Ólafur Ragnar Grímsson :
Virðulegi forseti. Það er einkenni þingræðisins að þjóðþingið er sá vettvangur þar sem ríkisstjórnin stendur frammi fyrir umræðu og rökræðu um tillögur sínar. Mér finnst ærið mikið bera á því að formenn stjórnarflokkanna, formaður Alþfl., hæstv. utanrrh. og formaður Sjálfstfl., hæstv. forsrh., tali og hagi sér þannig eins og þjóðþingið sé færiband. Þeir sitji í Stjórnarráðinu og sendi frá sér tilskipanir og síðan sé það ekki lengur í þeirra verkahring að taka þátt í rökræðum eða svara fyrirspurnum hér á þjóðþinginu.
Ég er ekki reiðubúinn, virðulegi forseti, að taka þátt í því að breyta eðli þjóðþingsins á þennan hátt. Og ef ég má trufla virðulegan forseta við að lesa tímaritið Heimsmynd, sem er greinilega forsetanum þóknanlegra en tímaritið Mannlíf, þá vil ég óska eftir því að hæstv. forsrh. og hæstv. utanrrh. verði sóttir til umræðunnar. Það var óskað eftir því sérstaklega að þeir yrðu hér í kvöld vegna þess að við óskum eftir svörum frá þeim við ákveðnum spurningum um stefnu ríkisstjórnarinnar. Þessi beiðni um skýrslu, sem hér er flutt, er lögð fram til þess að reyna að knýja á um það að á Alþingi fáist svör um stefnu hæstv. ríkisstjórnar. Þótt að hæstv. sjútvrh. hafi gert grein fyrir skoðun sinni í ýmsum málum þá stangast hún á við skoðun hæstv. utanrrh. sem hann hefur látið í ljós utan þings. Við búum einu sinni við þá stjórnskipan í okkar lýðveldi, hvort sem hæstv. utanrrh. eða hæstv. forsrh. líkar betur eða verr, að í þessum sal er þeirra vinnustaður. Það er þessi salur sem er miðpunktur lýðræðisins. Það þýðir ekkert fyrir hæstv. forsrh. að koma fram á nokkurra mánaða fresti og segja við þjóðina að honum leiðist ræðurnar sem hér eru fluttar ef hann hefur ekki enn þá skilið að það að vera forsrh. á Íslandi er að standa fyrir máli sínu í þessum sal, svara þeim spurningum sem til hans er beint og taka þátt í rökræðum um stefnu ríkisstjórnarinnar og þær tillögur sem hún flytur fram.
Ég tók eftir því að hæstv. forsrh. og hæstv. utanrrh. sátu smástund í salnum í byrjun fundar í kvöld en hafa síðan verið utan salarins í tæplega tvær klukkustundir. Ég vil þess vegna inna forsetann eftir því hvort hægt sé að tryggja að þessir tveir hæstv. ráðherrar sinni lýðræðislegum skyldum sínum. ( Forseti: Hæstv. ráðherrar eru á leiðinni.) Ef hæstv. ráðherrar eru á leiðinni þá tel ég rétt að bíða eftir að þeir komi vegna þess að ég hef í sjálfu sér engan sérstakan áhuga á að endurtaka, þegar þeir koma í salinn, það sem ég sagði áður en þeir komu.
Virðulegi forseti. Það er þakkarvert að hæstv. forsrh. er kominn í salinn. Það vildi hins vegar þannig til að mín fyrsta spurning var til hæstv. utanrrh. sérstaklega. Ég sé að hann er sestur þarna í hliðarsal. Það er kannski erfitt fyrir hann að setjast inn í þingsalinn. ( Utanrrh.: Ég heyri ágætlega hér.) Það dugir mér kannski engan veginn að ráðherra heyri ágætlega en við skulum láta það nægja í bili.
Ég sagði það áður en þið komuð inn, hæstv. ráðherrar, að það er nú einu sinni eðli þingræðisins og lýðræðisins að þjóðþingið er ekki bara til að samþykkja lög formlega heldur er það líka sá vettvangur þar sem menn geta hlýtt á stefnu ríkisstjórnar, rökrætt hana og spurst nánar fyrir um óvissuatriði í henni. Það er mjög slæmt ef það þarf hvað eftir annað að gera alveg sérstakar ráðstafanir til þess að fá hæstv. ráðherra, sem stýra þessari ríkisstjórn, til þess að svara slíkum spurningum. En ég þakka fyrir að hæstv. ráðherrar eru komnir til að hlýða á þessi atriði sem ég ætla ekki að hafa mjög löng.
Það hefur komið fram í þessum umræðum, hæstv. ráðherrar, að rekstrarstaða sjávarútvegsins er mjög slæm. Kunnáttumenn hafa sagt að hún sé kannski að mörgu leyti jafnslæm nú og haustið 1988. Það hefur komið fram í umræðunum að tap botnfiskvinnslunnar sé um 11% sem samsvarar tæplega 4 milljörðum kr. á einu ári. Þetta eru auðvitað svo risavaxnar upphæðir að það er alveg ljóst að stór hluti fyrirtækja í sjávarútvegi mun ekki geta risið undir rekstri sínum ef ástandið verður óbreytt. Það hefur einnig verið vitnað til þess í þessum umræðum að hæstv. ríkisstjórn viðurkenndi fyrir, ef ég man rétt, u.b.b. hálfu ári síðan eða svo að þessi vandi væri mjög mikill og hann væri brýnn. Ríkisstjórnin viðurkenndi það. Hún ákvað að vísa tillögugerð um aðgerðir vegna þessa mikla vanda til þeirrar nefndar sem hún hafði sett upp til að móta nýja stefnu í fiskveiðistjórnun. Ég get sagt það hér að mér fannst það í sjálfu sér ekki mjög skynsamlegt að rugla saman í einni og sömu nefndinni annars vegar því verkefni að koma með tillögur um langtímaskipulag fiskveiðistjórnar á Íslandi og hins vegar að gera tillögur um þann mikla bráðavanda sem steðjar að í sjávarútveginum. En látum það vera. Ríkisstjórnin kaus að fara þessa leið.
Það sem gerst hefur á opinberum vettvangi síðan er að þeir tveir formenn í nefndinni hafa lýst gerólíkum viðhorfum til þess hvernig eigi að bregðast við þessum vanda.
Nú er það auðvitað þannig að við á Alþingi getum kannski tekið lífinu létt hvað það snertir að mörg orð sem hér falla vega ekki þungt. En hjá þeim aðilum sem eiga fyrirtækin sem hér um ræðir, þurfa að útvega rekstrarfé á næstu mánuðum til þess að verða ekki gjaldþrota, eru hugsanlega að missa eignir sínar, hjá sveitarfélögunum sem þurfa að setja tugi ef ekki hundruð millj. inn í fyrirtækin til að tryggja atvinnulífið í byggðarlaginu, vega orðin þungt. Þessir aðilar þurfa að fá að vita hvað fram undan er. Þess vegna er fyrsta spurning mín til hæstv. utanrrh.: Eru þau viðhorf sem aðstoðarmaður hans, Þröstur Ólafsson, hefur lýst nokkuð ítarlega opinberlega um hvernig hann telji að eigi að bregðast við þeim vanda, stefna Alþfl. eða stefna hæstv. utanrrh. eða er Þröstur Ólafsson eingöngu að túlka sínar skoðanir? Hefur ekki farið fram umræða á vettvangi Alþfl. um þennan vanda og hver er þá niðurstaða þeirrar umræðu fyrst fulltrúi flokksins í forustu nefndarinnar, Þröstur Ólafsson, hefur kosið að lýsa opinberlega afstöðu sinni? Í grófum dráttum fólst afstaða hans í því að stjórnvöld ættu nánast ekki að gera neitt. Ég get alveg áttað mig á því að fyrir þeirri skoðun er hægt að færa margvísleg rök og er í sjálfu sér ekki að biðja hæstv. utanrrh. um að lýsa ítarlega eða í löngu máli, þó það megi út af fyrir sig gera það, þeim rökum sem liggja að baki slíkri skoðun. Ég spyr fyrst og fremst svo allri óvissu verði eytt: Eru skoðanir Þrastar Ólafssonar stefna utanrrh. í fyrsta lagi og Alþfl. í öðru lagi?
Hinn formaður nefndarinnar, Magnús Gunnarsson, lýsir viðhorfum sínum í Morgunblaðinu sunnudaginn 26. apríl, eins og komið hefur fram í umræðunum, og eins og kemur fram á bls. 12 ganga þær í höfuðatriðum þvert á þær skoðanir sem Þröstur Ólafsson hefur lýst. Ég ætla ekki að tefja fyrir með því að lesa þetta upp en menn geta kynnt sér það ef þeir hafa áhuga hafa á. Í grófum dráttum færir Magnús Gunnarsson margvísleg rök að því að hin svokallaða gjaldþrotaleið muni ekki auka hagræðingu í sjávarútvegi. Hún muni þvert á móti verða til þess að binda bönkum og sveitarfélögum frekari bagga skulda og vandræða og alls ekki leiða til þeirrar endurskipulagningar á sjávarútveginum sem nauðsynleg er. Og nú spyr
ég hæstv. forsrh., formann Sjálfstfl., því sagt er að Magnús Gunnarsson hafi verið valinn til formennsku í nefndinni sem fulltrúi Sjálfstfl.: Lýsa þau viðhorf sem Magnús Gunnarsson kynnir í höfuðviðtali Morgunblaðsins sunnudaginn 26. apríl sl. skoðunum og afstöðu Sjálfstfl. til þessa vanda?
Ástæðan fyrir því að ég kýs að fá svör við þessum spurningum fyrir þinglok er sú að samkvæmt upphaflegri áætlun var stefnt að því að nefndin skilaði tillögum um þennan bráðavanda nú snemma í sumar. Það er auðvitað alveg nauðsynlegt fyrir okkur að átta okkur á því og reyndar fyrir alla rekstraraðila í sjávarútvegi og þjóðina alla: Er staða málsins virkilega þannig að þessir tveir forustumenn, sem ríkisstjórnin hefur falið þennan sérstaka trúnað, er enn að lýsa einkaskoðunum sínum á þessum höfuðvanda íslenskra efnahagsmála á næstu missirum og ríkisstjórnin eða ríkisstjórnarflokkarnir hafi enn ekki mótað neina stefnu í málinu eða eru þær skoðanir sem þeir lýsa stefna stjórnarflokkanna hvors um sig? Það er auðvitað ekki hægt, virðulegi forsrh., að skilja þannig við störfin í vor að hvorki þingið né þjóðin viti hver stefna ríkisstjórnarinnar í þessu máli er. Ég árétta það sem ég sagði áðan: Orð okkar hér á Alþingi geta verið léttvæg, en eigendur fyrirtækjanna, mennirnir sem hafa veðsett eignir sínar, fólkið í byggðarlögunum, sveitarfélögin sem nú er verið að biðja um að taka á sig meiri ábyrgðar svo ég tali nú ekki um bankana, eiga kröfu á að fá að vita hver sú stefna er sem ríkir í þessum málum. Svo geta menn rökrætt það fram og aftur hvort hún er skynsamleg eða óskynsamleg. En fyrsta skrefið er að fá að vita hver stefnan er. Eða er það kannski þannig að ríkisstjórn Davíðs Oddssonar sé enn sem komið er án stefnu í því hvað eigi að gera í rekstrarvanda sjávarútvegsins sem nú býr við 4 milljarða kr. tap fiskvinnslunnar á ársgrundvelli?
Ég veit að ég þarf ekki að rifja upp fyrir hæstv. utanrrh. sögu sumarsins og haustsins 1988. Þá komst hann að raun um að vandamálin berja að dyrum. Það er ekki hægt að loka þau úti. Þau knýja á fyrr eða síðar. Og ég vona að hæstv. ráðherrar misvirði það ekki þó að til þess sé ætlast á Alþingi að þeir svari í þeim sal þar sem þeim ber að svara samkvæmt stjórnskipun lýðveldisins og leikreglum íslenska lýðræðisins, hver stefna ríkisstjórnar Davíðs Oddssonar í rekstrarvanda sjávarútvegsins sé. Ég tel að hvetja ætti hæstv. forsrh. sérstaklega til þess að sjá nauðsyn þess að svara slíku vegna þess að í ummælum sem komið hafa frá bankastjórum Landsbankans síðustu daga hefur verið sagt alveg skýrt að vegna þess að Landsbankinn hefur orðið að taka á sig tap fyrirtækja í sjávarútvegi og vegna þess að Landbankinn muni að öllum líkindum, hugsanlega vegna aðgerðarleysis ríkisstjórnarinnar, þurfa að taka á sig enn frekari tap fyrirtækja í sjávarútvegi, sé nauðsynlegt fyrir Landsbankann að halda uppi vaxtastiginu í landinu. Ef skoðuð eru ummæli bankastjóra Landsbankans síðustu daga er þetta kjarninn í svörum þeirra. Þeir telja að ef horft er á hagsmuni Landsbankans fyrst og fremst, sé honum ekki unnt að lækka vextina vegna fyrirsjáanlegra og áorðinna tapa viðskiptafyrirtækja bankans í sjávarútvegi. Ég vil þess vegna spyrja hæstv. forsrh. að því, telur hann eðlilegt að tekið sé tillit til þess í vaxtaákvörðunum bankanna að útlán þeirra til sjávarútvegsfyrirtækjanna eru jafnmismunandi og raun ber vitni? Og ég óska eftir svari við þessari spurningu því að sú staða er komin upp að verkalýðshreyfingin hefur gert kjarasamninga. Þeir kjarasamningar festa í sessi stöðugleika og lága verðbólgu. Verkalýðshreyfingin hefur hins vegar sagt að forsenda þessara samninga sé yfirlýsing um lækkun vaxta. Landsbankinn segir hins vegar, a.m.k. enn sem komið er: Við erum ekki í stöðu til að lækka vextina vegna þess að sú stefna sem við teljum að sé ríkjandi hjá ríkisstjórninni gagnvart sjávarútveginum mun knýja bankann til að taka á sig jafnvel milljarðatap sjávarútvegsfyrirtækja á næstu missirum. Með öðrum orðum, það er beint samhengi á milli þeirra svara sem við erum að biðja um varðandi stefnu ríkisstjórnarinnar í málefnum sjávarútvegsins og þeirra vaxtaákvarðana sem verða teknar á næstunni og þeirra kjarasamninga sem gerðir hafa verið. Ég spyr hæstv. forsrh. þess vegna að því hvort hann telji eðlilegt að í vaxtaákvörðun bankakerfisins sé tekið tillit til mismunandi þátttöku bankanna í útlánum til sjávarútvegsfyrirtækjanna.
Ég vil einnig spyrja hæstv. forsrh., sem hefur flutt nokkrar ræður í vetur um stefnu ríkisstjórnarinnar í vaxtamálum, hvort það sem forsrh. hefur aðhafst síðustu daga og það sem hann hefur sagt síðustu daga sé í samræmi við þá stefnu eða hvort það boðar nýja stefnu hjá ríkisstjórninni í vaxtamálum. Stefnan sem hæstv. forsrh. hefur lýst í vetur er markaðsstefnan. Vextirnir eiga að ákveðast af markaðnum. Stjórnvöld eiga ekki að segja fyrir um vaxtastigið.
En hvað er að gerast þessa dagana? Hæstv. forsrh., forustumenn verkalýðshreyfingarinnar, aðilar að kjarasamningnum og fjmrh. eru allir komnir hver í kapp við annan um að beita Landsbankann þrýstingi. Hæstv. forsrh. hefur örugglega rætt við framkvæmdastjóra Sjálfstfl., varaformann bankaráðs Landsbankans um þær vaxtaákvarðanir og ef maður væri í léttu skapi í kvöld þá væri sjálfsagt hægt að leika sér að því að spyrja hæstv. forsrh. að því hvort Kjartan Gunnarsson sé hluti af markaðnum þegar hann sest niður í Landsbanka eða er hann hluti af Sjálfstfl. og stjórnkerfinu? Eða er það kannski þannig að í reynd sé hæstv. forsrh., Davíð Oddsson, farinn að praktísera af ákafa og einbeitni það sem hann gagnrýndi fyrrv. forsrh. hvað harðast fyrir á þinginu í vetur þannig að öll háðsyrðin, sem hæstv. forsrh. hefur fellt um fyrirrennara sinn, falli dauð og ómerk? Ég verð að segja eins og er, vegna þess að ég kynntist nokkuð vinnubrögðum fyrrv. hæstv. forsrh. á stundum sem þessum, að ég sé engan mun á því sem hæstv. forsrh., Davíð Oddsson, er að gera þessa dagana og því sem við gerðum í síðustu ríkisstjórn. Umvandanir gagnvart bankakerfinu, beita fortölum og þrýstingi, hótunum og blíðmælum og gefa alveg sterklega til kynna hvaða afleiðingar það kynni að hafa ef bankinn yrði ekki að þeim óskum sem lægju í orðum stjórnvalda, forsrh. og annarra. Það er enginn munur. Það er nákvæmlega sama stefnan og fyrirrennari hæstv. forsrh. iðkaði á sínum tíma. Enn er um óvissu að ræða.
Annars vegar kemur fjmrh. og segir: Ég ætla að hætta að ákveða vextina á spariskírteinunum í fjmrn. Ég ætla að láta markaðinn ákveða það með því að hafa uppboð á ríkisvíxlum og öðrum ríkispappírum. Gott og vel. Það er þó stefna, það er þó afstaða. En svo kemur sami fjmrh. með forsrh. og segir: Landsbankinn má ekki ákveða vextina sína í friði. Nei, alls ekki, bara alls ekki. Það er stórhættulegt, kemur ekki til greina. ( VE: En að koma pappírunum út.) Er það ekki mál Landsbankans að gera það, hv. þm. Vilhjálmur Egilsson? Eða er allt í einu kenningin um frjálsa markaðsákvörðun á vöxtum orðin þannig að einhverjir menn í Stjórnarráðinu eigi að hafa vit fyrir bankakerfinu? Ég sé ekki betur en hæstv. forsrh. hafi í reynd síðustu daga hafnað kenningunni um markaðsákvörðun vaxtanna þannig að við sem erum að reyna að átta okkur á því hver sé vaxtastefna ríkisstjórnarinnar getum ekki svarað því lengur.
Hv. þm. Vilhjálmur Egilsson situr úti í sal og myndar með vörunum orðið jú. Það má vel vera að hann sjái eitthvert samhengi í þessu. Það væri þá æskilegt að það yrði skýrt hér út. En ég óska sem sagt eftir því að það sé skýrt hér í kvöld hver sé hin raunverulega vaxtastefna og samhengi hennar við útlánastefnu bankanna, sérstaklega á sviði sjávarútvegs sem er mikilvægt að bankarnir viti í ljósi þess að einhver verður að taka á sig þessa 4 milljarða sem eru í taprekstri á ársgrundvelli. Einhver verður að taka þá, einhver verður að taka þetta tap á sig, hæstv. forsrh. og hæstv. utanrrh. Ég spyr því báða ráðherrana og það er mín næsta spurning til þeirra: Hver á að þeirra dómi að bera þetta 4 milljarða tap? Eigendurnir, bankarnir, sjóðirnir, sveitarfélögin? Hver á að bera það? Það er alveg nauðsynlegt að skýr svör fáist við því.
Ég vil síðan spyrja hæstv. utanrrh. að því hver sé afstaða hans til þeirrar yfirlýsingar hæstv. sjútvrh. í umræðunni í gær þegar sem hæstv. sjútvrh. lýsti þeirri skoðun sinni að hann teldi að stefna ætti að því að sameina sölusamtökin í sjávarútvegi. Ég hafði skilið það þannig að hæstv. utanrrh. og Alþfl. væru með þá stefnu að leggja þessi sölusamtök niður, skapa frelsi á þessum markaði, samtökin gætu starfað ef þau svo kysu en markaðurinn og útflutningurinn væri opinn öllum eða flestum. Það væri þá frekar hvetjandi af hálfu stjórnvalda að stuðla að því að fleiri kæmu að þessu verki en færri. Nú kemur aftur á móti hæstv. sjútvrh. og lýsir því sem skoðun sinni að það eigi að fækka. Það eigi meira að segja að ganga svo langt að SH og Sambandið sameinist í einn öflugan útflutningsrisa sem drottni yfir markaðnum meira en nokkru sinni fyrr. Það er ekki bara ég sem óska eftir því að fá að vita hver sé þá stefna ríkisstjórnarinnar í þessu mikilvæga máli heldur hljóta allir þessir aðilar í sölusamtökunum sjálfum og hinir smærri sem velta því fyrir sér hvort þeir eigi að leggja fé í markaðsuppbyggingu, í mannafla, fjárfestingu af öðru tagi. Þeir eiga auðvitað kröfu á því að fá að vita hver stefnan er, hverjar leikreglurnar eru, svo að ég noti uppáhaldsorð þessara manna sem eiga að ríkja. Eiga leikreglurnar sem eiga að ríkja að vera hvati stjórnvalda til að binda hér öflugan risa sölusamtaka eða eiga leikreglurnar að vera að hinir mörgu og smáu fái að blómstra eftir eign vild á þessu sviði? Ég spyr. Kannski vill hæstv. forsrh. svara því. Það er auðvitað mjög vont að ríkisstjórn, sem tekur sig alvarlega, skuli ekki veita sameiginleg og skýr svör varðandi stefnu sína í útflutningsmálum lykilatvinnugreinar landsmanna.
Ég vil að lokum, virðulegi forseti, beina þeirri spurningu til hæstv. forsrh. og hæstv. utanrrh. sem formanna stjórnarflokkanna hvort þeim finnist enn það vera skynsamleg ráðstöfun að móta fiskveiðistefnuna til næstu ára, stjórnun fiskveiða, á þann hátt að eingöngu stjórnarflokkarnir sitji við það meginborð. Ég veit að vísu að það var ærið margt í hugsunarhætti þessara tveggja ágætu manna hér sl. sumar og haust á þann veg að þeir töldu sig vera að setjast að langri stjórnarsetu, jafnvel til næstu aldar. ( Gripið fram í: Kannski ekki næstu aldar.) Ja, það hefur örugglega hvarflað að forsrh. ( Forsrh.: Svona fyrri hluta næstu aldar.) Ég held að hægt væri að finna dæmi þess að hann hafi nefnt að fyrri viðreisn hafi setið 12 ár og aldrei að vita hvað þessi sæti lengi. 91 plús 12 er nú inn á næstu öld. En látum það vera, alla vega til langs tíma. Nú er hins vegar margt sem bendir til þess að það sé meiri óvissa í stjórnarsamstarfinu. Ég ætla ekki að dæma neitt um það en fjölmiðlarnir í landinu segja mikið af þeim atburðum. Og þess vegna spyr ég: Er það í sjálfu sér skynsamlegt að vera með lykilatriði eins og þetta á þann veg að þeir sem fjárfesta fyrir milljarða í atvinnugreinum og þurfa auðvitað að fá að vita hverjar leikreglurnar eru til langs tíma hafa ekki hugmynd um það hvort þær leikreglur sem Alþfl. og Sjálfstfl. kunna að koma sér saman um síðar á þessu ári gilda eftir tvö eða þrjú ár? Meginrök hæstv. utanrrh. fyrir EES-samningnum eru að það sé verið að fastsetja leikreglur til langs tíma, leikreglur á Evrópska efnahagssvæðinu innan Evrópubandalagsins og innan EFTA þannig að allir aðilar í viðskiptum, þjónustu og vinnumarkaði viti að hvaða leikreglum þeir geta gengið, ekki bara í ár og ekki bara á næsta ári heldur um langa framtíð. Og þá spyr ég hæstv. utanrrh.: Eru nokkur rök í því að ef mikilvægt er að búa til varanlegar leikreglur á sviði efnahagsmála, sem eru meginröksemdin fyrir EES-samningnum, þá eigum við sem sitjum hér sem fulltrúar þjóðarinnar að reyna að koma okkur saman um varanlegar leikreglur í fiskveiðum á Íslandi þannig að um þær leikreglur skapist sæmilega viðunandi þjóðarsátt. Það er sagt að það sé mikilvægt að koma á þjóðarsátt á vinnumarkaði. Ég tek undir það. Ég hef lagt mikið á mig til að koma því í kring, bæði á undanförnum mánuðum og eins á síðustu árum vegna þess að ég tel það skynsamlegt fyrir þjóðina til frambúðar. Ég er líka reiðubúinn, svo minn flokkur, að leggja mikið á mig til að búa til varanlegar leikreglur á sviði mikilvægustu atvinnugreinar okkar Íslendinga. Ég tel ekki að við, sem hér sitjum, sumir fyrir tilviljun örlaganna innan ríkisstjórnar og aðrir utan, og enginn veit hve lengi þeir sem nú eru innan ríkisstjórnar verða innan hennar og hvenær
þeir verða fyrir utan, förum að draga einhverjar slíkar gervilínur, tímabundnar gervilínur um það borð þar sem þessar leikreglur eru mótaðar varanlega. Ég held að þar að auki sé margt sem bendir til þess að það geti verið hollt fyrir fulltrúa stjórnarflokkanna sem vinna að þessum málum að hafa einnig fulltrúa annarra flokka og sjónarmiða í þeim umræðum. Ég vil þess vegna spyrja þessa tvo forustumenn stjórnarflokkanna, formann Sjálfstfl. og formann Alþfl., hvort þeir eru reiðubúnir nú eftir að hafa í tæpt ár vegið og metið kosti og galla þess að koma þessu máli fyrir á þann veg sem þeir gerðu upphaflega að taka þá afstöðu til endurskoðunar. Ég er ekki að biðja um svar í kvöld um að breyta henni. Ég geri mér grein fyrir því að það þarf lengri tíma til þess. En eru þeir tilbúnir til þess að endurskoða hana, efna til viðræðna m.a. við okkur í stjórnarandstöðunni og aðra um það hvort ekki er skynsamlegra að finna þessu einhvern annan farveg? Ég er sannfærður um það. Ég er sannfærður um að jafnbrýnt og það er að skapa varanlegar leikreglur um efnahagslegan stöðugleika á Íslandi og jafnbrýnt og það kann að vera að skapa varanlegar leikreglur um viðskipti í okkar heimshluta og reyndar líka í heiminum öllum, þá er líka eitt stærsta verkefni í íslenskum þjóðmálum að skapa varanlegar leikreglur á sviði sjávarútvegs og fiskveiða svo að allur sá mikli fjöldi sem vinnur í atvinnugreininni, þeir sem fjárfesta og fórna eignum sínum fyrir þróun greinarinnar geti vitað um langa framtíð hverjar leikreglurnar eru.