Steingrímur J. Sigfússon :
Hæstv. forseti. Ég vil leggja nokkur orð í belg um þann lið dagskrárinnar sem hér er til umræðu og varðar vestnorrænt samstarf, skýrslu um störf Vestnorræna þingmannaráðsins fyrir árið 1991. Hv. 2. þm. Suðurl. hefur þegar mælt fyrir skýrslunni og vísa ég til þess sem sagði um hana í umræðum 26. mars sl. en ég vil bæta fáeinum orðum við varðandi stöðu þessa samstarfs nú um stundir.
Það er mín skoðun, og ég hygg og vænti þess að ég deili henni með mörgum fleirum hv. alþm., að um margt fari mikilvægi þessa samstarfs vaxandi og eigi að gera það. Þar komi margt til. Má þar nefna samstarf þessara þjóða á sviði atvinnumála þar sem nýting sameiginlegra auðlinda að nokkru leyti liggur til grundvallar. Nefna má þá staðreynd að þessar þrjár þjóðir, Íslendingar, Grænlendingar og Færeyingar, sem saman mynda hið vestnorræna svæði og þjóðþing þeirra landa standa að Vestnorræna þingmannaráðinu, eru allar utan Evrópubandalagsins og eiga því margt sameiginlegt í yfirstandandi umræðum um stöðu mála í þeim efnum.
Formlegt samstarf milli hinna þriggja vestnorrænu landa á sér ekki ýkja langa sögu ef svo má að orði komast. Vestnorræna þingmannaráðið var fyrst formlega sett á fót á fundi í Nuuk í Grænlandi í septembermánuði 1985. Þetta samstarf hefur þróast býsna hratt á áttunda og níunda áratugnum og að flestu leyti í jákvæða átt að mínu mati. Samskipti þjóðanna hafa stóraukist á þessum tíma. Þar má nefna viðskipti og hafa t.d. markaðir okkar Íslendinga, bæði í Færeyjum og Grænlandi á síðustu árum náð þeirri stærð að geta talist verulega marktækir og skipta máli í okkar utanríkisviðskiptum. Það er að vísu áhyggjuefni í því sambandi að mjög hallast á um viðskiptajöfnuðinn og er það Íslandi í hag þar sem útflutningur héðan á vörum til bæði Grænlands og Færeyja er til mikilla muna meiri en svarar innkaupum okkar á varningi frá þeim.
Ákveðið var á árinu 1989 að reyna að efla þetta samstarf og koma því betur á dagskrá og til umræðu í löndunum þremur með því að helga árið sem nú stendur yfir, árið 1992, sérstaklega vestnorrænni samvinnu. Í því sambandi er ýmislegt á dagskrá sem þegar hefur að nokkru leyti verið gerð grein fyrir í máli framsögumanns. Vil ég þar nefna sérstaklega þær ráðstefnur sem haldnar verða á komandi sumri eða hausti í löndunum þremur, um sitt málefnið hver.
Íslandsdeild Vestnorræna þingmannaráðsins hefur fyrir sitt leyti reynt að taka þátt í og leggja sitt af mörkum til að kynna vestnorrænt samstarf og stuðla að umræðum og miðla upplýsingum um það á Íslandi, m.a. með útgáfu upplýsingabæklings sem nýlega er kominn út og hv. alþm. þyrftu að fá eintak af og sjálfsagt er að koma til þeirra. Þar er að finna yfirlit um vestnorræna samstarfið eða samvinnuna yfirleitt. Það kæmi mér ekki á óvart þótt ýmsum kæmi nokkuð á óvart þrátt fyrir allt á hversu mörgum sviðum það er þegar orðið þróað og skipulagt. Þar má til nefna starf Vestnorrænu nefndarinnarinnar, Lánasjóð Vestur-Norðurlanda, Vestnorræna ferðamálaráðið, Grænlandssjóð, Vestnorræna þingmannaráðið að sjálfsögðu, sem hér er mælt fyrir, og ýmis samskipti sem eru á mismunandi stigum, allt frá samningum og samstarfi á sviði skólamála og námsstyrkja yfir í vinabæjasamskipti, íþróttasamskipti o.s.frv. Það er von mín að m.a. með þessum aðgerðum á vestnorræna árinu megi auka meðvitund íbúa landanna þriggja um þetta nábýli og vaxandi samskipti þessara næstu nágranna. Ég gæti nefnt fjölmörg svið sem ég tel að ástæða væri til að taka fyrir en ég vísa aftur í þær upplýsingar sem hér er að finna í skýrslunni á þskj. 437 og svo framsöguræðu framsögumanns.
Eitt atriði hefur orðið að umræðuefni í tengslum við vestnorrænt samstarf á síðustu dögum sem ég tel óhjákvæmilegt að nefna hér lítillega. Það er nýleg ákvörðun um veiðiheimildir Færeyinga á Íslandsmiðum á yfirstandandi ári. Því er ekki að leyna að það urðu Færeyingum veruleg vonbrigði þegar veiðiheimildir þeirra á Íslandsmiðum voru skornar niður allmiklu meira en nam almennum aflasamdrætti á Íslandsmiðum eins og hann er áformaður eða boðaður samkvæmt veiðiheimildum. Í framhaldi af því heyrðust þær raddir í Færeyjum sem töldu að taka þyrfti vestnorrænt samstarf til endurmats, m.a. í ljósi þess að Færeyingar töldu þessa niðurstöðu sér óhagstæða.
Við í Íslandsdeild Vestnorræna þingmannaráðsins reyndum fyrir okkar leyti að skýra sjónarmið sem legið höfðu til grundvallar þessari ákvörðun Íslendinga. Við fulltrúar Íslandsdeildarinnar áttum m.a. fund með sjútvrh. eftir að hafa verið í símsambandi við forustumenn Vestnorræna þingmannaráðsins í Færeyjum. Í framhaldi af því var svo færeysku deildinni sent bréf þar sem farið var yfir þetta mál og þau rök sem sjútvrh. og sjútvrn. höfðu fyrir sinni ákvörðun voru tíunduð og skýrð. Jafnframt var lögð á það áhersla af okkar hálfu að við vonuðumst til að þessi niðurstaða yrði ekki til að hafa varanlega óhagstæð áhrif á hið vestnorræna samstarf. Ég bind vonir við að með þessum ráðstöfunum m.a. og með því að menn ræði saman og skýri sín sjónarmið komi ekki til þess að þessi erfiða ákvörðun, að ákveða veiðiheimildir Færeyinga við núverandi aðstæður í íslenskum sjávarútvegi og íslensku atvinnulífi, skaði vestnorræna samvinnu. Þvert á móti er mikil nauðsyn að efla hana, ekki síst á sviði sjávarútvegsins, og mjög brýnt að samningar takist um nýtingu sameiginlegra auðlinda og sameiginlegra fiskstofna milli vestnorrænu þjóðanna. Í því skyni er það fagnaðarefni að sjávarútvegsráðherrar vestnorrænu ríkjanna munu hittast í lok þessarar viku á fundi á Grænlandi. Við verðum að vona að árangur verði af þeirra starfi. Ég er þeirrar skoðunar að einmitt sá vettvangur sem hér er til umræðu, Vestnorræna þingmannaráðið, geti verið mikils virði í því sambandi að menn hittist árlega og ræði sameiginleg hagsmunamál á formlegum, skipulögðum vettvangi.
Það er eðlilegt að tekið sé til umfjöllunar, eins og reyndar hefur verið gert á síðasta ári og þessu m.a. af ráðherranefnd Norðurlandaráðs, hvernig beri að þróa og skipuleggja hið vestnorræna samstarf fram í tímann. Þar held ég að skipulagsmálin hljóti að koma til umfjöllunar og ýmislegt fleira. Í því sambandi vil ég vekja sérstaka athygli á þeirri hugmynd, sem er reyndar sameiginleg afstaða Vestnorræna þingmannaráðsins og komið hefur fram í ályktunum þess, og er ein af tillögum nefndar sem starfaði á vegum ráðherranefndar Norðurlandaráðs um vestnorrænt samstarf, að samstarfsráðherrar vestnorrænu landanna verði jafnframt samstarfsráðherrar fyrir vestnorræna samvinnu og taki að sér forsjá þeirra mála. Ég held að það sé tímabært og nauðsynlegt að vista á ákveðnum stað þessi málefni vestnorrænnar samvinnu og þá virðist liggja beinast við að það verði einmitt í höndum samstarfsráðherranna að fara með þau mál. Hér er hæstv. samstarfsráðherra okkar Íslendinga viðstaddur umræðuna og væri fróðlegt að heyra hvað hann hefur til mála að leggja í þessu sambandi.
Að öðru leyti vil ég eingöngu nefna að ég tel mikilvægt að vinna áfram að því að þróa þetta samstarf, sérstaklega á sviði samgangna. Þær eru jú einu sinni undirstaða þess að menn geti átt með sér eðlileg og greið samskipti og þar þarf að bæta úr ýmsu. Vil ég þar sérstaklega nefna löngu úreltan loftferðasamning Íslands og Danmerkur sem er verulegur þröskuldur í vegi eðlilegra samskipta á flugmálasviðinu milli Íslands og okkar næstu nágranna, Færeyinga og Grænlendinga, sérstaklega á það við um Grænlendinga. Þessir samningar eru settir undir okkar gamla, úrelta loftferðasamning milli Íslands og Danmerkur. Það leiðir m.a. til þess að íslensk flugfélög geta ekki hafið áætlunarflug á eigin flugnúmerum inn á áætlunarstaði í Grænlandi, þurfa í öllum tilvikum að gera það í samstarfi við eða með leyfi danskra yfirvalda og þá í gegnum samstarf við grænlenska rétthafa. Með öðrum orðum gildir þar ekki gagnkvæmnisregla sökum þess að hinn gamli loftferðasamningur er þannig úr garði gerður að leyfi Íslendinga er bundið við Danmörku eina eða reyndar meginlandið þar. Þessu þyrfti að breyta og ég bendi hæstv. samstarfsráðherra m.a. á þetta atriði til umhugsunar eða athugunar í ríkisstjórn.
Ég nefni svið viðskipta- og markaðssamvinnu og ég nefni sérstaklega ferðamál. Það er mín skoðun, og hún hefur styrkst mjög á undanförnum árum, m.a. með því að kynna mér málefni ferðaþjónustu á Grænlandi og þó sérstaklega á Suður-Grænlandi, að eigi þetta að eiga sér einhverja umtalsverða vaxtarmöguleika muni þeir fyrst og fremst liggja í gegnum Ísland og samstarf Íslendinga og Grænlendinga á sviði ferðamála, svo sem sameiginlegt markaðsstarf, en líka sameiginlega skipulagningu ferða þar sem Ísland væri í raun og veru í flestum tilvikum hlið ferðamannanna til Grænlands.
Þeir sem heimsótt hafa hin geysilega fögru og víðáttumiklu landsvæði á Suður-Grænlandi geta ekki lengi velkst í vafa um hversu stórkostlega möguleika það landsvæði á að geta átt í ferðamálum ef vel tekst til með uppbyggingu í þeim efnum. Þar gætu legið mjög mikilvægir og gagnkvæmir hagsmunir Íslendinga og Grænlendinga og ætti að geta verið báðum jafnhagstætt að farsælt samstarf þróaðist á því sviði.
Sömuleiðis má segja að almenn pólitísk samstaða og samvinna í okkar helstu hagsmunamálum falli hér undir, svo sem aðgerðir sem til þess væru fallnar að kynna sameiginlegar aðstæður og lífsumhverfi veiðimannaþjóðfélaganna við norðvestanvert Atlantshafið.
Hæstv. forseti. Ég ætla ekki að hafa þessi orð mín fleiri en síðar á fundinum mun væntanlega verða mælt fyrir till. til þál. um ályktanir Vestnorræna þingmannaráðsins frá síðasta ársfundi þess. Sú hefð hefur skapast að bera þær tillögur jafnan upp á Alþingi sem tilmæli til ríkisstjórna um að vinna þeim brautargengi. Jafnframt koma fram í efni þeirra ályktana nokkur helstu hagsmunamál vestnorrænnar samvinnu sem unnið var að á síðasta ári. Ég hef af þeim sökum ekki fleiri orð um þessa skýrslu um störf Vestnorræna þingmannaráðsins sem ég hef verið að gera að umtalsefni.