Jóhannes Geir Sigurgeirsson
:
Virðulegur forseti. Ég mun ekki halda hér langa ræðu. Það hafa komið fram flestir efnisþættir málsins og þessi umræða hefur kannski verið talandi dæmi um það gagn sem getur verið af 1. umr. En það sem ég ætlaði að gera hér að umtalsefni er það á hvaða vettvangi Alþingi fjallar um þessa tillögu.
Nú er það rétt að hér er verið að fjalla um skattlagningu ríkisins og á þeim forsendum er málinu vísað til efh.- og viðskn. Það virðist hins vegar ekki vera neitt álitamál og vilji hæstv. ráðherra sem ber málið fram að það eigi að halda í það minnsta svipaðri skattlagningu áfram sem hingað til. Mér sýnist þess vegna í ljósi þeirrar umræðu sem hér hefur farið fram að umfjöllun þingsins um þetta mál hljóti ekki síður að vera út frá heilbrigðissjónarmiði og á þeim forsendum fyndist mér eðlilegt og æskilegt að málið yrði sent til umsagnar frá efh.- og viðskn. til heilbr.- og trn. Það er alveg ljóst eins og hér hefur komið fram að neysla þessara vara sem hér hefur verið til umræðu hvort sem það er nauðsynjavara eða ekki, það er nú meira túlkunaratriði en annað. Ég sé að vísu enga aðra skilgreiningu á því hvað er neysluvara eða nauðsynjavara en þá að það sé vara sem fólk sækist eftir á hverjum tíma og á hverjum stað svo fremi sem neysla hennar er innan þeirra laga og reglna sem þjóðfélagið setur, en það er alveg ljóst að neyslan á þessum vörum sem við höfum hér verið að ræða um er í beinu samhengi bæði við verð og aðgengi. Þetta hefur margsinnis verið sýnt fram á og þess vegna tel ég að það verði að fara mjög vel ofan í það hvaða afleiðingar þessar breytingar gætu haft á neysluna sem hér eru lagðar til og þá fyrst og fremst sá sveigjanleiki í smásöluverði sem þar kann að hafa áhrif.
Að lokum, hæstv. forseti, mundi ég nú ráðleggja hæstv. fjmrh. eins og ég ráðlagði hv. 17. þm. Reykv. í umræðu um Sementsverksmiðjuna að stjórnarliðar læsu nú vel og vandlega og ættu einhvers staðar í fórum sínum afrit af viðtali sem Morgunblaðið tók við sir Chippendal Keswick,stjórnarformann Hambros bankans, um einkavæðingu og nauðsyn hennar og þeim markmiðum sem menn hygðust ná með einkavæðingu. Mér sýnist nefnilega að það sé mjög handahófskennt og hafi hvergi verið sett fram skilmerkilega hvað ríkisstjórnin á við með tali sína um einkavæðingu.
Nú er ég þeirrar skoðunar að ýmislegt sem ríkið hefur verið að sýsla við á síðustu árum og hefur verið selt, það séu full rök fyrir því ef um er að ræða starfsemi sem býr við samkeppni úti í þjóðfélaginu. Það er hins vegar allt annað þegar um er að ræða fyrirtæki sem ríkið er að færa einstökum aðilum nánast til þess að stunda sem einokunarstarfsemi. Kannski er frægasta dæmið Bifreiðaskoðun Íslands og að mínu mati er að fara á sömu leið með Jarðboranir ríkisins. Og það er mjög athyglisvert að lesa þetta viðtal við sir Keswick þar sem hann nefnir það að á Norðurlöndum og þar með talið Íslandi séu ríkisfyrirtæki mörg mjög vel rekin og því erfitt að átta sig á því hvaða hagnaði og hagkvæmni menn ætla að ná fram með einkavæðingunni. Þar tekur hann aftur Bretland sem dæmi á móti þar sem þörfin hafi verið orðin mjög knýjandi vegna þess að ríkisrekstur þar hafi verið orðinn yfirþyrmandi bákn. Við þurfum ekki annað en líta hérna yfir Austurvöllinn og á aðalstöðvar Pósts og síma til þess að sjá ríkisfyrirtæki sem veitir góða þjónustu, virðist vera vel rekið og sú þjónusta er á verði sem er fyllilega samkeppnisbær og líklega meiri en það, væntanlega ef eitthvað er ódýrari en hliðstæð þjónusta í nágrannalöndum.
Virðulegi forseti. Það er nú komið aðeins út fyrir efni þessara frv. en að gefnu tilefni. --- [Fundarhlé.]
Virðulegur forseti. Ég mun ekki halda hér langa ræðu. Það hafa komið fram flestir efnisþættir málsins og þessi umræða hefur kannski verið talandi dæmi um það gagn sem getur verið af 1. umr. En það sem ég ætlaði að gera hér að umtalsefni er það á hvaða vettvangi Alþingi fjallar um þessa tillögu.
Nú er það rétt að hér er verið að fjalla um skattlagningu ríkisins og á þeim forsendum er málinu vísað til efh.- og viðskn. Það virðist hins vegar ekki vera neitt álitamál og vilji hæstv. ráðherra sem ber málið fram að það eigi að halda í það minnsta svipaðri skattlagningu áfram sem hingað til. Mér sýnist þess vegna í ljósi þeirrar umræðu sem hér hefur farið fram að umfjöllun þingsins um þetta mál hljóti ekki síður að vera út frá heilbrigðissjónarmiði og á þeim forsendum fyndist mér eðlilegt og æskilegt að málið yrði sent til umsagnar frá efh.- og viðskn. til heilbr.- og trn. Það er alveg ljóst eins og hér hefur komið fram að neysla þessara vara sem hér hefur verið til umræðu hvort sem það er nauðsynjavara eða ekki, það er nú meira túlkunaratriði en annað. Ég sé að vísu enga aðra skilgreiningu á því hvað er neysluvara eða nauðsynjavara en þá að það sé vara sem fólk sækist eftir á hverjum tíma og á hverjum stað svo fremi sem neysla hennar er innan þeirra laga og reglna sem þjóðfélagið setur, en það er alveg ljóst að neyslan á þessum vörum sem við höfum hér verið að ræða um er í beinu samhengi bæði við verð og aðgengi. Þetta hefur margsinnis verið sýnt fram á og þess vegna tel ég að það verði að fara mjög vel ofan í það hvaða afleiðingar þessar breytingar gætu haft á neysluna sem hér eru lagðar til og þá fyrst og fremst sá sveigjanleiki í smásöluverði sem þar kann að hafa áhrif.
Að lokum, hæstv. forseti, mundi ég nú ráðleggja hæstv. fjmrh. eins og ég ráðlagði hv. 17. þm. Reykv. í umræðu um Sementsverksmiðjuna að stjórnarliðar læsu nú vel og vandlega og ættu einhvers staðar í fórum sínum afrit af viðtali sem Morgunblaðið tók við sir Chippendal Keswick,stjórnarformann Hambros bankans, um einkavæðingu og nauðsyn hennar og þeim markmiðum sem menn hygðust ná með einkavæðingu. Mér sýnist nefnilega að það sé mjög handahófskennt og hafi hvergi verið sett fram skilmerkilega hvað ríkisstjórnin á við með tali sína um einkavæðingu.
Nú er ég þeirrar skoðunar að ýmislegt sem ríkið hefur verið að sýsla við á síðustu árum og hefur verið selt, það séu full rök fyrir því ef um er að ræða starfsemi sem býr við samkeppni úti í þjóðfélaginu. Það er hins vegar allt annað þegar um er að ræða fyrirtæki sem ríkið er að færa einstökum aðilum nánast til þess að stunda sem einokunarstarfsemi. Kannski er frægasta dæmið Bifreiðaskoðun Íslands og að mínu mati er að fara á sömu leið með Jarðboranir ríkisins. Og það er mjög athyglisvert að lesa þetta viðtal við sir Keswick þar sem hann nefnir það að á Norðurlöndum og þar með talið Íslandi séu ríkisfyrirtæki mörg mjög vel rekin og því erfitt að átta sig á því hvaða hagnaði og hagkvæmni menn ætla að ná fram með einkavæðingunni. Þar tekur hann aftur Bretland sem dæmi á móti þar sem þörfin hafi verið orðin mjög knýjandi vegna þess að ríkisrekstur þar hafi verið orðinn yfirþyrmandi bákn. Við þurfum ekki annað en líta hérna yfir Austurvöllinn og á aðalstöðvar Pósts og síma til þess að sjá ríkisfyrirtæki sem veitir góða þjónustu, virðist vera vel rekið og sú þjónusta er á verði sem er fyllilega samkeppnisbær og líklega meiri en það, væntanlega ef eitthvað er ódýrari en hliðstæð þjónusta í nágrannalöndum.
Virðulegi forseti. Það er nú komið aðeins út fyrir efni þessara frv. en að gefnu tilefni. --- [Fundarhlé.]