Heilbrigðisráðherra (Sighvatur Björgvinsson) :
Virðulegi forseti. Ég þakka þeim þingmönnum sem hér hafa talað í dag fyrir mjög málefnalega umfjöllun um þetta frv. Hins vegar er ég alveg sammála hv. 4. þm. Suðurl. að það er orðið spurning hvort við eigum ekki að skoða okkar þingsköp upp á nýtt vegna þess að þessi umræða er nokkuð dæmigerð um í hvaða átt umræður eru að þróast um mál sem er ekki pólitískur ágreiningur um af því tagi að hér séu menn með einhvers konar óeðlilegan málflutning sem alls ekki hefur verið, málflutningurinn og umræðurnar um þetta mál hafa allar verið mjög málefnalegar og menn hafa ekki verið að ræðast við í neinum hálfkæringi. Engu að síður er það svo að menn hafa sumir ekki setið mjög mikið á fundinum og komið gjarnan og farið og komið þá með spurningar sem kannski tveir eða þrír þingmenn áður eru búnir að leggja fyrir ráðherra. Því er ástæða til þess að skoða það hvort það er ekki rétt að taka upp einhverja þá reglu um 1. umr. mál að fulltrúar flokkanna í nefndum væru fulltrúar þeirra í 1. umr. um málin og hitt heyrði þá frekar til undantekninga að menn sem ekki ættu sæti í viðkomandi nefndum væru að leggja sitt til við 1. umr. ( JónK: Viltu þá ekki einnig ráða hverjir töluðu?) Einnig væri það til athugunar, virðulegi forseti, að sumar af þeim spurningum sem lagðar eru fyrir ráðherra að honum óundirbúnum um svona mál geta verið mjög tæknilegs eðlis, þess eðlis að ráðherra geti ekki svarað þeim á stundinni en eru hins vegar þesslegar að þær eiga heima fyrst og fremst í þingnefnd sem um málið fjallar, þangað sem hægt er að kalla alla þá sérfróða menn sem að samningu frv. hafa komið. Því þó svo að ráðherra hafi legið yfir máli þá er auðvitað alveg ljóst að það er hægt að spyrja fjölmargra spurninga um sérfræðileg álitamál, ekki síst í málum eins og lyfjaþjónustu og lyfjaverslun sem ráðherra getur ekki svarað úr sæti sínu í þinginu. Þessu kasta ég fram algjörlega áreitnislaust, ég er ekki að höggva í einn eða neinn. Ég held að það sé ástæða fyrir hv. Alþingi til þess að skoða nokkuð hvort menn séu sáttir við þá þróun sem orðið hefur í umræðum á Alþingi eftir að deildaskipun var afnumin.
En ég vil þá snúa mér að þeim fyrirspurnum sem hér hafa komið og byrja á því sem auðvitað skiptir meginmálinu: Er stefnt að því að afgreiða þetta mál núna fyrir vorið? Svarið við því er já. Ríkisstjórnin stefnir að því að afgreiða þetta frv. núna á þessu þingi, m.a. sökum þess að afgreiðsla þess er einn þáttur í fjárlagagerðinni fyrir síðustu áramót en þó ekki aðeins vegna þess. Þetta frv. hefur hlotið lengri undirbúning en sennilega flest frv. þessarar ríkisstjórnar því undirbúningur hófst þann 1. ágúst árið 1991 þegar ég skipaði nefnd til þess að leggja grundvöll að breyttu skipulagi á sviði lyfjadreifingar í landinu. Álit þeirrar nefndar kom út veturinn 1992 og var sent mjög víða um. Allir hv. alþm. fengu eintak af því áliti og það var sent út til allra fjölmiðla, allra hagsmunasamtaka og kynnt mjög rækilega. Í þessu áliti komu m.a. fram, eins og ég vitnaði í í ræðu minni í dag, þau markmið sem heilbrrn. setti sér um breytingu á þessum málum. Í framhaldi af því var síðan samið frv., fyrstu drög að frv. til lyfjalaga sem var kynnt í ríkisstjórninni í aprílbyrjun árið 1992 og var þannig kynnt fyrir ráðherrum beggja stjórnarflokkanna sem fengu þar með og þá þegar og þeirra flokkar aðild að málinu. Ég skal vissulega viðurkenna það að stjórnarandstaðan fékk ekki málið með sama hætti en öll hagsmunasamtök, Apótekarafélagið, Stéttarfélag lyfjafræðinga, innflutningsaðilar, Læknafélagið og allir þeir aðilar sem að þessu máli koma, fengu send til umsagnar drög að þessu frv. í aprílmánuði fyrir einu ári síðan. Þessum aðilum öllum var gefinn kostur á því að ræða þessi frumvarpsdrög í sinn hóp og það var mikil almenn umræða um þessi mál í þjóðfélaginu eins og hv. þm. Finnur Ingólfsson gat um í sinni ræðu. Þannig að það er búið að vera núna í eitt og hálft ár stöðug umræða um það frv. sem verið er að mæla fyrir í dag. Síðasta sumar var síðan notað til þess að yfirfara frv. af öllum hagsmunaaðilum og það var einnig rætt í ríkisstjórninni. Það var síðan sent til stjórnarflokkanna í desembermánuði sl. sem höfðu frv. til umfjöllunar um nokkurra vikna skeið og lögðu mikla vinnu í umfjöllun um málið, fóru mjög vandlega ofan í saumana á því og í þeirri vinnu voru gerðar ýmsar breytingar. Þar að auki hafa þessir hagsmunaaðilar haft frv. álíka lengi til skoðunar. Vissulega er það rétt að hv. stjórnarandstaða hefur ekki fengið jafnmikla aðild að skoðun á þessu frv. eins og t.d. hagsmunaaðilarnar allir úti í þjóðfélaginu hafa fengið. Svo maður tali nú ekki um ríkisstjórnina og hennar flokka. En þetta er engin skammbær smíð, þetta er ekkert sem menn hafa verið að setja saman á síðustu vikum eða mánuðum. Það er búið að vinna í þessu í eitt og hálft ár, þar á meðal margra vikna vinnu af þingflokkum hv. stjórnarflokka. Og eins og hv. þm. formaður þingflokks Sjálfstfl. sagði þá er komið fullt samkomulag um öll meginefni málsins. Að sjálfsögðu er það alltaf svo, eins og hér hefur komið fram í umræðu, að einum þingmanni kann að þykja of langt gengið og öðrum þingmanni kann að þykja of skammt gengið og menn geta jafnvel verið í einum og sama flokki með slíkar skoðanir en þá er að finna hinn gullna meðalveg. Ég tel að hinn gullni meðalvegur sé fundinn í þessu frv. og þess vegna sé okkur ekkert að vanbúnaði að stefna að afgreiðslu þess á þessu vori vegna þess að allir hagsmunaaðilar sem að málinu hafa komið eiga þess von og ég trúi því eftir þá vandlegu umfjöllun sem frv. hefur fengið í dag. Ég viðurkenni það að stjórnarandstaðan hefur ekki fengið jafnmikinn tíma en með mjög fáum undantekningum, ef nokkrum, hefur stjórnarandstaðan kynnt sér málið mjög vel, það hefur komið fram í umræðunum í dag og ég held að frá hennar sjónarmiði eigi ekki heldur að vera neitt því að vanbúnaði að hægt sé að afgreiða frv. á þessu vori eins og ríkisstjórnin stefnir að.
Hv. þm. Ingibjörg Pálmadóttir spurði hvert væri markmiðið með þessu frumvarpi, fyrir hverja þetta frumvarp væri samið. Það kemur fram í fyrstu setningu frumvarpsins því að þar segir: ,,Markmið laga þessara er að tryggja um land allt góða lyfjaþjónustu, m.a. í samræmi við þær reglur sem gilda á Evrópska efnahagssvæðinu og nægilegt framboð lyfja á sem hagstæðustu verði.`` Þetta eru fjögur meginefni frumvarpsins, að tryggja góða lyfjaþjónustu um allt land, líka í strjálustu byggðunum. Og frumvarpið, eins og það er úr garði gert, tryggir þá þjónustu betur heldur en núgildandi lög gera. Ég skal víkja að því á eftir. Í öðru lagi er gert ráð fyrir því að við höfum hliðsjón af þeim reglum sem gilda á Evrópska efnahagssvæðinu og við höfum bundið okkur til þess að fylgja. Í þriðja lagi er meginefni frumvarpsins að tryggja nægilegt framboð lyfja þannig að alls staðar verði framboð nægilegt, bæði að magni og að gæðum, og að tryggt sé að Íslendingar geti ávallt notið þeirra lyfja sem nýjust eru og fullkomnust á markaðnum. Og í fjórða lagi er með frumvarpinu stefnt að því að reyna að tryggja sem hagkvæmast verð á lyfjamarkaðnum á Íslandi, en það er einfaldlega staðreynd að lyf á Íslandi eru dýrari en í flestum eða öllum öðrum löndum. Og það þarf ekkert endilega að vera lífsins lögmál að allir hlutir skuli óhjákvæmilega vera dýrari á Íslandi en annars staðar. Það er ekkert lögmál sem er óumbreytanlegt.
Hv. þm. spurði einnig: Hvað með samkeppni apóteka og sjúkrahúsaapóteka, m.a. hvað varðar göngudeildarsjúklinga? Ég á nú ekki von á því að þar verði um mikla samkeppni að ræða, af því einfaldlega að veikindi flestra göngudeildarsjúklinga eru þannig að það er ekki rétt að ætlast til þess að göngudeildarsjúklingar, sem eru í meðferð á göngudeildum spítala, séu ávallt sendir út í lyfjabúð til þess að sækja lyf sem þeir eiga að fá á göngudeildinni, og komi svo aftur til að fá lyfið sitt. Það er enn óæskilegra þegar um er að ræða sjúklinga eins og t.d. krabbameinssjúklinga, sem eru í lyfjameðferð, þar sem ákvörðun um lyfjagjöf er ekki tekin fyrr en blóðrannsókn hefur farið fram og metið er í kjölfar blóðrannsóknar hve mikið magn af lyfinu skal gefa krabbameinssjúklingnum sem er til meðferðar á göngudeild. Þá hefur skipulagið verið þannig, sem ekki er eðlilegt, að fyrst fer fram blóðrannsóknin, síðan er skrifaður lyfseðill og sjúklingurinn sendur með lyfseðilinn út í lyfjabúð. Síðan þarf hann að koma á göngudeildina aftur með lyfið svo hægt sé að gefa honum það. Þessu breytti ég með reglugerðarákvæði fyrir einu ári síðan þannig að ég heimilaði, og hef til þess stoð í lögum, göngudeildum stóru sjúkrahúsanna að afgreiða lyfin beint til þessara sjúklinga þannig að þeir gætu fengið lyfin, sem þeim eru gefin á göngudeildunum, afgreidd á þeim stöðum þar sem sjúklingarnir fá þessi lyf. Ég tel að þetta sé breyting til bóta, þetta sé til hagræðis fyrir sjúklinginn og ég held að um þessi mál verði ekki mikil samkeppni milli apóteka og sjúkrahúsapóteka að öðru leyti en því að ég minni á það sem kom fram hjá hv. þm. Geir Haarde, að það er gert ráð fyrir því í þessu frv. að sjúkrahús, sem svo kjósa, geti boðið út rekstur apóteka sinna og þá til lyfsala eða lyfjafræðinga, ef verkast vill. Þetta heimildarákvæði er opnað í þessu frv. þannig að ef stjórnendur sjúkrahúsa telja að þeir geti fengið hagstæðara tilboð með þessum hætti, geti fengið hagstæðari rekstur, þá er þeim heimilt að gera það þannig.
Hv. þm. Ingibjörg Pálmadóttir, 2. þm. Vesturl., sagði líka að hún óttaðist það að aukið aðgengi að lyfjum mundi auka neyslu þeirra vegna þess að margir lyfjaneytendur, eins og hún sagði orðrétt, væru ofætur á lyf. Nú er ekki langt síðan að urðu hér miklar umræður á Alþingi um aðgerðir þess sem hér stendur til að reyna að draga úr lyfjaneyslu Íslendinga. Þá voru nú ekki margir sem fullyrtu það að margir Íslendingar væru ofætur á lyf, nema síður væri, heldur var því þvert á móti haldið fram, eins og hv. þm. Guðrún Helgadóttir gerði af og til í sinni ræðu, að enginn Íslendingur tæki lyf umfram þarfir. En vissulega er það rétt hjá hv. þm. að það eru ýmsar ábendingar um að Íslendingar neyti sumra lyfja ekki í hófi. Ábendingar hafa komið fram um t.d. ofnotkun Íslendinga á sýklalyfjum, sem hefur nú dregið mjög úr eftir síðustu aðgerðir heilbrrn. En við skulum samt sem áður gera okkur fulla grein fyrir því, eins og hér hefur verið á bent, að það eru náttúrlega ekki sjúklingarnir sem ráða lyfjaneyslunni heldur þeir sem lyfjaávísanirnar gefa, sem eru læknarnir. Og ég á ekki von á því að þó að fjölgaði eitthvað lyfjaútibúum eða lyfsölum í landinu, að þá mundi lyfjanotkun lyfseðilsskyldra lyfja aukast við það.
Hins vegar er það alveg rétt að þau ákvæði sem við höfum undirgengist í EES-samningnum um heimild til að auglýsa lyf sem eru ekki lyfseðilsskyld, þ.e. lausasölulyf, að sá samningur kynni að auka eitthvða neyslu slíkra lyfja. En það yrði þá miklu fremur vegna þess að við höfum undirgengist samning um það að heimila auglýsingar slíkra lyfja en vegna þess að útsölustöðum lyfja mundi eitthvað fjölga.
Síðan spurði hv. þm. eins og svo margir aðrir þingmenn hafa spurt: Hvað um lyfjadreifinguna á landsbyggðinni? Er þetta frumvarp að stefna í hættu lyfjadreifingu á landsbyggðinni? Og við skulum gera okkur fulla grein fyrir því að við erum ekki fyrst og fremst að spyrja þessarar spurningar: Hvað verða margar lyfsölur á landsbyggðinni? heldur: Er tryggt að lyfjadreifingin á landsbyggðinni verði ekki verri en hún er? Í því sambandi skulum við hafa hugfast að í lögum um heilbrigðisþjónustu er heilbrigðisyfirvöldum lögð sú skylda á herðar að sjá um lyfjadreifingu vegna þess að lyf eru, eins og hefur komið fram hér, ekki eins og venjuleg neysluvara heldur er lyfjadreifing hluti af heilbrigðisþjónustunni, og það er skylda heilbrigðisyfirvalda að sjá til þess að lyfjum sé dreift til allra landsins barna með sem bestum hætti.
Og þá er spurt: Hvað er gert til þess að tryggja það í þessu frumvarpi? Það er gert meira til að tryggja það en gert er í núgildandi lögum. Í fyrsta lagi er gert ráð fyrir því, eins og er í núgildandi lögum, að heilsugæslustöð geti starfrækt lyfjaverslun og munu þær náttúrlega gera það fyrst og fremst í framtíðinni, eins og gert er nú, á þeim stöðum þar sem lyfjaverslun er ekki starfandi. Það er skylda heilbrigðisyfirvalda að sjá til þess að lyfjadreifing sé góð. Heilbrigðisyfirvöld munu hér eftir sem hingað til að sjálfsögðu nýta sér heimildir gildandi laga til þess að heilsugæslustöðvar dreifi lyfjum á þeim stöðum þar sem ekki er um lyfjabúðir að ræða.
En það eru fleiri ákvæði í frumvarpinu til þess að tryggja þetta. Það eru ákvæði, eins og hér hefur verið bent á í umræðunni, í frumvarpinu um heimild til lyfsala til þess að starfrækja útibú frá lyfjaverslun sinni, eitt eða fleiri, í þeim sveitarfélögum þar sem lyfjaverslun er ekki starfrækt. Þetta er gert núna. T.d. starfrækir lyfsalinn á Patreksfirði lyfjaútibú á Þingeyri og á Bíldudal. Og lyfsalinn í Neskaupstað starfrækir lyfjaútibú á Fáskrúðsfirði. Það er gert ráð fyrir því í frumvarpinu að þessi leið sé opin áfram og það er tekið sérstaklega fram í 28. gr., en þar segir svo, með leyfi forseta: ,,Ef lyfjatæknir er ekki fáanlegur til starfa í útibúi frá lyfjabúð er heimilt að veita staðbundinn afgreiðslurétt öðrum ábyrgum umboðsmanni, sem lyfsali ræður til þess, og skal Lyfjaeftirliti ríkisins tilkynnt um nafn og stöðu hans.`` Með öðrum orðum það er lyfjafræðingurinn, sem lyfsöluleyfið hefur, sem hefur heimild til þess að opna lyfsölu frá lyfjaverslun sinni, opna útibú á þeim stöðum þar sem ekki eru opnar lyfjaverslanir. Hann getur ráðið þangað til starfa lyfjafræðing til þess að sjá um rekstur útibúsins. Hann getur ráðið lyfjatækni, ef umsvifin eru ekki nógu mikil til að standa undir greiðslu launa til lyfjafræðings, og ef umsvifin eru ekki einu sinni nógu mikil til þess að standa undir launagreiðslum til lyfjatæknis þá segir hér: ,, . . . er heimilt að veita staðbundinn afgreiðslurétt öðrum ábyrgum umboðsmanni, sem lyfsali ræður til þess, og skal Lyfjaeftirliti ríkisins tilkynnt um nafn og stöðu hans.``
En það eru fleiri öryggisnet í þessu frumvarpi, vegna þess að í að 30. gr. segir svo, með leyfi forseta: ,,Lyfjaheildsölum er heimilt að selja lyf lyfsöluleyfishöfum, stofnunum sem reknar eru samkvæmt lögum um heilbrigðisþjónsutu eða öðrum sérlögum,`` og svo kemur nýja viðbótum: ,,læknum, tannlæknum og dýralæknum til notkunar á eigin stofum eða í sjúkravitjunum og þeim tilraunastofum sem vinna að rannsóknum lyfja.`` Þarna er líka í þriðja lagi verið að opna heimildir til þess að lyfjaheildsalar geti selt læknum beint lyf til nota í vitjunum eða á stofum sínum, og síðan segir: ,,Kostnaður lækna og tannlækna vegna slíkra lyfjakaupa fellur undir reksturskostnað, en dýralæknar hafa heimild til að selja dýralyf á allt að hámarksútsöluverði.`` Þetta þýðir í þéttbýlinu það að læknar, sem starfrækja stofu, þurfa ekki lengur eins og áður gerðist að skrifa út lyfseðla á sjálfa sig til þess að eiga lyf á stofum sínum fyrir sjúklinga sem þangað ganga, heldur geta þeir keypt lyf beint af lyfjaheildsala og haft þau á stofum sínum og afgreitt þau til sjúklinga sinna gegn gjaldi. En þetta þýðir það í mesta dreifbýlinu, þar sem ekki eru einu sinni aðstæður til þess að hafa opið lyfjaútibú, hvorki með lyfjafræðingi, lyfjatækni né ábyrgum afgreiðslumanni, og ekki eru einu sinni aðstæður til þess að heilsugæslustöð afgreiði lyf, að þá er lækninum sem gegnir í viðkomandi héraði heimilt að sjá um slíka lyfjaafgreiðslu. Ef þetta frumvarp breytir eitthvað dreifingu lyfja í dreifbýlinu þá er það breyting til bóta frá því sem núverandi kerfi gerir ráð fyrir, þá er það breyting sem tryggir betri og öruggari lyfjadreifingu í dreifbýlinu en nú á sér stað.
Hv. þm. Ingibjörg Pálmadóttir sagði einnig að það væri andstætt heilbrigðisstefnunni, það væri andstætt forvörnum í heilbrigðismálum að fjölga lyfjabúðum. Er það þá góð heilbrigðisstefna og fornvarnastarf í heilbrigðismálum að fækka lyfjabúðum? Ætti kannski að fækka lyfjabúðum ofan í eina, og það væri mjög mikill árangur í forvörnum í heilbrigðismálum? Er það forvörn í heilbrigðismálum að gera fólki torvelt að ná í lyf? Auðvitað ekki. Hvar eru þá mörkin? Eru mörkin þá þau sem þau eru núna, nákvæmlega sá fjöldi lyfjabúða sem er í dag, og það sé andstætt heilbrigðisstefnu og forvörnum að fjölga þeim? Eða á kannski að fjölga um tvo sölustaði í viðbót eða fjóra, eða kannski fækka um tvo eða fjóra? Hver eru mörkin á milli þess sem hv. þm. telur eðlilegt og æskilegt um fjölda lyfjabúða og því sem hann telur að þegar lyfjabúðir væru þá orðnar það margar að það væri orðið andstætt heilbrigðisstefnu að fjölga þeim?
Auðvitað þrátt fyrir sérkenni lyfjaverslunar þá hljóta málin að þróast þar eins og annars staðar, að lyfjaverslanir verði opnar á þeim stöðum þar sem eftirspurn og markaður er fyrir starfsemi þeirra. Þannig er það í dag. Lyfjaverslanir eru ekki opnar á öðrum stöðum en þeim þar sem talið er, að áliti eigendanna sjálfra, að sé grundvöllur fyrir lyfjabúðum. Og þetta frumvarp breytir því á engan veg. Þetta frumvarp breytir því ekki að lyfjaverslun verður því aðeins starfrækt til frambúðar af einstaklingi, að það sé grundvöllur fyrir henni. Þar sem ekki er grundvöllur fyrir sjálfstæðri lyfjabúð er heimild til að opna lyfjaútibú. Þar sem ekki er grundvöllur fyrir rekstri lyfjaútibús er heimilt að heilsugæslustöð afgreiði lyf, og þar sem er ekki grundvöllur fyrir þeirri afgreiðslu getur heilsugæslulæknirinn sjálfur keypt lyf í heildsölu og séð um að þjóna fólkinu í hinum dreifðu byggðum.
Síðan vék hv. þm. að því að þetta frv. hefði í för með sér aukna miðstýringu. Það er nú síður en svo. Það er nú síður en svo að það hafi í för með sér aukna miðstýringu að ráðherra skuli afsala sér þeim rétti sem hann hefur í dag til þess að velja úr hópi menntaðra lyfjafræðinga tiltekinn fámennan hóp fólks sem öðlast réttindi til þess að versla með lyf á einhverjum tilteknum svæðum, en breytingin verður þess í stað gerð þannig að allir lyfjafræðingar, sem uppfylla tiltekin skilyrði um menntun og hæfi, fái rétt til þess að versla með lyf ef þeir svo sjálfir kjósa og ef lyfjaverslunin þeirra uppfyllir þau ströngu ákvæði sem eru í íslenskum lögum um búnað og rekstur lyfjabúða.
Þetta er náttúrlega ekki aukin miðstýring nema síður væri. Það er ekki heldur aukin miðstýring, eins og gert er ráð fyrir í frumvarpinu, að allir þeir sem afla sér tilskilinna leyfa til innflutnings á lyfjum hafi jafnan rétt, sama rétt til innflutnings frá viðurkenndum framleiðendum, en eins og kerfið er í dag þá
eru það bara einkaumboðsmenn hinna erlendu framleiðenda sem hafa leyfi til að flytja inn vörur sem þeir framleiða. Það er öfugmæli að kalla þetta aukna miðstýringu.
Það var hins vegar fólgin aukin miðstýring í þeim hugmyndum fyrrv. heilbrrh. sem m.a. hv. þm. Finnur Ingólfsson gerði að umræðuefni, að skipulagi innflutningsverslunar með lyf skuli hagað þannig að stofnað verði eitt hálfopinbert fyrirtæki með aðild ríkisins og allra heildsala eða innflytjenda á lyfjum til landsins, sem fái einkarétt á innflutningi allra lyfja, með svipuðum hætti eins og nú er gert í Svíþjóð þar sem einkaréttur á innflutningi er í höndunum á einu hálfopinberu fyrirtæki. Það er aukin miðstýring. Það er ekki í tillögum mínum í þessu frumvarpi.
Það getur vel verið að menn geti fært rök fyrir því að a.m.k. fyrsta kastið gæti slíkt fyrirtæki náð eitthvað hagstæðari samningum um innkaupsverð. En við Íslendingar höfum einfaldlega reynsluna af slíkri einokun, þegar einu fyrirtæki er færður réttur eins og sá að sitja eitt að innflutningsverslun til landsins á tilteknum vörum. Við höfum reynslu af slíkum rekstri. Við höfðum viðtækjaverslun ríkisins, við höfðum einokun á innflutningi. Sú reynsla var nú ekki þannig að menn telji rétt að hverfa til þeirra stjórnarhátta á ný. Það sem Svíar þurfa auðvitað að gera þegar þeir gerast aðilar að fjölþjóðasamningi um frjáls viðskipti eins og Evrópsku efnahagssvæði er að skoða þetta skipulag, endurskoða það frá grunni vegna þess að samningurinn um Evrópskt efnahagssvæði gerir ekki ráð fyrir því að hægt að sé að fela einu fyrirtæki einkainnflutning á neinni vöru til nokkurs lands. Svíar neyðast því til þess að endurskoða fyrirkomulag sitt á innflutningi lyfja til Svíþjóðar og hverfa frá því skipulagi að það sé bara eitt sænskt, hálfopinbert fyrirtæki sem hafi það á sínu verksviði að flytja inn lyf til Svíþjóðar. Þar verður samkeppnin að komast að eins og annars staðar, hitt heyrir til liðins tíma sem hefur hvergi skilað góðri raun þegar til lengri tíma er litið og heilt heimsveldi, sem byggðist á þessum hugmyndum, heimsveldi kommúnismans, hrundi til grunna. Þegar tjöldin hrundu, pótemkintjöldin sem menn notuðu til að dylja það sem var inni fyrir, þá sáu menn að síðastliðinn mannsaldur hefur skilað þessum löndum fátækari en þau voru í upphafi hans þegar þau fóru inn í þetta kerfi.
Heilbrigðisráðherra úr einu baltnesku ríkjanna kom í heimsókn til okkar fyrir nokkrum vikum. Ég átti m.a. viðræður við hann. Þetta var ríkt land þegar kommúnisminn hóf þar innreið sína, miklu ríkara land en Ísland. Hann fór með mér á nokkrar stofnanir á suðvesturhorni landsins og þegar við skildum þá sagði hann: Mikið öfunda ég ykkur Íslendinga af þessum 50 árum. --- Við skulum ekki hverfa aftur til þeirra hátta sem menn voru að gera tilraunir með í baltnesku löndunum og víðar fyrir 50 árum og skildu þau eftir í þessum sporum.
Hv. 8. þm. Reykv. Geir H. Haarde kom með nokkrar ábendingar sem allar eru áhugaverðar eins og aðrar ábendingar sem komu fram. En meginkjarninn í máli hans var þessi: Við höfum náð samkomulagi um þetta frumvarp. Það er sjálfsagt að skoða einstök atriði í meðförum þess í nefnd, einstakar ábendingar, og skoða betur ýmis þau atriði sem menn eru búnir að fara yfir mörgum sinnum í samstarfi þessara flokka. En hann sagði: Meginefni þessa frumvarps mun standa óbreytt því að það er í samræmi við þá stefnu sem ríkisstjórnin hefur markað í málefnasáttmála sínum, það er í samræmi við þá stefnu sem ríkisstjórnin markaði í fjárlögum. Svo bætti hann við og það voru hans orð en ekki mín: Það er í meginatriðum í samræmi við stefnu Sjálfstfl. eins og hún var mörkuð á síðasta landsfundi flokksins.
Þetta er auðvitað kjarni málsins. Það er komið samkomulag um meginstefnu þessa frumvarps. Það er komið samkomulag um afgreiðslu þess. Það hefur fengið jákvæð viðbrögð frá stjórnarandstöðunni þó sjálfsagt sé að athuga ýmsar þær ábendingar sem hún kom með, sem varða ekki meginkjarna frumvarpsins. Ég hef ekki nokkra trú á öðru en því að menn standi við að afgreiða þetta frumvarp eins og til var stofnað.
Hv. þm. Árni M. Mathiesen kom með nokkrar ábendingar og bent i fyrst á að hann teldi að 21. gr. í frv. sem hefst með orðunum ,,Enginn má stunda lyfsölu hér á landi nema sá sem hefur til þess leyfi ráðherra`` væri allt of þröng. Eins og ég benti á áðan þá sagði hv. flokksbróðir hans, 2. þm. Norðurl. v. að þessi grein væri allt of rúm svo að ég vil líta svo á að þarna höfum við náð málamiðlun þar sem farið hefur verið bil beggja. En hv. þm. Árni M. Mathiesen sagði að hann teldi í fyrsta lagi ekki rétt að lyfsöluleyfi væru bundin við lyfjafræðing heldur ætti hver og einn, þar á meðal félög og fyrirtæki, að geta fengið lyfsöluleyfi að því tilskildu að þessir aðilar hefðu lyfjafræðing í þjónustu sinni sem væri ábyrgur fyrir faglegum hliðum málsins.
Auðvitað kemur þetta til skoðunar. En eins og ég segi var textinn í 21. gr. frv. sú málamiðlun sem náðist. Sumir telja að það gangi of langt, aðrir telja að það gangi of skammt en þetta varð niðurstaðan í málamiðluninni, þetta var samkomulagsgrundvöllurinn, og ég reikna að sjálfsögðu með því að menn skoði það með þeim augum. Ef það kemur í ljós að það fyrirkomulag að lyfjafræðingur geti stofnað hlutafélag um rekstur sinn gengur vel er nú ekki langt sporið yfir í það að hlutafélög geti farið með lyfsöluleyfin sjálf að því tilskildu að þau hafi í þjónustu sinni lyfjafræðing með tilskilin réttindi sem bæri ábyrgð á rekstrinum. Það er hins vegar niðurstaða í þessu frumvarpi að ekki sé rétt að stíga sporið svo langt fram að þessu sinni heldur staðnæmast þar sem 21. gr. gerir ráð fyrir.
Þá gerði hv. þm. athugasemdir við 34. gr. frv., þar sem segir að sjúkrahúsum sé heimilt að starfrækja sérstök sjúkrahúsapótek og að stjórn sjúkrahúss sé heimilt að leita útboða um rekstur slíkra apóteka. Hv. þm. taldi réttara að þetta væri stjórnum sjúkrahúsa skylt en ekki bara heimilt. Ég er honum ekki sammála. Ég tel að stjórnir sjúkrahúsa eigi að hafa það val hvort þær vilji reka sjúkrahúsapótek á vegum sjúkrahússins eða bjóða rekstur sjúkrahúsapóteka út. Samkvæmt texta frumvarpsins geta þær gert hvort tveggja. T.d. getur verið álitamál hjá stjórnum sjúkrahúsa, sem setja upp lyfjanefndir til þess að ákveða hvaða lyf skuli notuð á sjúkrahúsinu, hvort þær eigi þá að bjóða sjúkrahússapóteksreksturinn út þar sem yrðu væntanlega á boðstólum öll lyf, þar á meðal lyf sem lyfjanefnd sjúkrahússins hefði tekið ákvörðun um að ekki séu notuð. Það getur líka verið áhorfsmál hvort að stjórn sjúkrahúsa telur að sér yrði stuðningur að því í rekstri að reka sjálf sjúkrahúsapótekið eða fá annan til þess að reka það, en eins og er gengið frá frumvarpinu er um heimildarákvæði að ræða þannig að stjórnir sjúkrahúsa geti ráðið hvora leiðina þær velja og það tel ég vera skynsamlegt.
Þá ræddi hv. þm. eins og fleiri um það ákvæði 12. gr. frv. þar sem segir að í neyðartilvikum sé lyfjafræðingum heimilt að afhenda lyf í minnstu pakkningu án lyfseðils. Þetta ákvæði er líka í gildandi lögum. Í gildandi lögum er kveðið á um að lyfjafræðingum sé í neyðartilvikum heimilt að afgreiða lyf. Sú eina breyting er gerð í þessu frumvarpi að heimildarákvæðið er þrengt vegna þess að það er sagt í frumvarpinu að í neyðartilvikum sé lyfjafræðingum heimilt að afhenda lyf í minnstu pakkningu án lyfseðils en í gildandi lögum er ekki um slíka takmörkun að ræða. Ég tel að í strjálbýlu landi eins og hjá okkur Íslendingum þar sem mjög alvarleg slys geta komið upp að þá sé nauðsynlegt að lyfjafræðingur geti fengið þessa heimild, þ.e. að afgreiða lyf í neyðartilvikum en þurfi ekki að neita um afgreiðslu lyfs í slíkum tilvikum ef t.d. næst ekki í lækni. Auðvitað vitum við að ef eitthvert slys yrði eða sjúklingur yrði fyrir miklu áfalli og ekki næðist í lækni mundi lyfjafræðingurinn engu að síður, og það á eigin ábyrgð, afgreiða lyf til viðkomandi sjúklings eða slasaðs manns ef um neyðartilvik væri að ræða. Ekki mundi Alþingi vilja bera ábyrgð á því að það yrði ekki hægt. En ég bendi á að gert er ráð fyrir því að landlæknir hafi einnig eftirlit með afhendingu lyfjafræðinga á lyfjum í neyðartilvikum þannig að ekki er verið að opna með þessu neinn möguleika til þess að lyfjafræðingur gæti hafið afhendingu lyfja meira og minna eftirlitslaust eða eftirlitslítið út á þessa klásúlu í lögunum. Enda héldi slíkur lyfjafræðingur ekki lyfsöluleyfi sínu lengi ef hann yrði staðinn að svoleiðis verknaði. Mér er ekki kunnugt um að það hafi verið gert, lyfjafræðingur hafi gerst sekur um slíkt. Ég tel að sú stétt hafi miklu meiri ábyrgðartilfinningu en svo að þeir færu að iðka þetta heimildarákvæði ótæpilega.
Þá gerði hv. þm. athugasemdir við ákvæði V. kafla um Lyfsölusjóð. Ég vil aðeins benda hv. þm. á að gert er ráð fyrir því að kaflinn um Lyfsölusjóð falli úr gildi 1. júlí 1995 þegar komið er að því að lyfsala er orðin frjáls. Þá er ekki lengur talið eðlilegt að verið sé að skattleggja öll apótek til að standa undir starfsemi eins og Lyfsölusjóður veitir sem m.a. hefur því hlutverki fyrst og fremst að gegna að hjálpa apótekurum eða lyfsölum í núverandi kerfi til þess að kaupa eignir af forverum sínum sem þeir eru skyldaðir til að kaupa í núgildandi kerfi og greiða matsverð fyrir. Eftir breytinguna eru menn ekki lengur skyldaðir til að kaupa lyfjaverslun og lyfjabirgðir forvera sinna og þá minnkar hlutverk Lyfsölusjóðs sem því nemur og mönnum þykir rétt að hann falli þá niður frá og með 1. júlí 1995.
Í því sambandi hefur komið upp spurning um það hjá nokkrum þingmönnum hvort líklegt væri að lyfsalar, sem hafa hafið rekstur með því að kaupa apótek af fyrirrennurum sínum í þeirri trú að þeir fengju þá viðtakandann til að kaupa eignirnar þegar þeir létu af störfum, hvort sú breyting að fella þessa kaupskyldu niður gæti skapað ríkinu skaðabótaábyrgð. Ég hef óskað eftir því við virtan lögmann sem mér var vísað á af ríkislögmanni að hann léti mér í té álitsgerð um nákvæmlega þetta efni. Niðurstaða lögmannsins var mjög afdráttarlaus. Hann telur að lyfsalar eigi ekki slíka skaðabótakröfu á ríkið. Ég hef beðið ríkislögmann um álit hans á þessari niðurstöðu. Hann hefur tjáð sig sammála henni. Ég mun láta þessar upplýsingar að sjálfsögðu ganga til heilbr.- og trn. Ég tel ekki að það sé ástæða til að hafa áhyggjur af þessu en auðvitað eiga lyfsalar alltaf þá leið eins og aðrir borgarar landsins að leita til dómstóla með þetta ágreiningsefni og auðvitað kveða dómstólarnir upp hinn endanlega dóm.
Nokkur orð um ræðu hv. 6. þm. Vestf. Alveg er ég sannfærður um að hún var á móti því á sínum tíma að einkasöluleyfi mjólkurverslana til verslunar með mjólk og mjólkurvörur yrði fellt niður og tekin yrði sú skelfilega áhætta að þessar vörur skyldu fluttar inn í almennar matvöruverslanir í staðinn. Ég veit ekki hvort allir hv. þm. muna eftir þeim umræðum. Þar var m.a. fullyrt að þetta mundi valda hækkun á barnadauða á Íslandi vegna þess að mjólkurverslanirnar, sem voru sérhannaðar til að versla með mjólk og mjólkurvörur, mundu umgangast þessa vöru af miklu meiri varfærni og vandvirkni en venjulegir kaupmenn. Því var haldið fram að þetta mundi hafa það í för með sér að seld yrði skemmd vara og hættuleg, sérstaklega börnum landsins sem mundu veikjast unnvörpum eftir þessar breytingar. Því var haldið fram að það næði auðvitað ekki nokkurri átt að vera að fjölga útsölustöðum mjólkur hömlulaust með þessum hætti því að gamla kerfið væri svo miklu betra. Alveg er ég sannfærður um að hv. 6. þm. Vestf. var á þessari skoðun. Ég er næstum því viss um að hv. 6. þm. Vestf. er enn á þessari skoðun. Ég er það hins vegar ekki. Ég er ekkert hræddur um að aukið frjálsræði í lyfjasölu, jafnvel sá skelfilegi atburður að verslanir eins og Hagkaup og Bónus færu að standa í því að flytja inn lyf og opna lyfjabúðir, ég hef engar áhyggjur af því að það verði til þess að hér fyllist allir skólar af eiturlyfjaneytandi unglingum eða okkur verði stórkostlega hætta búin vegna þess að þessir aðilar hefðu ekki möguleika á því að vanda sín verk jafnmikið og þeir sem versla með lyf í dag.
Hins vegar er alveg rétt hjá hv. þm. að ekkert ákvæði í þessu frv. til lyfjalaga hljóðar svo: ,,Lyfjaverð á Íslandi skal lækka.`` Ég hef ekki trú á slíkum ákvæðum í lögum. Ég hef ekki trú á því að leggja fram frumvarp á Alþingi þar sem segir: ,,Lyfjaverð á Íslandi skal lækka um 5% hinn 1. janúar 1994 og svo um 1% á mánuði eftir það til miðs árs.`` Þetta eru ekki aðgerðir sem eru líklegar til að bera árangur. Þetta eru aðgerðir sem margir af genginni kynslóð voru hrifnir af en því miður gengu þær ekki upp.
Hins vegar eru í frumvarpinu ákvæði um breyta umhverfinu í íslenskri lyfjaverslun í þá veru að það sem hefur reynst okkur vel á öðrum sviðum, þ.e. aukin samkeppni og meira frjálsræði, geti líka borið sama árangur í lyfjaverslun, bæði í innflutningsverslun og smásöluverslun. Ég trúi því að reynsla okkar Íslendinga sem við höfum fengið af því hverju frjálsari samkeppni geti áorkað muni hjálpa okkur í þessu tilviki eins og öðrum.
Hv. þm. sagði að með þessu yrði verðjöfnunarkerfi á lyfjum afnumið. Það er ekkert verðjöfnunarkerfi á lyfjum til á Íslandi í dag. Það er engin verðjöfnun á lyfjum. Það sem verið er að gera ráð fyrir er það að setja hámarksverð á lyfseðilsskyld lyf, en leyfa þeim sem með lyfin versla að selja þau á lægra verði, sem komi neytandanum til góða, ef viðkomandi lyfjasalar geta verðlagt sína vöru á lægra verði en hámarksverðinu nemur. Er það svona skelfilegt? Auðvitað mun það leiða til þess að lyf verða kannski dýrari á einum stað en öðrum. Auðvitað getur það leitt til þess, eins og hv. þm. Ingibjörg Pálmadóttir sagði, að magnyl verður dýrara í Stykkishólmi en í Reykjavík. En í guðs almáttugs bænum --- hvað er frjáls samkeppni um verð annað en það að vara verður dýrari á einum stað en öðrum? Formælendur frjálsrar samkeppni sem segja: Við getum ekki samþykkt að ekki sé sama verð á sömu vöru í öllum verslunum, eru auðvitað ekki formælendur frjálsrar samkeppni. Við þá aðila sem hafa þá skoðun segi ég einfaldlega þetta: Þá skuluð þið, herrar mínir og frúr, flytja tillögu um að taka upp á ný í matvöruverslun verðlagsákvæði og loka verslunum eins og Bónus, eins og Hagkaup, eins og stórmörkuðum --- ekki bara á Reykjavíkursvæðinu heldur víðs vegar um land --- sem bjóða vöruna á lægra verði en sá sem hæst selur hana. Það er hin frjálsa samkeppni sem hefur fært okkur meiri ávinning í launamálum láglaunafólks með lækkuðu matvöruverði en nokkrir kjarasamningar. Það eru algjör öfugmæli að halda því fram að sú staðreynd að þessi samkeppni hefur leitt til þess að matvara er ódýrari t.d. í Bónus en í einhverri annarri verslun sé svo skelfileg að það beri að afnema það fyrirkomulag og leita og taka aftur upp gömlu viðmiðunina um verðlagsráðsverð sem gildir það sama um allt land og í öllum verslunum. Menn geta ekki sagt A öðruvísi en að segja B, menn geta ekki sagt: ég styð frjálsa samkeppni en ég er á móti því að vara sé á mismunandi verði í mismunandi verslunum. Slík röksemdafærsla gengur hreinlega ekki upp. Frumvarpið afnemur ekkert verðjöfnunarkerfi á lyfjum því að það er ekki til. Það er ekkert til að afnema. Það mun ekki gera lyfin dýrari en þau eru á þeim stöðum þar sem óhagkvæmast er að versla með lyf. En það mun lækka vöruverðið þar sem samkeppni getur þrifist og sú samkeppni mun hafa afleiðingar og áhrif um land allt. Eru menn virkilega á móti því að ein verslun fái að lækka verðið á vöru sinni ef hún getur það vegna þess að einhver önnur verslun getur það ekki? Eru menn virkilega á móti því?
Ég hef svarað fyrirspurn hv. 6. þm. Vestf. um kaup á eignum apótekara. Þá minntist hv. þm. á, sem fleiri hafa gert, ákvæði 22. gr. um að starfandi læknar, tannlæknar og dýralæknar megi ekki vera eigendur, hluthafar eða starfsmenn lyfjabúða. Hv. þm. sagði: Hvað er það sem bannar samkvæmt þessu nýja frumvarpi að lyfsala rísi í læknamiðstöð? Ekkert bannar það fremur en það er bannað í núgildandi lögum að læknamiðstöðvar rísi í lyfsölum. En eins og hv. þm. náttúrlega veit þá er það mjög algengt, a.m.k. hér á Reykjavíkursvæðinu, að lyfsalar, sem opna lyfjabúð, leigi læknum pláss fyrir stofurekstur sinn, stundum fyrir lítið fé, í sama húsi og lyfjabúðin er rekin. Ekkert í núgildandi lögum bannar það þannig að hv. þm. hefur ekkert að vinna við að halda í þessi lög eins og þau eru í dag.
Það sem er hins vegar nýtt í frv., sem er ekki í lögum eins og þau eru í dag, er að starfandi læknum er í frumvarpinu bannað að vera eigendur, hluthafar eða starfsmenn lyfjabúða. Ekkert slíkt ákvæði er í gildandi lögum. Einu ákvæðin um þetta eru í siðareglum Læknafélagsins. Í siðareglum Læknafélagsins er þeim bannað að vera eigendur, starfsmenn eða hluthafar í rekstri lyfjabúða. Með þeirri breytingu, sem hér er lagt til, er gert ráð fyrir því að þessar siðareglur lækna um að þeir megi ekki vera beggja vegna borðsins séu settar í landslög og ég skil ekki að menn skuli vera á móti því.
Hv. þm. minntist nokkuð á samanburð á lyfjaverði í Þýskalandi og Íslandi. Vissulega er lyfjaverð hátt í Þýskalandi. En samanburður, sem hefur verið gerður í heilbrigðisráðuneytinu á útsöluverði 16 algengustu lyfja hér og annars staðar á hinum Norðurlöndunum og sé sá samanburður síðan yfirfærður á samanburð við önnur lönd, bendir til þess að þrátt fyrir þetta háa verð í Þýskalandi sé lyfjaverð á Íslandi 20% hærra en þar. Er ekki, hv. þm., ástæða til þess að hugleiða þetta? Eða eigum við að gefa okkur það enn einu sinni að öll vara, hverju nafni sem hún nefnist, skuli vera dýrust á Íslandi?
Hv. 11. þm. Reykv. kom með nokkrar fyrirspurnir, m.a. um hlutverk lyfjaverðlagsnefndar og lyfjagreiðslunefndar. Það er rétt hjá hv. þm. að í þessu frv. er lyfjaverðlagsnefnd lögð niður en í staðinn stofnuð lyfjagreiðslunefnd sem hefur talvert annað og viðameira hlutverk en lyfjaverðlagsnefnd hafði því að hún hefur m.a. það hlutverk að taka ákvarðanir um greiðslur almannatrygginga og greiðsluhlutdeild almannatryggina í lyfjum miðað við fjárlög eins og þau eru úr garði gerð hverju sinni. Þessi nefnd hefur m.a. því hlutverki að gegna að taka ákvarðanir frá ári til árs og innan ársins um breytingar á hlutdeild almannatrygginga í lyfjakostnaði, jafnvel frá einu lyfi til annars, jafnvel miðað við ný lyf sem koma á markaðinn innan ársins og hafa veruleg útgjaldaáhrif í för með sér sem valda því að Tryggingastofnun ríkisins þyrfti
að skoða greiðsluhlutdeild sína í samheitalyfjum. Þetta er nýtt hlutverk og miklu meira hlutverk en lyfjaverðlagsnefnd hafði.
Hins vegar er ekki rétt hjá honum að með ákvæði frv. um lyfjamálastjóra sé verið að stofna til eins viðbótarbatterísins í viðbót eins og hann tók fram því að í gildandi lögum eru ákvæði um að lyfjamálastjóri skuli starfa í heilbrrn. Í frumvarpinu er ekki verið að bæta þar einu eða neinu við. Ekki er verið að búa til neitt nýtt verksvið eða starfsheiti því að eins og hv. þm. veit er í gildandi lögum gert ráð fyrir starfsemi lyfjamálastjóra.
Fleiri hv. þm. tóku hér til máls. Ég hef ósköp litlu við það að bæta sem ég sagði í andsvari við 14. þm. Reykv. öðru en því að hún vitnaði í grein Erlends Jónssonar dósents, sem birtist í Morgunblaðinu nú á dögunum þar sem greinarhöfundur þykist í orði kveðnu nota vísindalegar aðferðir, aðgerðagreiningar, til þess að sanna mál sitt um óhagkvæmni þess kerfis sem lyfjafrumvarpið gerir ráð fyrir. Ég verð að segja eins og er að ég tel að maður sem fer eins frjálslega með fræðimennskuna og þessi ágæti dósent ætti fremur að skrifa sig sem ,,greinarhöfundur er eiginmaður apótekara`` en dósent við Háskóla Íslands. Það vill svo til að hann er hvort tvegja. Sú grein sem hann skrifar í Morgunblaðinu er hins vegar engin vísindamennska en hún er grein eins og eiginmaður apótekara gæti hugsanlega skrifað vegna þess að allar þær tölur sem hann vinnur út frá í þessari svokallaðri aðgerðagreiningu sinni eru hreinn tilbúningur hans sjálfs. Ein byggist m.a. á því að það muni kosta 10% í hækkuðu lyfjaverði að koma á frjálsri samkeppni. Það er tala sem hann býr sér til sjálfur. Önnur byggist á því að það sé auðveldara en að efna til frjálsrar samkeppni að fá apótekara í Reykjavík til þess að lækka álagningu sína sjálfviljuga úr 58,5%, eins og hún er í dag, í 10%. Það gefur þessi ágæti eiginmaður apótekara sér sjálfur. Þetta er einhver sú vitlausasta fræðimennska sem ég hef séð og full ástæða til þess að svara því á öðrum vettvangi en þessum.
Hv. 4. þm. Suðurl. spurði hvað ég teldi vera hæfilegt starfslið Lyfjaeftirlits. Ætli það ráðist nú ekki af aðstæðum á hverjum tíma? Í frv. er ekki gert ráð fyrir því að starfslið Lyfjaeftirlits verði aukið frá því sem nú er en það sem kann að þykja hæfilegt í dag kann að þykja minna en hæfilegt á morgun. Hv. þm. spyr: Hvernig stendur á því að það er hlutverk Lyfjaeftirlitsins að afla upplýsinga erlendis frá um verð til samanburðar við útsöluverð á innlendum markaði en ekki lyfjagreiðslunefndar? Svarið við því er það að Lyfjaeftirlit ríkisins hefur gert þetta í mörg ár, byggt upp sérstakt upplýsingakerfi til að afla þessara upplýsinga, sem aðrir aðilar eru ekki með, og við teljum eðlilegt að Lyfjaeftirlitið hafi áfram þessu upplýsingahlutverki að gegna.
Síðan spurði hv. þm. hvernig stæði á ákvæðum 6. gr. Þar er staðfest að Ísland er samkvæmt samningi aðili að evrópsku lyfjaskránni og að hin enska útgáfa lyfjaskrárinnar gildi hér á landi. Þetta er ákvæði í lagatexta einfaldlega til þess að íslensk heilbrigðisyfirvöld þurfi ekki að þýða allan þennan bálk, þ.e. ensku útgáfu lyfjaskrárinnar, vegna þess að í lyfjafræðinni eru hvort eð er hin ensku heiti og hugtök yfirleitt notuð.
Hv. þm. spurði um 12. gr., þ.e. að landlæknir hafi eftirlit með lyfjaávísunum lækna og afhendingu lyfjafræðinga á lyfjum í neyðartilvikum. Ég tek fram í sambandi við spurningu hv. þm. að í öðrum stað í frumvarpinu er gert ráð fyrir því að lyfjafræðingar og lyfsalar séu skyldir til þess eins og aðrar heilbrigðisstéttir að veita landlækni og heilbrigðisyfirvöldum upplýsingar um þau atriði sem heilbrigðisyfirvöld kalla eftir. Þar með tel ég að kominn sé í lagatexta grundvöllur til þess að krefja apótekara um þær upplýsingar sem við höfum ekki getað fengið frá þeim sem varða t.d. ávísanavenjur lækna og fleira sem er nauðsynlegt fyrir heilbrigðisyfirvöld að geta fylgst með.
Þá spyr hv. þm. af hverju sé ekki ákvörðun um samráð í 13. gr., um reglugerðarvald ráðherra. Sjálfsagt er að skoða það. Þá spyr hv. þm. hvernig standi á því að fjrmh. skuli einn ákvarða lyfsöluleyfisgjald, af hverju hann skuli ekki hafa samráð um það við heilbrrh. Það er sjálfsagt að skoða það. Hv. þm. spyr hver svipti lyfsala lyfsöluleyfi. Það er heilbrrh. samkvæmt tillögu landlæknis og Lyfjaeftirlits ríkisins. Ákvæði um það hvenær það skuli gert er í lögum um réttindi og skyldur lyfjafræðinga. Þá spyr hv. þm. hver taki ákvörðun um að leyfi sé framlengt þegar lyfjafræðingur er orðinn sjötugur eða eldri. Svarið er: heilbrrh. að fenginni tillögu landlæknis. Hv. þm. spyr hvernig standi á því að ákvæðið er ekki gert fortakslaust eins og um opinbera embættismenn. Svarið er það að lyfjafræðingar eða lyfsalar eru ekki opinberir embættismenn. Sama ákvæði gildir um framlengingu á læknisleyfi eftir sjötugt, þ.e. heilbrrh. getur framlengt leyfi læknis til að stunda lækningar eftir sjötugsaldur að fenginni umsögn landlæknis.
Þá vekur hv. þm. athygli á því að í frv. er gert ráð fyrir almennri reglugerðarheimild til ráðherra í samræmi við ákvæði frv. í staðinn fyrir það að telja upp eins og í gildandi lögum í hvaða tilvikum ráðherra setji í reglugerð. Svarið við þeirri spurningu er í fyrsta lagi það sem hv. þm. tók fram, það er varðandi frekari tilskipanir frá EES, og í öðru lagi að þetta er hið almenna ákvæði um reglugerðarheimildir sem er í lögum. Almennt er ákveðið í lögum að ráðherra hafi heimildir til þess að setja reglugerðir í samræmi við lögin, en ekki talið upp í hvaða tilvikum ráðherra hafi heimild til að setja reglugerðir.
Þá spurði hv. þm. um upplýsingaskylduna skv. 21. gr. Ég hef svarað þeirri spurningu nú þegar.
Hv. þm. Jón Helgason spurði um 22. gr., um lyfjaútibú og hvernig ætti að tryggja lyfjadreifingu í strjálbýli. Ég tel að ég hafi svarað því í ræðu minni áðan og ítreka að ég tel að eins og frá frv. er gengið sé dreifing lyfja í hinum dreifðu byggðum betur tryggð en í gildandi lögum og það var ætlun mín að svo yrði. Að sjálfsögðu tel ég rétt og skylt að hv. heilbr.- og trn. skoði þau ákvæði frumvarpsins til þess
að færa sér heim sanninn um að það er verið að reyna að gera þetta, tryggja þetta betur en gert er í gildandi lögum.
Virðulegi forseti, ég held ég hafi svarað öllum þeim spurningum sem til mín hefur verið beint og hef lokið máli mínu.