgötva sennilega fengsælustu rækjumið heimsins, a.m.k. á okkar slóðum. Einnig var lúðueldið nefnt hér og margt fleira sem áður hefur borið á góma.
Þeirri spurningu hefur verið velt upp hvort menn eigi e.t.v. að taka inn í þessa umræðu stærri áfanga eins og þann að flytja eða stefna að því að flytja Hafrannsóknastofnun norður í þetta umhverfi. Ekki ætla ég að draga kjarkinn úr mönnum í þeim efnum, menn eiga að vera sæmilega brattir í því að dreifa þessari þjónustu og opinberum stofnunum um landið. Það sæti síst á mér en ég minni þó á að fleira getur flokkast undir árangur en fullnaðarsigurinn einn í fyrstu lotu. Það að dreifa þessum verkefnum, flytja tiltekin rannsóknaverkefni, flytja t.d. skipaútgerðina og síðar ákveðin rannsóknarverkefni og svo stofnunina e.t.v. alla í fyllingu tímans er líka aðferð.
Þá nefndi hv. 6. þm. Norðurl. þá fiskistofnun sem boðað hefur verið að á döfinni sé að setja á fót með lögum og gæti orðið umfangsmikil stofnun sem tæki við mörgum af núv. verkefnum bæði úr ráðuneyti, frá Fiskifélagi og fleirum ef ég hef heyrt rétt. Það er sömuleiðis á sínum stað að nefna það í þessari umræðu að henni væru auðvitað vel valinn staður í þessu umhverfi.
Herra forseti. Með hliðsjón af þeim undirtektum sem hér hafa komið fram og eru nánast alfarið jákvæðar í máli þeirra átta hv. þm. sem hér hafa talað úr öllum flokkum, þá er svo komið að ég leyfi mér að vera bærilega bjartsýnn á framgang þessarar tillögu og bind við það vissar vonir að yfirstandandi þing marki þessa stefnu af myndarskap. Að hv. sjútvn. taki tillöguna til umfjöllunar og þá tillögu aðra sem hér verður væntanlega fljótlega á dagskrá og er náskyld þessari og vinni úr þeim þannig að hér verði síðan fyrir þinglausnir í vor afgreidd ein stefnumarkandi tillaga á þessu sviði. Þetta er að mínu mati ekki eitthvert smámál eða málefni sem á að leggja í ís með því að vísa því til ríkisstjórnar með mátulega kraftmikilli umsögn. Þvert á móti á Alþingi sjálft að hafa frumkvæðið og móta stefnuna, fela síðan framkvæmdarvaldinu að vinna samkvæmt henni. Hér er á ferðinni undirstöðuatvinnuvegur þjóðarinnar og hér er á ferðinni stórt og stefnumarkandi mál sem lýtur að skipulagi og uppbyggingu á þessu sviði. Svo sannarlega er þeim tíma vel varið af hálfu virðulegs Alþingis sem fer í að leiða þetta mál farsællega til lykta.
Ég vil nefna til viðbótar að það er sem betur fer verið að huga að ýmsum stórum og spennandi verkefnum á þessu sviði, á sviði rannsókna og fræðslu sem tengjast sjávarútvegi. Það eru verkefni á sviði grunnrannsókna og hagnýtra rannsókna. Það eru að fara af stað verkefni á sviði fjölstofnarannsókna og rannsókna á hryggleysingjum. Nauðsynlega þarf að fara í ýmsar rannsóknir sem tengjast eldi og klaki fiska, sjávarfiska ekki síður en annarra. Á sviði hagnýtra rannsókna bíða og hafa beðið vegna fjárskorts stór verkefni sem lúta að ýmiss konar fullnýtingarmöguleikum afurðanna, lúta að geymsluþoli og geymsluaðferðum og margt fleira af því tagi mætti nefna en gefst ekki tími til hér.
Ég vil enn fremur láta það sjónarmið mitt koma fram og tala þar út frá þeirri reynslu sem fengist hefur að menn þurfa ekki að óttast það, verði þessari starfsemi með skipulögðum hætti valinn staður á Akureyri og Eyjafjarðarsvæðinu, að heimaaðilar á því svæði muni ekki leggja sitt af mörkum til að greiða götu slíkrar uppbyggingar. Það hafa heimamenn þegar sýnt með myndarlegu framlagi af ýmsu tagi til uppbyggingar þess náms sem þarna á sér stað. Ég nefni framlag sem fámennt sveitarfélag á Dalvík hefur lagt af mörkum til fræðslu á sviði sjávarútvegsins með því að leggja verulega af eigin fé, t.d. séð fyrir húsnæði. Sama má segja um Háskólann á Akureyri. Þar hefur fyrirtæki á svæðinu, Kaupfélag Eyfirðinga, sýnt það í verki með mjög myndarlegum hætti þegar leyst var úr húsnæðismálum sjávarútvegsbrautarinnar að menn eru tilbúnir til að láta ekki sitja við orðin tóm í þessum efnum heldur beinlínis leggja sitt af mörkum, jafnvel umfram það sem ætlast mætti til á grundvelli hefðbundinnar kostnaðarskiptingar milli ríkis og sveitarfélaga og annarra aðila í svona tilvikum. Ég held að ég geti fyrir hönd allra á þessu svæði fullvissað menn um að það mun ekki standa á því að myndarlega verði tekið á málinu af hálfu heimamanna ef stjórnvöld, Alþingi og ríkisstjórn vilja fyrir sitt leyti stuðla að því að svona uppbygging eigi sér stað á þessu svæði.
Herra forseti. Ég hef þessi orð mín ekki fleiri. Ég þakka hv. alþm. fyrir þær undirtektir sem tillagan hefur fengið og ég ítreka það að ég er bjartsýnn á að hún muni nú hljóta hér fullnægjandi brautargengi á þinginu í vetur.