Jóhannes Geir Sigurgeirsson
:
Virðulegi forseti. Það mál sem hér er tekið fyrir varðar meðhöndlun á beingreiðslum í sauðfjárrækt og er flutt af landbrh. með það fyrir augum að því er virðist að geta með samningum vikið frá þeim reglum sem nú eru í lögum þar að lútandi. Fyrir þessu má tína rök sem mæla með slíkri breytingu en það er einnig ýmislegt sem gefur merki um að hér sé um að ræða afar viðkvæm og vandmeðfarið mál. Hér er fjallað um atvinnuréttindi manna og verður að hafa það fast í huga að ekki sé gengið á rétt þeirra einstaklinga sem þar um ræðir.
Í tengslum við þetta vakna nokkrar spurningar. Sú fyrsta og mikilvægasta tengist búvörusamningnum frá 1991 og sérstaklega bókun 6 í viðauka II þess efnis að vegna þess mikla samdráttar sem verði í ríkisútgjöldum vegna samningsins á næstu árum verði tryggt fjármagn allt að tveimur milljörðum kr. til framkvæmda í landgræðslu og skógrækt. Í bókuninni er rætt um það að frá þessum hlutum verði gengið á þann hátt að þetta veiti bændum landsins vinnu við landgræðslu og skógrækt. Þá vaknar sú spurning hvort það sé ætlun ríkisstjórnar og ráðherra að þetta fjármagn verði í raun tekið af beingreiðslufénu en verði ekki sérstök fjárveiting til landgræðslu og skógræktar. Ef það er hugsunin á bak við þetta að beingreiðslurnar eigi að koma í staðinn eru þær í raun teknar af tekjum sem hefðu annars runnið til þeirra bænda sem hefðu sauðfjárræktina að aðalatvinnu. Ef hópur bænda hverfur úr sauðfjárrækt en heldur beingreiðslunum sem tekjum vegna annarrar vinnu eins og landgræðslu er alveg ljóst að það skerðir tekjur þeirra sem áfram verða í sauðfjárrækt. Þeir fá að vísu aukinn framleiðslurétt en eingöngu markaðsþátturinn, afurðastöðvaverðið, kemur þá í þeirra hlut.
Þetta er einnig vandmeðfarið að því leyti að sú staða getur verið uppi að enda þótt menn telji einstök svæði þannig að ástæða sé til að beita ákvæðinu þá séu einstakar jarðir sem séu vel fallnar til sauðfjárræktar og þá þyrfti að leggja áherslu á að möguleikar þeirra verði ekki skertir. Síðan hefði ég áhuga á að fá svar landbrh. til viðbótar við fyrstu spurningu mína um það hvaða hugsun sé á bak við síðustu setninguna í 1. gr. en þar stendur, með leyfi forseta: ,,Þá er í slíkum samningi heimilt að ákveða að efri mörk greiðslumarks séu mishá eftir landsvæðum.``
Hefur eitthvað verið mótað hvernig þessu yrði beitt?
Virðulegi forseti. Ég hef ekki miklu fleiri orð um þetta. Eins og ég sagði í upphafi er hægt að finna rök bæði með og móti málsmeðferðinni eins og þarna er verið að leggja til, en í mínum huga er nú efst hversu viðkvæmt málið er og vandmeðfarið á öllum stigum og sviðum.
Virðulegi forseti. Það mál sem hér er tekið fyrir varðar meðhöndlun á beingreiðslum í sauðfjárrækt og er flutt af landbrh. með það fyrir augum að því er virðist að geta með samningum vikið frá þeim reglum sem nú eru í lögum þar að lútandi. Fyrir þessu má tína rök sem mæla með slíkri breytingu en það er einnig ýmislegt sem gefur merki um að hér sé um að ræða afar viðkvæm og vandmeðfarið mál. Hér er fjallað um atvinnuréttindi manna og verður að hafa það fast í huga að ekki sé gengið á rétt þeirra einstaklinga sem þar um ræðir.
Í tengslum við þetta vakna nokkrar spurningar. Sú fyrsta og mikilvægasta tengist búvörusamningnum frá 1991 og sérstaklega bókun 6 í viðauka II þess efnis að vegna þess mikla samdráttar sem verði í ríkisútgjöldum vegna samningsins á næstu árum verði tryggt fjármagn allt að tveimur milljörðum kr. til framkvæmda í landgræðslu og skógrækt. Í bókuninni er rætt um það að frá þessum hlutum verði gengið á þann hátt að þetta veiti bændum landsins vinnu við landgræðslu og skógrækt. Þá vaknar sú spurning hvort það sé ætlun ríkisstjórnar og ráðherra að þetta fjármagn verði í raun tekið af beingreiðslufénu en verði ekki sérstök fjárveiting til landgræðslu og skógræktar. Ef það er hugsunin á bak við þetta að beingreiðslurnar eigi að koma í staðinn eru þær í raun teknar af tekjum sem hefðu annars runnið til þeirra bænda sem hefðu sauðfjárræktina að aðalatvinnu. Ef hópur bænda hverfur úr sauðfjárrækt en heldur beingreiðslunum sem tekjum vegna annarrar vinnu eins og landgræðslu er alveg ljóst að það skerðir tekjur þeirra sem áfram verða í sauðfjárrækt. Þeir fá að vísu aukinn framleiðslurétt en eingöngu markaðsþátturinn, afurðastöðvaverðið, kemur þá í þeirra hlut.
Þetta er einnig vandmeðfarið að því leyti að sú staða getur verið uppi að enda þótt menn telji einstök svæði þannig að ástæða sé til að beita ákvæðinu þá séu einstakar jarðir sem séu vel fallnar til sauðfjárræktar og þá þyrfti að leggja áherslu á að möguleikar þeirra verði ekki skertir. Síðan hefði ég áhuga á að fá svar landbrh. til viðbótar við fyrstu spurningu mína um það hvaða hugsun sé á bak við síðustu setninguna í 1. gr. en þar stendur, með leyfi forseta: ,,Þá er í slíkum samningi heimilt að ákveða að efri mörk greiðslumarks séu mishá eftir landsvæðum.``
Hefur eitthvað verið mótað hvernig þessu yrði beitt?
Virðulegi forseti. Ég hef ekki miklu fleiri orð um þetta. Eins og ég sagði í upphafi er hægt að finna rök bæði með og móti málsmeðferðinni eins og þarna er verið að leggja til, en í mínum huga er nú efst hversu viðkvæmt málið er og vandmeðfarið á öllum stigum og sviðum.