Frsm. meiri hluta iðnn. (Össur Skarphéðinsson) :
Frú forseti. Það er vissulega rétt hjá hv. þm. Finni Ingólfssyni að hér er um að ræða mál sem hefur verið umdeilt. En telji þingmaðurinn að hér sé verið að brjóta stjórnarskrárvarinn eignarrétt, þá er hann helst til seint á ferðinni. Það liggur fyrir, virðulegi forseti, að sams konar lög með sams konar ákvæðum hafa verið sett þrisvar sinnum áður. Þetta voru lög, virðulegi forseti, sem sett voru 31. des. um Jarðboranir hf. 1985. Jafnframt voru sett lög með nákvæmlega sömu ákvæðum 20. maí 1988 sem vörðuðu m.a. Ferðaskrifstofu ríkisins. Jafnframt voru sett 28. maí 1989 lög um stofnun hlutafélags um Ríkisprentsmiðjuna Gutenberg þar sem nákvæmlega sama ákvæði er að finna. Og hvað eiga allar þessar þrjár dagsetningar sameiginlegt? Þær eiga það sameiginlegt að nákvæmlega þá var Framsfl. í stjórn. Með öðrum orðum, það sem hv. þm. Finnur Ingólfsson kallar núna stjórnarskrárbrot voru eigi að síður ákvæði sem hans eigin flokkur flutti þegar þessar breytingar gengu í garð.
Staðreyndin er sú og það mætti líka minna hv. þm. Jóhann Ársælsson á það að þegar Gutenberg var breytt í hlutafélag var það hans flokkur sem var í ríkisstjórn. Nú koma þessir flokkar hins vegar og tala um að það sé verið að brjóta stjórnarskrána. Ég segi: Það sem hv. þm. Svavari Gestssyni þótti ekki stjórnarskrárbrot 1989 er ekki heldur stjórnarskrárbrot í dag. Ég vísa þessum málflutningi satt að segja á bug.
Ég fellst hins vegar á það, virðulegi forseti, að það er ágreiningur um þetta mál. Þannig kom eftirfarandi í ljós við umræður í hv. iðnn. í fyrra þegar nokkrir lögfræðingar komu til skrafs og ráðagerða við nefndina:
Hróbjartur Jónatansson veitti álitsgerð þar sem hann taldi að það kæmi til greina að hér væri um stjórnarskrárbrot að ræða. Gestur Jónasson, lögmaður BSRB, var sömu skoðunar. Lögfræðingar fjmrn. voru annarrar skoðunar. Hæstaréttarlögmaðurinn Jón Steinar Gunnlaugsson, sem einnig kom til fundar við nefndina, var líka annarrar skoðunar. Það er því ljóst að hér er um deilumál að ræða og það er nauðsynlegt að úr því verði skorið fyrir dómi.
Staða málsins er þessi: Ef starfsmaður hefur verið starfandi á kjörum opinberra starfsmanna í 15 ár eða skemur á hann kost á sex mánaða biðlaunum ef staðan er lögð niður og 12 mánaða biðlaunum hafi hann verið lengur starfandi. Nú er það svo samkvæmt þessum lögum að ef starfsmaður telur eftir breytinguna yfir í hlutafélag að staðan sé ekki sambærileg, þá getur hann hætt og þá fær hann biðlaun. Þá verður rétturinn virkur. Þetta kom fram hjá Gunnari Björnssyni, lögfræðingi fjmrn., í viðræðum við iðnn. í fyrra. Eitt svona atvik kom upp þegar Jarðboranir voru gerðar að hlutafélagi og Gunnar Björnsson staðfesti það við mig í samtali í morgun að þetta væri raunin. Með öðrum orðum, ef viðkomandi starfsmaður telur að staðan sé ekki sambærileg, þá verður biðlaunarétturinn virkur ef hann hættir störfum.
Því má velta fyrir sér hvort þessi ákvæði sem er að finna í frv. um Sementsverksmiðjuna skerði í einhverju réttarstöðu starfsmanna ef þeir kynnu að leita réttar síns fyrir dómstólum. Um þetta efni skulum við skoða það sem Hróbjartur Jónatansson segir, með leyfi forseta:
,,Ákvæði 7. gr. frv. verður að skoða sem fyrirmæli öðru fremur. Samkvæmt viðurkenndum sjónarmiðum um sjálfstæði dómenda eru fyrirmæli Alþingis eða jafnvel skýringar Alþingis á fyrirmælum sínum eigi bindandi fyrir dómstóla. Dómstólum ber samkvæmt 61. gr. stjórnarskrár að fara einungis eftir lögum í víðasta skilningi orðsins.``
Með öðrum orðum kemur þarna fram að þetta ákvæði skerðir ekki möguleika starfsmanna að leita síns réttar, a.m.k. ekki samkvæmt ummælum Hróbjarts Jónatanssonar hæstaréttarlögmanns, sem hefur verið eins konar alfa og omega þeirra sem hafa verið í andstöðu við þetta.
Ég vil einungis að síðustu, virðulegi forseti, ítreka að það er ekki rétt að hér sé um einhverja grundvallarbreytingu að ræða. Svipuð frumvörp hafa farið þrisvar sinnum í gegnum þingið með nákvæmlega sama orðalagi. Ég vil líka ítreka það, virðulegi forseti, að telji starfsmaður að staðan sem hann tekur við hjá hinu nýja hlutafélagi sé ekki sambærileg, þá getur hann sagt upp störfum, hætt vinnunni og þá verður biðlaunarétturinn virkur.