Utanríkisráðherra (Jón Baldvin Hannibalsson)
:
Virðulegi forseti. Sérstaða atvinnulífs á Suðurnesjum birtist okkur m.a. í því að á undanförnum árum hafa á milli 1.500 og 2.000 manns haft atvinnu sína af starfsemi í tengslum við varnarliðið, annaðhvort í þjónustu varnarliðsins eða í þjónustu Íslenskra aðalverktaka. M.a. vegna þess að menn þóttust sjá það fyrir að þessi starfsemi mundi dragast saman var lögð höfuðáhersla á að hefja nýtt átak varðandi virkjanaframkvæmdir og að byggja nýtt álver sem hefði tekið við þeim slaka sem myndast í atvinnu á þessu svæði ef af hefði orðið.
Í þessum skilningi hafa Suðurnesjamenn orðið sérstaklega fyrir barðinu á þeirri þróun sem öll heimsbyggðin fagnar en lýsir sér í því að það þarf að færa til störf frá varnartengdri starfsemi yfir til annarrar starfsemi. Svokölluð frysting starfsmannahalds á vegum varnarliðsins hefur leitt til fækkunar um 150 manns. Hitt er þó enn erfiðara að umsamdar stórframkvæmdir á vegum varnarliðsins, sem Aðalverktakar hefðu unnið að af stærðargráðunni 4 milljarðar ísl. kr., hafa ekki enn fengist fjármagnaðar. Þetta er ástæðan fyrir þeim uppsögnum sem nú hefur verið gripið til.
Þá er spurningin hvað sé til ráða. Menn líta að sjálfsögðu til Aðalverktaka. Sá sem hér stendur beitti sér fyrir því fyrir um það bil tveimur árum að tryggja ríkinu meirihlutaeignaraðild í því fyrirtæki. Tilgangurinn var augljós. Tilgangurinn var sá að reyna að tryggja að þessu fyrirtæki yrði haldið áfram og að til yrði á Íslandi öflugt verktakafyrirtæki sem hefði burði til þess að standa að stórframkvæmdum þegar kæmi að bæði virkjanaframkvæmdum og álversframkvæmdum sem nú hafa frestast.
Þetta er öflugt fyrirtæki með góða eiginfjárstöðu en sá er galli á gjöf Njarðar að þrátt fyrir meirihlutaeign ríkisins þá er þetta sameignarfyrirtæki. Það þýðir að ef verja á fjármunum frá því til annarra verkefna en kveðið er á um í stofnskrá þarf samkomulag allra aðila. Það hefur að sjálfsögðu verið rætt við forráðamenn Aðalverktaka og þar á meðal við forsvarsmenn Sameinaðra verktaka hvort þeir séu reiðubúnir til þess. Fulltrúar ríkisins í stjórn fyrirtækisins hafa lagt fram tillögur sem byggja á því að samstilla krafta öflugra aðila á Suðurnesjum til þess að leggja fé í arðvænlegar framkvæmdir sem þar kunna að opnast, bæði í tengslum við EES-samninginn, í tengslum við hugmyndir sem fram hafa verið lagðar um frísvæðið og má þar nefna marga aðila til.
Sjálfur legg ég á það áherslu að tillögur sem nú er unnið að í viðræðum við þessa aðila á vegum atvinnumálanefndar Suðurnesja og vegna þeirra aðgerða sem ríkisstjórnin hefur í undirbúningi í samráði við aðila vinnumarkaðarins um átak til þess að styrkja atvinnuöryggið í landinu, verði allt þetta samhæft og styðji hvað annað.
Virðulegi forseti. Sérstaða atvinnulífs á Suðurnesjum birtist okkur m.a. í því að á undanförnum árum hafa á milli 1.500 og 2.000 manns haft atvinnu sína af starfsemi í tengslum við varnarliðið, annaðhvort í þjónustu varnarliðsins eða í þjónustu Íslenskra aðalverktaka. M.a. vegna þess að menn þóttust sjá það fyrir að þessi starfsemi mundi dragast saman var lögð höfuðáhersla á að hefja nýtt átak varðandi virkjanaframkvæmdir og að byggja nýtt álver sem hefði tekið við þeim slaka sem myndast í atvinnu á þessu svæði ef af hefði orðið.
Í þessum skilningi hafa Suðurnesjamenn orðið sérstaklega fyrir barðinu á þeirri þróun sem öll heimsbyggðin fagnar en lýsir sér í því að það þarf að færa til störf frá varnartengdri starfsemi yfir til annarrar starfsemi. Svokölluð frysting starfsmannahalds á vegum varnarliðsins hefur leitt til fækkunar um 150 manns. Hitt er þó enn erfiðara að umsamdar stórframkvæmdir á vegum varnarliðsins, sem Aðalverktakar hefðu unnið að af stærðargráðunni 4 milljarðar ísl. kr., hafa ekki enn fengist fjármagnaðar. Þetta er ástæðan fyrir þeim uppsögnum sem nú hefur verið gripið til.
Þá er spurningin hvað sé til ráða. Menn líta að sjálfsögðu til Aðalverktaka. Sá sem hér stendur beitti sér fyrir því fyrir um það bil tveimur árum að tryggja ríkinu meirihlutaeignaraðild í því fyrirtæki. Tilgangurinn var augljós. Tilgangurinn var sá að reyna að tryggja að þessu fyrirtæki yrði haldið áfram og að til yrði á Íslandi öflugt verktakafyrirtæki sem hefði burði til þess að standa að stórframkvæmdum þegar kæmi að bæði virkjanaframkvæmdum og álversframkvæmdum sem nú hafa frestast.
Þetta er öflugt fyrirtæki með góða eiginfjárstöðu en sá er galli á gjöf Njarðar að þrátt fyrir meirihlutaeign ríkisins þá er þetta sameignarfyrirtæki. Það þýðir að ef verja á fjármunum frá því til annarra verkefna en kveðið er á um í stofnskrá þarf samkomulag allra aðila. Það hefur að sjálfsögðu verið rætt við forráðamenn Aðalverktaka og þar á meðal við forsvarsmenn Sameinaðra verktaka hvort þeir séu reiðubúnir til þess. Fulltrúar ríkisins í stjórn fyrirtækisins hafa lagt fram tillögur sem byggja á því að samstilla krafta öflugra aðila á Suðurnesjum til þess að leggja fé í arðvænlegar framkvæmdir sem þar kunna að opnast, bæði í tengslum við EES-samninginn, í tengslum við hugmyndir sem fram hafa verið lagðar um frísvæðið og má þar nefna marga aðila til.
Sjálfur legg ég á það áherslu að tillögur sem nú er unnið að í viðræðum við þessa aðila á vegum atvinnumálanefndar Suðurnesja og vegna þeirra aðgerða sem ríkisstjórnin hefur í undirbúningi í samráði við aðila vinnumarkaðarins um átak til þess að styrkja atvinnuöryggið í landinu, verði allt þetta samhæft og styðji hvað annað.