Virðulegur forseti. Þetta frv. var til meðferðar í þinginu í fyrra og er nú lagt fram óbreytt. Ég verð að segja að ég er dálítið undrandi á að það skuli vera sýnt óbreytt á þinginu vegna þeirrar umræðu sem átti sér stað bæði í þinginu sjálfu og í sjútvn. og reyndar iðnn. líka.
Við sem urðum í minni hluta í sjútvn. lögðum fram brtt. og minnihlutanál. Í því kom reyndar fram að við værum samþykk því að breyta Síldarverksmiðjum ríkisins í hlutafélag með ákveðnum skilyrðum sem komu fram í okkar tillögum. Þar var m.a. sett fram að það yrði með sérstökum hætti staðið að sölu hlutabréfanna. Það yrði ekki óháð og frjálst og í höndum þess ráðherra sem ætti hlut að máli eða ríkisstjórnar heldur væri um það áætlun. Það er vissulega vandasamt mál að selja svona stórt fyrirtæki þannig að það verði ekki til þess að atvinnulífinu sé stefnt í voða. Sannarlega finnst manni það undarlegt að finna fyrir því að menn skuli raunverulega vilja að þetta fyrirtæki verði hlutað í sundur því það hefur maður sannarlega orðið var við. Í annarri umræðu í þjóðfélaginu eru menn á einu máli um að sameining fyrirtækja sé af hinu góða en ekki hér. Það er undarlegt að verða var við það.
Við lögðum til að kjör stjórnarinnar yrði með öðrum hætti en yfirleitt hefur verið í sambandi við hlutafélög þar sem ráðherra yfirleitt hefur skipað stjórnir hlutafélaganna. Þó er það ekki undantekningarlaust og má minna á að stjórn Kísiliðjunnar er t.d. kosin að hluta til af Alþingi. Mér finnst það sjálfsagt mál þegar um svona stórt fyrirtæki er að ræða að á meðan ríkið á meiri hluta hlutabréfanna þá verði kosið með sérstökum hætti í stjórnina og er ekki hægt að sjá að það séu neinir sérstakir vankantar á því.
Í þriðja lagi kom það fram í umræðu og var bent á það mjög ákveðið af þeim sem um málið fjölluðu í sjútvn. að það ætti að taka á öðrum málum í leiðinni. M.a. eignum sem Síldarverksmiðjurnar eiga í hafnarmannvirkjum og öðru því um líku. Reyndar er undarlegt að það skuli höfð í frv. heimild til að yfirtaka skuldir af verksmiðjunum upp á 500 millj. kr. en ekki frekar gert ráð fyrir því að kaupa hafnarmannvirkin af verksmiðjunum þannig að þær geti hætt að reka starfsemi sem að öllu eðlilegu ætti að vera undir sveitarfélögunum.
Það var skoðun okkar að koma ætti á sérstakri samstarfsnefnd til að tryggja það að heimamenn komi að stjórn fyrirtækisins. Ekkert af þessu hefur verið tekið til greina. En kannski var mest umræða um fimmta atriðið sem var nefnt í nefndarálitinu en það var um réttindi starfsmannanna. Um það var verulegur ágreiningur og urðu um það langar umræður, bæði á Alþingi og líka í nefndunum sem ég nefndi áðan.
Ég verð að segja eins og er að ég er undrandi á því að ekki skuli hafa verið komið til móts við þá gagnrýni sem kom fram vegna þess að þeir sem skipuðu meiri hlutann létu í ljós þá skoðun, m.a. hv. 1. þm. Vestf., að réttara væri að breyta 14. gr. laganna um réttindi og skyldur opinberra starfsmanna heldur en standa að með þeim hætti sem gert er í þessu frv. Nú er tækifærið nánast komið upp í hendurnar á mönnum því að kjarasamningarnir sem ollu því að þessi ágreiningur kom upp munu renna út 1. mars. Hvers vegna ekki að standa þá rétt að málinu og breyta lögum um réttindi og skyldur opinberra starfsmanna frekar en bjóða upp á sama slaginn um þetta mál núna og gert var í fyrra?
Ég tel að full ástæða sé til að benda á þessi atriði og vonast satt að segja til að það verði samkomulag í nefndinni um að skoða málið upp á nýtt. Ég er ekki vonlaus um það því mér er fullkunnugt um afstöðu manna sem fjölluðu um málið í fyrra.
Síldarverksmiðjur ríkisins eru stórt fyrirtæki á okkar mælikvarða og voru í erfiðri aðstöðu eins og hæstv. sjútvrh. lýsti hér áðan en hafa verið að rétta við. Það er ekki ástæða
til að fyllyrða það hér og nú að það þurfi að rétta fyrirtækinu 500 millj. Ég tel að það sé mál sem þarf að endurskoða og að það verði gert í sambandi við þá skoðun á fyrirtækinu sem hlýtur að fara fram áður en málinu verður lokið.
Ég held að kapp ríkisstjórnarinnar við að selja fyrirtæki reki þá dálítið áfram í málinu og kannski hraðar en eðlilegt væri. Ég tek undir það sem hv. 1. þm. Norðurl. v. sagði áðan að það ættu ekki að vera önnur grundvallaratriði á bak við það hvernig menn taka afstöðu til sölu ríkiseigna en það hvort þau eru hlutafélög eða á öðru formi. Það hlýtur að ráðast af mikilvægi málanna en ekki einhverjum lagatæknilegum ástæðum með hvaða hætti er farið með málið í Alþingi.
Eins og ég sagði áðan hefur staða fyrirtækisins verið að batna. Hún var auðvitað slæm fyrst og fremst vegna þess að það mátti ekki veiða loðnu. Ég læt ósagt hvort hún hafi verið til í sjónum eða ekki, um það eru deilur. En það mátti alla vega ekki veiða hana.
Hlutdeild fyrirtækisins í vinnslu aflans hefur aukist hratt undanfarið. Þess má geta að í staðinn fyrir þau 25% sem hæstv. ráðherra nefndi áðan hefur fyrirtækið núna unnið u.þ.b. 50% af þeirri loðnu sem hefur komið að landi á þessari vertíð. Fyrirtækið er í dag búið að vinna sér það í haginn að þótt ekki kæmi meira á land á þessu ári mundi þetta ár sleppa í gegn rekstrarlega séð.
Þarna er því um að ræða gott fyrirtæki og ég tel að það sé full ástæða til að fara sér hægt í málinu. Eins og ég sagði áðan leggst ég ekki gegn því að fyrirtækið verði gert að hlutafélagi. Ég tel að það sé ekkert óeðlilegt við það að þetta fyrirtæki keppi á almennum markaði við önnur sambærileg fyrirtæki og þess vegna mun ég auðvitað ekki leggjast gegn því. En ég vonast sannarlega til þess að menn verði tilbúnir til að ræða þetta mál með sama hætti og gert var í nefndinni í vetur sem leið og nota það tækifæri sem er núna, vegna þess að málið dagaði uppi á síðasta þingi, til þess að lagfæra frv. áður en það verður að lögum.