Herra forseti. Ég mæli hér fyrir breytingu á þinglýsingalögum, nr. 39 frá 10. maí 1978. Þegar frv. til laga um aðskilnað dómsvalds og umboðsvalds í héraði var lagt fram á 111. löggjafarþingi 1988, fylgdi því frv. til breytinga á þinglýsingalögum, nr. 39/1978, og varð það að lögum nr. 85/1989 sem öðlast munu gildi 1. júlí á næsta ári. Í tengslum við aðskilnaðinn verður sú meginbreyting gerð á þessu sviði að eftir 1. júlí 1992 er þinglýsing stjórnsýsluathöfn en ekki dómsathöfn og í lögum nr. 85/1989 er kveðið á um það að sýslumenn verði þinglýsingarstjórar hver í sínu umdæmi og fellur þá niður heitið þinglýsingardómari. Jafnframt kveða þau lög á um breyttar reglur hvað varðar málskot úrlausna í þinglýsingarmálum, sbr. 4. gr. laganna. Er þar horfið frá því fyrirkomulagi gildandi laga að úrlausn í þinglýsingarmáli verði skotið til Hæstaréttar með kæru. Er við það miðað í lögum þessum að þinglýsingarbeiðandi eigi tveggja kosta völ ef hann ekki vill sætta sig við úrlausn þinglýsingarstjóra. Annar kosturinn er sá að kæra úrlausnina til dómsmrn. Hinn kosturinn er að höfða mál fyrir héraðsdómi til ógildingar úrlausninni og er þá hægt að höfða mál strax eða að fengnum úrskurði dómsmrn.
Í greinargerð þessa frv., sem nú er mælt fyrir, er nokkuð vikið að samanburði á
þeim reglum sem gilda um málskot úrlausna í þinglýsingarmálum í þeim löndum sem búa við líkastar þinglýsingarreglur og þær íslensku. Eru þessar reglur æði misjafnar. Þær reglur sem hér munu gilda eftir 1. júlí 1992, ef lög nr. 85/1989 öðlast gildi óbreytt, þykja hins vegar ekki alls kostar heppilegar. Í fyrsta lagi er fyrirkomulagið óþarflega margbrotið, þ.e. að bæði sé hægt að skjóta málinu til úrskurðar dómsmrn. og höfða mál til ógildingar úrlausninni. Og í öðru lagi er sýnt að það getur reynst mjög tímafrekt að fá endanlega úrlausn um þinglýsingarágreining ef allra þeirra leiða er leitað sem lög nr. 85/1989 koma til með að heimila. Er í því sambandi rétt að hafa í huga að það mun leiða af lögum nr. 85/1989 að dómur héraðsdóms í máli til ógildingar úrlausn þinglýsingarstjóra verður borin undir Hæstarétt með áfrýjun en ekki kæru.
Með þessu frv. er stefnt að því að einfalda þær reglur um málskot úrlausna í þinglýsingarmálum sem munu gilda eftir 1. júlí á næsta ári en að öðru leyti er ekki hróflað við ákvæðum gildandi laga eða þeirra laga sem þá taka gildi. Felst meginefni frv. í því að úrlausn þinglýsingarstjóra í þinglýsingarmáli samkvæmt lögunum verður borin undir héraðsdómara í lögsagnarumdæmi þinglýsingarstjóra, en verður ekki skotið til dómsmrn. með stjórnsýslukæru. Svipar þessu fyrirkomulagi um margt til reglna XIV. kafla aðfararlaga, nr. 90/1989, varðandi úrlausn ágreinings sem rís við framkvæmd aðfarar. Úrskurði héraðsdómara verður síðan skotið til Hæstaréttar með kæru samkvæmt almennum reglum um kæru úrlausna í einkamálum. Frv. byggir á þeirri forsendu að eftir þessari leið verði ekki skorið úr um efnisatvik að baki skjali svo sem um eignarréttindi og eignarhöft heldur verði skorið úr ágreiningi um efnisleg réttindi í almennu einkamáli svo sem verið hefur. Lagt er til að lögin öðlist gildi 1. júlí 1992, sama dag og lögin um aðskilnað dómsvalds og umboðsvalds í héraði og lög nr. 85/1989, um breytingu á þinglýsingalögum.
Ég vil leggja áherslu á það sem að framan sagði að þetta frv. hróflar ekki við öðrum ákvæðum laga nr. 85/1989 en þeim sem varða dómsmeðferð ágreinings um úrlausn þinglýsingarstjóra. Það er heppilegt að fela dómstólum úrlausnarvald um þinglýsingarágreining fremur en stjórnvöldum og þýðingarmikið að úrlausnir fáist skjótt í málum sem þinglýsingarágreining varða. Það fyrirkomulag sem hér er mælt fyrir um er einfaldara í sniðum og skjótvirkara en það sem mundi gilda að óbreyttu.
Ég legg svo til, herra forseti, að frv. verði að lokinni þessari umræðu vísað til 2. umr. og hv. allshn.