Pálmi Jónsson :
Herra forseti. Mér þykir rétt að ítreka það sem virtist koma fram í upphafi ræðu hæstv. umhvrh. þegar hann mælti fyrir þessu máli að þingflokkur sjálfstæðismanna samþykkti að frv. þetta væri lagt fram á þessu þingi einvörðungu til kynningar. Það gæfist þá ráðrúm til þess að fram færi um það umræða í þjóðfélaginu og athugasemdir kæmu fram við frv. áður en það yrði tekið til efnislegrar afgreiðslu hér á hinu háa Alþingi.
Ég tel að í þessu felist auðvitað það að frv. er ekki ætlað að ná afgreiðslu á þessu þingi. Það er einnig rétt að taka það fram að þingflokkur sjálfstæðismanna tók enga efnislega afstöðu til málsins en ég sé enga ástæðu til annars en að greina frá því að frv. hlaut allmikla efnislega gagnrýni í þingflokknum. Ég held því að sú vinnutilhögun sem hér er viðhöfð, að flytja þetta mál til kynningar, sé eðlileg og hyggileg. Málið sé síðan e.t.v. tekið til athugunar í þingnefnd til að við því fáist viðbrögð í þjóðfélaginu og um það skapist umræða sem gæti væntanlega og vonandi leitt til þess að þessum málum verði skipað með þeim hætti sem friður getur tekist um, ekki einungis á Alþingi heldur við þá aðila sem mest eiga í húfi í þjóðfélaginu um land allt. Þetta er sem sagt um þá formlegu hluti sem ég tel nauðsynlegt að liggi hér alveg skýrt fyrir.
Ég held að það megi vissulega um það deila sem fram kom hjá hæstv. ráðherra hvort tilefni sé til þess að þetta mál fái hraðari meðferð heldur en skipulagsmál eða ný lög
um skipulagsmál í heild, en mér virtist að hann liti svo á að þau mál væru það viðamikil og flókin og tækju það langan tíma að ástæða væri til að þessi þáttur skipulagsmála yrði afgreiddur áður en heildarlög verða sett. Ég er nú ekki nákunnugur því á hvaða stigi þessi vinna er en segi einungis á þessari stundu að ég dreg í efa að það sé ekki hyggilegt að láta þessi mál verða samferða.
Ég held að það sé ekki tilefni til þess að fara hér að ræða í mörgum atriðum efnisþætti þessa máls. Ég vil þó aðeins segja að það er býsna viðurhlutamikið að taka yfirstjórn þessara mála, skipulagsmála, úr höndum sveitarfélaga. Það er viðurhlutamikið, ekki síst með tilliti til þess, það er mín skoðun, að skipulagsmál í það heila tekið ættu að færast í meira mæli til sveitarfélaga en er í dag og yfirstjórn skipulagsmála á vegum ríkisins ætti einungis að vera til samræmingar nokkrum meginþáttum skipulagsmála en að öðru leyti væru þau í höndum sveitarfélaganna sjálfra. Slík samræming á vegum ríkisins gæti verið til þess að skera úr þegar um ágreiningsefni er að ræða og annað slíkt sem ég ætla ekki að tíunda hér. Allt þetta verður væntanlega tekið til athugunar við endurskoðun skipulagslaga eins og hæstv. ráðherra minntist á.
Í frv. þessu er gert ráð fyrir að Miðhálendi Íslands, eins og það er kallað, sé skipulagsskylt og það verði sett upp sérstök stjórnarnefnd byggingar- og skipulagsmála til að fjalla um mál varðandi það sem kallað er Miðhálendi landsins og sú nefnd starfi undir yfirstjórn umhvrn. og Skipulags ríkisins. Ég held að það blandist engum hugur um, þrátt fyrir það sem hv. þm. Hjörleifur Guttormsson hefur hér sagt, að í ýmsum tilvikum eru skýrar eignarheimildir að því er varðar eignarráð á hálendi, þinglýstar skýrar eignarheimildir og í sumum tilvikum hafa sveitarfélög keypt hluta af hálendinu af opinberum stofnunum ellegar ríkinu fyrir ekki mjög löngum tíma. Ég held því að það þurfi engum að blandast hugur um það að í ýmsum tilvikum eru skýrar eignarheimildir fyrir því landi. Það er hins vegar rétt að þetta er ekki alls staðar. Sums staðar eru óskýrar eignarheimildir eða óvissar og annars staðar finnast eignarheimildir ekki þannig að hvort tveggja er að um almenninga er að ræða sem eru eðlilega í eigu ríkisins ellegar þá að skýrar eignarheimildir munu ekki finnast og þá er eðlilegt að afskipti ríkisins komi til.
Ég hef ekkert við það að athuga að hálendi landsins, og þá ekki einungis Miðhálendi sem hér er kallað, sé skipulagsskylt og 1. gr. frv. um þetta efni mætti hljóða í þá veru. Ég tel að það komi mjög til greina að sú kvöð verði lögð á sveitarfélög sem hafa hluta hálendisins innan sinna marka og undir sínum eignarráðum að á þau verði lögð sú kvöð að skipuleggja þann hluta hálendisins sem þau hafa eignarráð á. Og vanræki þau það, þá komi til eitthvert slíkt stjórnarform og sett er upp í þessu frv. En ég er ekki reiðubúinn til þess að taka þetta mál úr höndum sveitarfélaganna og tel að það sé býsna viðurhlutamikið. Ég bendi á að sum sveitarfélög sem eiga hluta hálendisins eru þegar að vinna að skipulagi þessa lands. Og það er tilefnislítið að taka þá vinnu úr höndum þeirra sveitarfélaga og færa hana yfir í hendur annarra aðila. Það er tilefnislítið, væntanlega tilefnislaust.
Ég skal ekki ræða hvaða nauðsyn ber til þessa. Það hefur verið skýrt dregið fram, bæði af hæstv. ráðherra og af einstökum ræðumönnum, og ég skal ekki fara út í að fjalla um það frekar. Ég tek undir það að okkur ber að fara með hálendi landsins með siðlegum hætti og við þurfum að hafa reglu á því hvaða mannvirkjagerð er þar leyfð og við þurfum að vernda það gegn mengun og óþarfa eða skaðlegum aðgerðum af ýmsum toga eins og mögulegt er. Við getum verið sammála um þau markmið þó að við séum ekki sammála um þær leiðir sem áætlað er að fara að því marki.
Ég held sem sé að það sé mjög gott að þetta komi til umræðu. Ég ætla ekki að fara hér að svara þeim brýningum sem t.d. komu fram hjá hv. þm. Hjörleifi Guttormssyni. Hann varaði við að þyrlað væri upp moldviðri um þetta mál. Hæstv. ráðherra varð meira að segja á að vara því að það væri kannski hugsanlegur ,,hugaræsingur`` um þetta mál, eins og hann orðaði það, sem er mjög sérkennilegt í framsöguræðu fyrir máli sem ráðherra flytur, en slíkar hugleiðingar læt ég alveg fram hjá mér fara. Ég held að það sé best að það komi fram í þeirri umræðu sem verður í þjóðfélaginu um þetta mál á komandi mánuðum, e.t.v.
missirum.
Ég ætla heldur ekkert að fara frekar út í það sem hér var sagt af hv. 4. þm. Austurl. þar sem hann talaði um eignarráð á landi ,,sem svo er kallað``. Ég hef þegar skýrt frá því að í ýmsum tilvikum eru lögmætar, þinglýstar eignarheimildir og hv. 4. þm. Austurl. má fara óvirðingarorðum um slíkar heimildir ef hann kýs, ég þarf ekkert að svara því. Ég þarf heldur ekki að svara því, eins og hér var sagt, að öll beit á hálendinu væri ofbeit. Ég þarf ekki að svara því. (Gripið fram í.) Þetta sagði nú ekki hv. 4. þm. Austurl. en hér var sagt í þessari umræðu: ,,Öll beit á hálendinu er ofbeit.`` Ég þarf ekki að svara því. ( Umhvrh.: Til eru svæði þar sem öll beit er ofbeit á hálendinu.) En ég vek athygli á því að í 2. gr. frv. segir að umhvrh. fari með yfirstjórn þessara mála og ,,lætur gera tillögu að mörkum Miðhálendisins`` --- og síðan segir --- ,,og staðfestir hana``. Ég efast um að þetta séu hyggileg lagaákvæði. Ég efast ekkert um góðan vilja hæstv. umhvrh. Ég met hann mikils og er stuðningsmaður hans og þeirrar ríkisstjórnar sem nú situr. En það er ekki hyggileg lagasetning að segja: Eitt stjórnvald skal láta gera tillögur um tiltekna hluti og sama stjórnvald skal svo staðfesta þær tillögur. Þetta er mjög vafasöm lagasetning. En síðan liggur hér fyrir á korti uppkast að einni slíkri tillögu sem er mjög sérkennileg. Það sem kallað er Miðhálendi Íslands er afmarkað með línu. Sums staðar teygir sig línan niður á láglendi, í Austur-Skaftafellssýslu niður fyrir jökla. Það vita menn að er láglendi þegar komið er niður fyrir skriðjöklana. Annars staðar eru stór landsvæði hálendisins utan línunnar. Svo er t.d. um norðausturhorn landsins allt upp að Hólsfjöllum. Svo er um Tröllaskaga milli Skagafjarðar og Eyjafjarðar. Það er Vestfjarðakjálkinn. Það er allt hálendi vestan Holtavörðuheiðar og Tvídægru svo dæmi sé tekið. Þannig að sú lína sem hér er gerð tillaga um er, auk sérkennilegra króka sem teygja sig niður í eignarlönd einstakra jarða þannig úr garði gerð að stór svæði hálendisins verða utan þess sem kallað er Miðhálendi landsins.
Ég sé ekki ástæðu til þess, herra forseti, að lengja umræðuna. Ég vildi aðeins koma því skýrt á framfæri að þingflokkur Sjáflstfl. samþykkti að þetta mál væri lagt fram til kynningar þannig að það mætti taka það til athugunar á milli þinga og heyra viðbrögð við því víðs vegar að úr þjóðfélaginu. Á grundvelli þeirra viðbragða mætti síðan leggja fram á nýju Alþingi nýtt frv., e.t.v. með verulegum breytingum, ef tilefni þykir til. Ég vonast til þess að meðferð þessa máls geti orðið þannig að það leiði til þess að um málið verði sátt í þjóðfélaginu og það er ekkert til að greiða fyrir þeirri sátt að vera með brýningar hér í 1. umr. eins og fram komu til að mynda í ræðu hv. 4. þm. Austurl.