Frú forseti. Ég ætla að þessu sinni ekki að gera að umræðuefni hrokafull ummæli hæstv. forsrh. í hádegisútvarpi þar sem hann lýsir viðhorfi sínu til Alþingis, til stjórnarandstöðu og stjórnarþingmanna. En vegna þeirrar umræðu, sem hér hefur orðið um þingsköp, er rétt að hafa það grundvallaratriði í huga að ef þingi er stjórnað óaðfinnanlega, þá er engin ástæða til að gera athugasemd um þingsköp. Ef hlutir ganga eðlilega fyrir sig, ef hlutir ganga fyrir sig með venjubundnum hætti og með eðlilegum hætti hefur enginn ástæðu til þess að kveðja sér hljóðs um þingsköp.
Ef einhver kveður sér þrátt fyrir það hljóðs um þingsköp og flytur mál sitt hér úr ræðustóli og úrskurðir forseta eru skynsamlegir og sanngjarnir, þá dettur þingskapaumræðan auðvitað niður. Þetta er rétt að menn hafi í huga þegar umræður um þingsköp lengjast eins og hér gerist.
Enginn vafi er á því að það er heimilt að taka mál til umræðu þó að ekki hafi liðið tilskilinn frestur enda sé þá leitað afbrigða en það er auðvitað sjálfsagður hlutur að leita afbrigða. Annað er gagnstætt venjum og gagnstætt þingsköpum. Náttúrlega er verið að brjóta þingsköp ef þingskjölum er dreift síðari hluta nætur og það túlkað á þann máta að þá megi taka málið athugasemdalaust til umræðu daginn eftir. Ég hef enga trú á því og þekki held ég ekki dæmi þess að afbrigðum hafi verið neitað. Þar af leiðandi er náttúrlega engin áhætta fyrir meiri hluta að bera mál undir afbrigði.
Varðandi nefndastörf var hugmynd manna, sem stóðu að breytingu á þingsköpum og breytingu á þinginu í eina deild, að nefndastörf yrðu markvissari og árangursríkari en þau voru samkvæmt gömlu þingsköpunum og reynslan hafði sýnt. Því miður virðist þetta hafa mistekist, þ.e. við höfum hvert dæmið eftir annað undanfarna daga þar sem nefndastörf hafa farið úrskeiðis vegna þess að forustumenn nefndanna hafa ekki gætt þess að vinna með eðlilegum hætti. Samkvæmt þingsköpum á t.d. efh.- og viðskn. að fjalla um tekjuhlið fjárlaga og það er tekið sérstaklega fram að hún skuli hafa tíma fram að 3. umr. til þess að fjalla um þessa tekjuhlið. Það liggur náttúrlega í augum uppi og er ómögulegt að lesa þingsköpin á annan hátt en þann að niðurstaða eða niðurstöður meiri og minni hluta, það kann að vera að efh.- og viðskn. komist að einni niðurstöðu, það kann að vera að hún komist að tveim eða fleiri, þau málsgögn hljóta að verða rædd með formlegum hætti í fjárln. Annars væri engin ástæða til þess að vera að vísa þessu til fagnefnda ef fjárln. á ekki að taka tillit til þess sem fagnefndir láta frá sér fara. Til frekari áréttingar og til tryggingar því að áliti fagnefnda eða minnihlutaálitum fagnefnda verði ekki stungið undir stól er skylda að prenta það með nál. fjárln.
Þessa virðist ekki hafa verið gætt í þessu tilfelli. Að sjálfsögðu má ekki afgreiða mál úr nefnd fyrr en öll gögn málsins liggja fyrir. Því miður virðist svo sem fjárln. hafi
ekki öll gögn mála fyrir sér þegar hún afgreiðir málið og það verður að skrifast á forustu fjárln. að hún sé ekki starfi sínu vaxin. Að sjálfsögðu má ekki gera þetta úr neinni nefnd meðan óskir koma fram um frekari upplýsingar heldur verður auðvitað að reyna að verða við þeim og nefnd má ekki sleppa frá sér máli fyrr en hún hefur unnið það til fullnustu. (Forseti hringir.) Frú forseti, hvaða hljóð var þetta? ( Forseti: Tíminn er liðinn, hv. 1. þm. Norðurl. v.)
Ég ætla, frú forseti, að ljúka máli mínu með því að láta það í ljósi að nefndarformenn stjórnarliðsins hér á Alþingi hafa ekki gætt skyldu sinnar. Meiri hluti á að sjálfsögðu að ráða, það er eðli þingræðisins, en réttur minni hlutans er að koma skoðun sinni á framfæri. Ríkisstjórnin hefur staðið illa að verki. Hún hefur ekki undirbúið mál sín með eðlilegum hætti. Það er eins og ráðherrarnir séu á einhverju flippi hver með öðrum, kanna ekki stöðu málanna eða stuðning við þau í þingflokkum sínum, athuga ekki hvaða afleiðingar ákvarðanir þeirra hafa, rjúka svo til að breyta á klukkutíma fresti ákvörðunum eða tillögum sem þeir kunna að taka. Ég tel að ekki sé tímabært með tilliti til þessa að taka fjárlögin til 3. umr. og ég hef þá tillögu fram að færa að þingfundum verði frestað fram yfir áramót þannig að ríkisstjórninni gefist færi á því að undirbúa sinn málatilbúnað með eðlilegum hætti. Þeir ættu að geta notað helgidagana í það, rætt við hagsmunaaðila, rætt við sína eigin stuðningsmenn og síðan getum við komið hér saman eftir áramót eða þegar ríkisstjórnin hefur undirbúið málin þannig að þau séu boðleg þinginu og afgreitt þá frv. til fjárlaga við 3. umr.