Svavar Gestsson :
Virðulegi forseti. Ég kvaddi mér hljóðs fyrr í kvöld vegna svara hæstv. forsrh. við fyrirspurnum sem ég bar fram við hann og ég vil þakka hæstv. forsrh. fyrir svörin og sömuleiðis þátttökuna í umræðunum. Ég tel að það sé mjög gott að viðkomandi ráðherrar sinni því að svara hlutunum jafnharðan. Það gerir umræðuna betri. Þó svo að það komi auðvitað fyrir að eitt og eitt svar fari fram hjá manni og manni eins og gengur, þá tel ég að það sé gott að þetta er gert. Ég tel að andsvarakerfið hafi sannað sig prýðilega á þessum og síðasta vetri að þessu leytinu til.
Ég ætlaði aðeins að víkja að nokkrum atriðum sem fram komu í svörum hæstv. ráðherra og kannski að bæta fáeinum spurningum við vegna þess að ég held að það sé mjög mikilvægt áður en stjórnarfrumvörpin sem um þessi mál fjalla verða lögð fram að þá hafi verið farið sem nákvæmast í saumana á hlutunum. Ég vil byrja á því að spyrja hæstv. forsrh. og hæstv. ríkisstjórn: Hvenær má gera ráð fyrir því að þau stjórnarfrumvörp sem hafa inni að halda þær aðgerðir sem boðaðar eru í þessum textum verði lögð fyrir hv. Alþingi? Ég sé ekki betur en hér sé gert ráð fyrir því að breyta í fyrsta lagi lögum um tekjustofna sveitarfélaga. Í öðru lagi sýnist mér, og það er reyndar augljóst, að það þurfi breyta lögum um tekju- og eignarskatt. Það hefur reyndar komið fram að því er þau lög varðar, sérstalega barnabætur og vaxtabætur, að þar gæti verið um að ræða ágreining á milli stjórnarflokkanna. Í þriðja lagi er gert ráð fyrir því að breyta lögum um virðisaukaskatt, í fjórða lagi lögum um dráttarvexti og í fimmta lagi hefur hér verið rætt um svokallaðan þróunarsjóð og ég hef þá gert ráð fyrir því að lagt verði fram frv. um þróunarsjóð. Hæstv. forsrh. svaraði því svo að það frv. yrði lagt fram án óeðlilegra tafa, en ég held að það sé nauðsynlegt að fá aðeins gleggri svör í þeim efnum og ég vil því spyrja hæstv. ráðherra hvort hann geri ráð fyrir því að þessi frumvörp verði afgreidd fyrir jól eða fyrir áramót vegna þess að þau eru auðvitað óhjákvæmileg forsenda fjárlaganna, a.m.k. eins og dæmið lítur út núna, hvort þau verða lögð fram í hlutum, þ.e. breytingarfrv. við hver lög eða hvort þau verða lögð fram sem bandormur með þeim ákvæðum sem nauðsynleg eru vegna fjárlaganna. En fyrir utan þessi frumvörp eða þessar ráðstafanir, þá er greinilega eftir að afgreiða aðrar mjög viðamiklar forsendur fjárlaga. T.d. er bersýnilegt að ef forsendur fjárlaga eiga að ganga eftir að því er varðar grunnskólann, þá verður að breyta lögum um grunnskóla. Og ég spyr hvort það sé ætlunin að hafa þessi mál öll í einum bandormi eða í mismunandi frumvörpum.
Ég vil þá víkja að einstökum atriðum í svörum hæstv. forsrh. eins og þau hafa hér komið fram í kvöld og kannski víkja fyrst að þessu með þróunarsjóðinn. Það er satt að segja allt mjög skrýtið mál og hefur tekið á sig sérkennilegar myndir. Hæstv. sjútvrh. segir t.d. að þetta þróunargjald muni renna til sjávarútvegsins. En það stendur ekki í yfirlýsingunni að gjaldið muni renna til sjávarútvegsins. Í yfirlýsingunni stendur að frá og með kvótaárinu 1996--1997 verði ákveðið þróunargjald lagt á úthlutuð þorskígildi. Það stendur ekki í þessari yfirlýsingu að gjaldið eigi að renna til sjávarútvegsins. Og ég vil spyrja hæstv. forsrh. að því hvort þetta er misskilningur hjá sjútvrh. að allt þetta gjald eigi að renna til sjávarútvegsins. Það stendur ekkert um það í yfirlýsingunni. Eins og yfirlýsingin er orðuð mætti alveg eins hugsa sér að þetta gjald fari allt í ríkissjóð að öðru leyti og þar með væri hér komið hið margumtalaða og illræmda veiðileyfagjald. Ég vil spyrja hæstv. forsrh. alveg sérstaklega að þessu og ég vona að hann hafi heyrt þessa spurningu. ( Forsrh.: Viltu gera svo vel og endurtaka spurninguna.) Ég ætla að endurtaka spurninguna. Í yfirlýsingu ríkisstjórnarinnar stendur ekkert um það að þróunargjaldið eigi eingöngu að renna til sjávarútvegsins þegar því verður endurúthlutað. Eins og yfirlýsingin er orðuð er alveg hugsanlegt að lagt verði á þróunargjald sem renni til annarra þarfa, jafnvel ríkissjóðs og þar með sé í raun og veru komið hið illræmda veiðileyfagjald sem ýmsir eru að gagnrýna og þar af leiðandi tel ég að það sé kannski of snemmt að hrósa hæstv. sjútvrh. fyrir það að hann hafi verið að snúa menn hér niður, einkum krata. Og það væri fróðlegt að vita hvernig þetta er hugsað því að hér stendur: ,,Frá og með kvótaárinu 1996--1997 verði ákveðið þróunargjald lagt á úthlutuð þorskígildi.`` En það er engin nánari skilgreining á því hvað þetta gjald þýðir.
Einnig út af orðum hæstv. forsrh. um það mál þar sem hann komst þannig að orði að hagur sjávarútvegsins mundi batna stórkostlega og þetta væri varanleg aðgerð, þá er óhjákvæmilegt að skoða þetta mál aðeins nánar. Nú vill þannig til að í kvöld hafði samband við mig maður sem hefur með að gera rekstur sjávarútvegsfyrirtækis á Suðurlandi, reyndar í kjördæmi hæstv. sjútvrh. Hann segir sem svo: Ég hef hér verið að reka frystihús. Frystihúsið hefur staðið misjafnlega vel, oft heldur illa. Niðurstaðan hefur orðið sú að sveitarfélagið hefur gefið aðstöðugjaldið eftir. Það hefur í raun og veru verið styrkur sveitarfélagsins í þennan rekstur. En þetta þróunargjald á að leggja á mig hvað sem tautar og raular, segir þessi mæti maður. Gjald sem lagt er á fasteignamat þeirra fasteigna sem nýttar eru til fiskvinnslu. Hann spyr: Er ég ekki lakar settur í raun með þetta gjald og gjaldið á skipin heldur en aðstöðugjaldið sem ég þurfti í raun og veru aldrei að borga miðað við þær aðstæður sem ég hef orðið að búa við og bý bersýnilega við þrátt fyrir þessar ráðstafanir?
Með öðrum orðum: Menn eru farnir að velta því fyrir sér hvort þessi breyting frá aðstöðugjaldinu þýði fyrir sjávarútvegsfyrirtæki þá byltingu í raun sem menn vilja vera láta. Ég segi fyrir mig að ég dreg það mjög í efa. Í símtali við þennan ágæta mann á Suðurlandi, í kjördæmi hæstv. sjútvrh., þá fullyrðir hann: Það er greinilega verið að efna hér til hærri gjaldtöku af mér en ég hef í raun þurft að standa skil á. Þetta er auðvitað mál sem hv. sjútvn. hlýtur að þurfa að fara rækilega yfir en þó kannski ekki fyrr en frv. kemur fram og þó mætti auðvitað hugsa sér að þetta yrði skoðað sérstaklega í sambandi við frv. um breytingu á lögum um tekjustofna sveitarfélaga þar sem aðstöðugjaldið væri fellt niður en þetta er umhugsunarefni.
Það hefur einnig komið hér fram, sem er auðvitað mjög mikilvægt hjá hæstv. forsrh. í þessu máli, staðfesting á því sem fram kom í dag hjá hv. 4. þm. Norðurl. e. Þessi nýi sjóður á að yfirtaka sjóðasukkið, ef ég leyfi mér að nota orð hæstv. forsrh. um sjóði fyrrv. ríkisstjórnar. Hér er með öðrum orðum um að ræða sjóð sem er með efnahagsreikning upp á 12--15 milljarða kr., eitthvað því um líkt. Þessi sjóður á að taka 4 milljarða lán og það eru tekjurnar sem hér er aflað sem eiga að standa undir því láni og öðrum áfallandi skuldbindingum sem þessi sjóður gæti e.t.v. orðið fyrir vegna þess að menn gætu ekki staðið við greiðslur t.d. í Atvinnutryggingarsjóð útflutningsgreina eða Hlutafjársjóð. Með öðrum orðum er hér um að ræða býsna mikið bákn, sjóð upp á 12--15 milljarða kr. og ég held að að sé mjög nauðsynlegt og mjög jákvætt í raun og veru og þýðingarmikið að hafa fengið þessar upplýsingar fram hjá hæstv. forsrh. vegna þess að þetta er í sjálfu sér staðfesting á því sem marga grunaði að þessi sjóður, þróunarsjóður sjávarútvegsins sem menn eru að tala um, er þegar fæddur í skötulíki. Hann getur ekki orðið það bjargræði sem honum er ætlað að verða fyrir sjávarútveginn af því að hann verður með svo miklar skuldbindingar að hann ræður ekkert við þær. Hann verður með svo miklar skuldbindingar að hann mun ekki ráða við þær miðað við þær forsendur sem honum eru gefnar.
En ég vil sem sagt endurtaka þessa spurningu varðandi frv. um þennan þróunarsjóð hvort gert er ráð fyrir því að að verði lagt fram eða afgreitt fyrir jól.
Varðandi einstök atriði sem komu fram í ræðu minni hér fyrr í dag og sömuleiðis í ræðu hæstv. forsrh. Hann segir að lífskjaraskerðingin í þessu sé 3--6%. Alþýðusambandið segir reyndar að þetta sé eitthvað meira. Ég heyrði í hagfræðingi Alþýðusambandsins í kvöld þar sem hann nefndi talsvert hærri tölur. En það út af fyrir sig breytir ekki öllu. Hagfræðingur Alþýðusambandsins nefndi ef ég man rétt 5--9%. Það breytir út af fyrir sig ekki öllu heldur hitt sem er aðalatriðið að hér er gert ráð fyrir skerðingu hjá þeim sem eru með minnstu tekjurnar. Hér er gert ráð fyrir skerðingu hjá þeim sem lifa á atvinnuleysisbótum vegna þess að verðhækkanirnar koma óbættar niður á þessu fólki þó að það greiði ekkert af hinum beinu sköttum. Þar með er það auðvitað alveg ljóst að þessar ráðstafanir koma við alla, líka þá sem síst skyldi. Það er þess vegna rangt að þessar ráðstafanir hlífi þeim sem eru með lægstu tekjurnar og það er þó það fólk sem hefur beðið mér liggur við að segja með öndina í hálsinum eftir þessum ráðstöfunum ríkisstjórnarinnar. Hvað er fyrir þetta fólk í ráðstöfunum ríkisstjórnarinnar? Eru fleiri atvinnutækifæri? Nei. Er minna atvinnuleysi á næstunni? Nei. Er kjarabót? Nei. Það er 3% kjaraskerðing á þessu fólki með 40--50 þús. kr. á mánuði. Það er 3% kjaraskerðing samkvæmt útreikningum ríkisstjórnarinnar sjálfrar. Að vísu segir Alþýðusambandið að það sé eitthvað hærri tala.
Hæstv. forsrh. hefur orðað þetta þannig í þeirri yfirlýsingu sem fram hefur komið frá ríkisstjórninni að því er varðar atvinnumálin að atvinnuleysið muni minnka frá því sem ella hefði orðið. Og í yfirlýsingu hæstv. ríkisstjórnar segir svo, með leyfi forseta:
,,Sú styrking á stöðu atvinnulífsins sem felst í aðgerðum ríkisstjórnarinnar bætir atvinnuhorfur frá því sem annars hefði orðið, sérstaklega þegar líður á næsta ár og á árinu 1994, þótt þær nái varla að stöðva aukningu atvinnuleysis á næstu mánuðum.``
Ég vil þá spyrja hæstv. forsrh. Um hvaða tölu er þarna verið að tala að atvinnuleysið hefði annars orðið? Við hvað miðar ríkisstjórnin í þessum efnum? Hvert er það atvinnuleysi sem menn gera ráð fyrir að verði í viðbót við það sem nú er áður en ráðstafanir ríkisstjórnarinnar fara hugsanlega að skila einhverjum árangri að hennar eigin mati? Þetta er mjög mikilvæg spurning sem ég ber fram í öðru lagi við hæstv. forsrh. Hvert er það atvinnuleysi sem reiknað er með að verði áður en ráðstafanir ríkisstjórnarinnar fara að bera árangur?
Í annan stað varðandi svör hæstv. forsrh. þá hélt ég því fram í minni ræðu að skattahækkanir ríkisstjórnarinnar á einstaklinga væri 31% eða 30,9%. Þ.e. skattarnir eru áætlaðir samkvæmt fjárlagafrv. um 13,4 milljarðar kr. og það er síðan gert ráð fyrir því að hækka þessa skatta um 4.150 millj. kr. Þetta er 31% hækkun skatta. Þar með er um að ræða meiri skatta á einstaklinga af hálfu ríkisins en nokkurn tíma hefur áður verið á Íslandi. Og það er í raun og veru blekking þegar hæstv. forsrh. setur hlutina þannig upp að heildarskatttaka sveitarfélaga og ríkis sé sú sama. Það er ekki það sem skiptir máli heldur hitt að skatttaka ríkisins hefur aldrei verið meiri. Ég benti á það að Sjálfstfl. hefði á undanförnum árum og áratugum lagt á það áherslu að það ætti að lækka skatta. Hann hefur lagt á það áherslu að það ætti jafnvel að afnema tekjuskattinn. Hann væri launamannaskattur eins og t.d. alþýðuflokksmenn hafa aftur og aftur nefnt. Nú er gert ráð fyrir því af þessum flokkum að skattar verði hærri en nokkru sinni fyrr. Ég sagði við hæstv. forsrh. að það hefði greinilega orðið svo eins og hann gerði grein fyrir á fundi Sjálfstfl. núna á dögunum að Sjálfstfl. hefði ákveðið að leggja stefnu sína til hliðar, hann ætlaði að leggja stefnu sína til hliðar um skeið, tímabundið að því er þetta varðar. Forsrh. varð æfur við og taldi að þessi orð mín væru til marks um það að ég hefði gleymt því að Alþb. hefði ekki tekist að reka herinn þegar það var í síðustu og næstsíðustu og ríkisstjórn þar áður. Það er út af fyrir sig alveg hægt að jafna þessu við herinn ef hæstv. forsrh. lítur á málið þannig. Það er rétt að herinn og herstöðvarmálið var stórt mál og er að mati Alþb. Ég skil þetta þá svo að hann sé í raun og veru að viðurkenna að hér sé um að ræða stórt mál þar sem Sjálfstfl. hafi skotist hrapallega, enda er það í hrópandi mótsögn við stefnu Sjálfstfl. að hækka skatta á einstaklinga um 31%.
Við höfum á undanförnum árum oft og tíðum verið að breyta sköttum og hækka skatta. Við háðum hér miklar sennur um skattbreytingar þegar staðgreiðslukerfið var tekið upp og virðisaukaskattskerfið var tekið upp. Því var þá haldið fram að það væri verið að innleiða skilvirkt og traust skattkerfi. Sjálfstfl. ætlaði að ærast yfir minnstu tilfærslum á sköttum í tíð síðustu ríkisstjórnar. Svo kemur hann hér og gerir tillögu um 31% hækkun á sköttum einstaklinga og það er auðvitað útilokað að ætla að skjóta sér á bak við það að aðstöðugjaldið breytist þarna á móti. Hlutirnir liggja ekki þannig. Hinn harði veruleiki er sá að Sjálfstfl. og Alþfl. eru auðvitað að ganga harkalega á bak orða sinna gagnvart kjósendum í landinu og auðvitað alveg sérstaklega í Reykjavík vegna þess að hæstv. forsrh. beitti sér fyrir því sem borgarstjóri í Reykjavík að það loforð yrði gefið út að útsvar yrði ekki hækkað. Hvað er hér að gerast? Útsvar verður í raun og veru hækkað vegna þess að þetta gengur að einhverju leyti til baka til sveitarfélaganna. Sá peningaþvottur sem á sér stað í Stjórnarráðinu þar sem þessir peningar hafa millilendingu breytir engu í þeim efnum. Engu.
Í þriðja lagi varðandi þær spurningar sem ég bar fram fyrir hæstv. ráðherra, þá sagði hann að það væri ekki ætlunin að taka 5% af lífeyrissjóðunum heldur væri þarna verið að reikna með því sem gerðist hvort eð er. Og þá er það auðvitað með þetta eins og fleira í þessu plaggi. Það eru alls konar sjálfsagðir hlutir sem hafa verið ákveðnir hvort eð er og eiga ekkert heima þarna. Það er ekki hlutverk ríkisstjórnarinnar að telja það upp í sínum skjölum hvað lífeyrissjóðirnir mundu gera hvort eð er. Það mundi líka reyndar æra óstöðugan ef menn ætla að halda lengi áfram á þeirri braut þannig að það að nefna lífeyrissjóðina í þessu plaggi er villandi. Það er beinlínis villandi. Það segir ekki neitt og er í raun og veru algerlega út í hött.
Í fjórða lagi kom það fram hjá hæstv. forsrh. að það væri ekki ljóst hvað kæmi í staðinn fyrir aðstöðugjaldið og hann vildi ekki svara mér nákvæmlega til um það og út af fyrir sig skil ég það alveg. En ég benti á það í ræðu minni fyrr í dag og ég endurtek það nú að auðvitað er hætta á því að einstaklingaskattur Sjálfstfl. sem verður lagður á 1993 verði áfram. Ég geri ráð fyrir því að það verði mjög erfitt fyrir ríkisstjórnina og sveitarfélögin að finna leið til þess að leggja þennan skatt á einhverja aðra en einstaklingana vegna þess að ég hef ekki trú á því, nema ríkisstjórnin breyti eitthvað verulega um stefnu, að hún hafi kraft til þess að sækja t.d. verulega peninga í skatt á fjármagnstekjur sem ég kem hér aðeins að síðar.
Í fimmta lagi varðandi húsbréfin, þá þakka ég hæstv. forsrh. fyrir svörin í þeim efnum. Samkvæmt fjárlagafrv. er gert ráð fyrir því að húsbréfaútgáfa á næsta ári verði um 10 milljarðar kr., sýnist mér, og hæstv. ráðherra talaði þannig að þessi tala yrði væntanlega lækkuð um 2--3 milljarða, ég skildi . . . ( Forsrh.: 12 milljarðar á næsta ári.) Verði 12 milljarðar á næsta ári samkvæmt fjárlagafrv. þannig að það sé verið að taka hana niður í 10? ( Forsrh.: Já.) Já, það er akkúrat það, ég þakka hæstv. forsrh. fyrir þetta frammíkall, það skýrir málið. Húsbréfaútgáfan minnkar úr 12 milljörðum niður í 9--10 milljarða. Það er fróðlegt að heyra þessar upplýsingar og sjálfsagt að ganga eftir því nánar þegar tækifæri gefst til við hæstv. félmrh. þegar hún rís úr rekkju hvað hún segir um þessar niðurstöður.
Í sjötta lagi kom það fram hjá hæstv. forsrh. varðandi vextina að það er óljóst mál.
Í sjöunda lagi kom fram að það er ekki fullrætt hvernig á að haga þessum niðurskurði upp á 1.240 millj. kr. En af hverju hann er 1.240 en ekki 1.250, það hefur hins vegar hvergi komið fram heldur.
Ég spurði í áttunda lagi um virðisaukaskattinn og hvernig kann kemur niður á húshituninni sérstaklega, hvað fer á húshitun, hvað fer á menningu, hvað fer á Ríkisútvarpið o.s.frv. Um það fékk ég engin svör, en það hafa borist bréf um það mál til þessarar virðulegu stofnunar. Það hefur borist bréf frá Bandalagi íslenskra listamanna, svohljóðandi, með leyfi forseta:
,,Aðalfundur Bandalags íslenskra listamanna haldinn 21. nóv. 1992 beinir þeim tilmælum til ríkisstjórnarinnar að falla þegar í stað frá öllum áformum um að skattleggja útgáfu- og menningarstarfsemi.
Tímabundnir erfiðleikar í efnahagslífi þjóðarinnar verða ekki leystir með nýjum álögum á menningarlíf landsmanna sem að stærstum hluta er borið uppi af fólki sem starfar án tillits til þeirra reglna um fjárhagslega umbun sem gilda á flestum öðrum sviðum þjóðlífsins. Það væru hörmuleg mistök að vega að rótum íslenskrar menningar á sama tíma og stefnt er að þátttöku í nánu samstarfi Evrópuþjóða innan Evrópska efnahagssvæðisins þegar gera má ráð fyrir að íslensk tunga og menning eigi eftir að verða fyrir stórfelldara áreiti erlendra menningarstrauma en dæmi eru um í sögu þjóðarinnar.
Það er frumskylda íslenskra stjórnmálamanna að standa vörð um fullveldi og sjálfstæði íslenskrar þjóðar og á herðum landsmanna hvílir sú skylda að skila menningararfleifð þjóðarinnar í hendur næstu kynslóða.
Aðalfundur Bandalags íslenskra listamanna skorar því á ríkisstjórn og Alþingi Íslendinga að láta ekki undir höfuð leggjast að gera þær ráðstafanir sem frekast er unnt til að efla styrk íslenskrar menningar í stað þess að veikja stöðu hennar.``
Undir þetta rita Hjálmar H. Ragnarsson og Þráinn Bertelsson.
Enn fremur hefur borist bréf frá öllum þeim sem taka við heiðurslaunum listamanna, á þessa leið, með leyfi forseta:
,,Við undirrituð lýsum yfir fyllsta stuðningi við baráttu Bandalags íslenskra listamanna og Rithöfundasambands Íslands gegn skattlagningu bóka. Við skorum á íslensk stjórnvöld að hverfa frá öllum áformum um aukna menningarskatta.``
Og hverjir skrifa undir þetta? Það gerir Halldór Laxness, það gerir Árni Kristjánsson, það gerir Jón Nordal, það gerir Hannes Pétursson, það gerir Kristján Davíðsson, það gerir Guðbjörg Þorbjarnardóttir, það gerir Jórunn Viðar, það gerir Jakobína Sigurðardóttir, það gerir Thor Vilhjálmsson, það gerir Sigfús Halldórsson, það gerir Jón úr Vör og það gerir Matthías Johannessen.
Ég tel satt að segja að það þurfi býsna mikla pólitíska bíræfni til þess að ganga fram hjá áskorunum þessa fólks og ég vil leyfa mér að inna hæstv. forsrh. eftir því hvort það er óumbreytanlegur ásetningur ríkisstjórnarinnar að ganga gegn viðhorfum þessa fólks með þeim hætti sem gert er ráð fyrir í þeim ráðstöfunum sem hér hafa verið kynntar.
Ég vil einnig, virðulegi forseti, víkja aðeins að fjármagnstekjunum og ég vil aðeins spyrja hæstv. utanrrh. um það af því hann talar dálítið um fjármagnstekjurnar. Hvenær eiga þær að koma? Hvenær eiga þær að fara að skila sér í ríkissjóð? --- Hann svarar engu. Nú þykir mér týra. Einhver talaði einhvern tímann um heybrækur, það gerði ég ekki, virðulegi forseti. Ég spyr hæstv. ráðherra: Hvenær koma fjármagnsskattarnir? Hvenær koma vaxtaskattarnir? Ég sé að í yfirliti fjmrn. er ekki reiknað með vaxtasköttum 1993 og heldur ekki 1994. Það er ekki reiknað með vaxtasköttum 1994. Hvenær koma vaxtaskattarnir? Ég held að það sé óhjákvæmilegt að hæstv. utanrrh. upplýsi eitthvað um það mál vegna þess að það er auðvitað óhjákvæmileg forsenda málsins af hálfu margra stuðningsmanna Alþfl. sem ég þekki og hafa talað við mig út af þessum ráðstöfunum, þannig að ég geri ráð fyrir því að þeir hafi kannski átt erfitt með að ná til formannsins síðustu dagana. En ég vil spyrja hann þessarar spurningar fyrir hönd fjölmargra alþýðuflokksmanna og jafnaðarmanna á Íslandi: Hvenær kemur fjármagnstekjuskatturinn? Hvenær kemur vaxtaskatturinn? Og hvað verður hann hár?
Ég vil enn fremur, virðulegi forseti, að síðustu vekja athygli á því hvaða viðbrögð þessar ráðstafanir hafa fengið. Hver eru viðbrögðin úti í þjóðfélaginu? Hvað hefur heyrst? Er einhver sem lýsir því yfir að þetta sé sjálfsagt óhjákvæmilegt og það sé ekkert annað betra að gera, eða hvað? Það eru engin viðbrögð af því tagi. Engin.
Það hefur t.d. komið fram jafnvel ágreiningur um málið á milli stjórnarflokkanna um útfærsluatriði og það er nauðsynlegt að spyrja hæstv. sjútvrh. --- sem allt í einu sást hér áðan í dyrunum og er ekki langt undan, vona ég, ég sé hér einn mann úr tvíhöfðasveitinni en ég vona að sjútvrh. sé þá ekki langt undan. Ég ávarpa hann þá um leið og hann birtist næst.
Það hefur komið fram ágreiningur um mál, jafnvel innan ríkisstjórnarinnar og kemur fram að í stjórnarflokkunum er veruleg hræðsla við þessar tillögur og gjörsamlega skiptar skoðanir. Einn segir t.d. að þróunargjaldið eigi allt að renna til sjávarútvegsins en aðrir gera bersýnilega ráð fyrir því að eitthvað af því renni í ríkissjóð.
Menningin, ég hef þegar lesið upp viðbrögðin frá því fólki. Húshitunin, þau viðbrögð eru þekkt. Ferðalög, flutningar, þau viðbrögð eru þekkt. Og hvaða viðbrögð koma fram á þingi Alþýðusambands Íslands? Samkvæmt fréttum: ,,Óánægja, beiskja, reiði.`` --- Tilvitnun í fréttir Stöðvar 2 í kvöld. Einn af þeim sem Stöð 2 ræddi við sagði: Það er allt ,,ef`` sem snýr að okkur. Hinir hafa allt sitt á þurru. Við höfum bara ,,ef`` en hinir hafa allt sitt á þurru.
Svo segir einn af þingmönnum stjórnarflokkanna sem er talað við í fréttum í kvöld, hann segir: Mér kemur það ekkert við þó að einhverjir menn úti í bæ séu að semja einhverjar tillögur. --- Mennirnir úti í bæ, það eru mennirnir sem eiga heima vestur í bæ en sitja hér í kvöld, hæstv. forsrh. og félagar hans. --- Kemur fram úr Sjálfstfl. Menn úti í bæ. Og því miður er það þannig að þessir blessaðir menn eru bara ekki úti í bæ, þeir eru nefnilega í valdamiklum stöðum enn þá.
Og hvað segir forseti Alþýðusambands Íslands? Hann segir: Það er óraunsætt að gera ráð fyrir því að launamannahreyfingin uni þessum ráðstöfunum án kauphækkana. Það er óraunsætt. Þetta er ekki það sem við sættum okkur við, sagði hann í viðtali við fjölmiðil. Aðrir forustumenn í verkalýðshreyfingunni hafa notað miklu stærri orð. Ég ætla ekki að endurtaka þau hér.
Þetta eru viðbrögðin hjá þessu fólki en hver eru þau annars staðar? Jú, það hefur ekki staðið á viðbrögðum annars staðar, t.d. í versluninni. Það var byrjað að hækka vörur í gærmorgun um 6% út af gengislækkuninni. Sagt er að það sé búið að hækka þjónustu ferðaskrifstofa um 6--8% strax í dag. Og ég vil sérstaklega spyrja hæstv. forsrh. að því: Hvað verður gert í þessu efni? Verður hert á verðlagseftirliti? Verður Verðlagsskrifstofan, verður Verðlagsstofnun búin sérstaklega út með fjármuni og mannskap til að róa gegn þessari svívirðilegu verðhækkanaöldu sem er að skella yfir? Það hefur auðvitað verið partur í öllum efnahagsráðstöfunum, sérstaklega núna síðustu missirin að menn reyndu að keyra af stað áróður gegn verðhækkunum. Það hefur ekki orðið vart við neitt slíkt. Þess vegna er nauðsynlegt að fá það upplýst, verður eitthvað af því tagi gert? Er meiningin að reyna að kýla niður þessa verðhækkanaöldu sem er að ríða hér yfir? Og ég vil einnig spyrja hæstv. forsrh.: Hvað með ríkisfyrirtækin? Munu þau taka til sín hækkanir eftir þessar ráðstafanir, t.d. Ríkisútvarpið, svo ég nefni dæmi, þar sem gert er ráð fyrir reyndar í fjárlögunum 10% hækkun í ársbyrjun eins og fjárlögin líta út? Það er gert ráð fyrir 7% hækkun Rafmagnsveitna ríkisins. Hvað er með opinberar hækkanir? Munu þær fljóta yfir næstu áramót eða mun ríkið reyna að ganga á undan með góðu fordæmi í þessu efni?
Þessar spurningar vildi ég leggja fyrir hæstv. forsrh. og að allra síðustu benda á það að í umræðum um efnahagsmál á undanförnum árum hafa menn reynt að leggja á það áherslu að þær ráðstafanir sem gripið væri til væru tiltölulega skýrar, tiltölulega hreinar þannig að það væri ekki verið að blanda saman aðferðum sem væru ólíkar í grundvallaratriðum því þá vinnur hvað á móti öðru. Menn hafa sagt sem svo: Það eru þrjár meginleiðir til. Ein er uppfærsla, ein er niðurfærsla, ein er millifærsla. Og ef reynt er að grípa til niðurfærsluaðgerðar eins og t.d. þeirrar að fella niður aðstöðugjald sem hefur verðlækkunaráhrif, getur haft verðlækkunaráhrif, þá verða menn að passa sig á því að grípa ekki til uppfærsluráðstafana eða gengislækkunar í leiðinni, því þá þurrkast út áhrifin af aðstöðugjaldinu í verðlaginu, a.m.k. fyrst um sinn, eða það er mjög hætt við því að það gerist.
Þær ráðstafanir, sem hér eru á ferðinni, eru í raun og veru allar leiðirnar. Þær eru uppfærsla, þær eru niðurfærsla og þær eru millifærsla. Það er gengislækkun sem er uppfærsla á verðlagi, það er niðurfærsla sem er niðurfelling aðstöðugjalds og það er millifærsla með því að stofna m.a. til nýrra sjóða með þeirri skattatilfærslu sem á sér stað og með þeirri methækkun skatta á almenning upp á 31% sem gert er ráð fyrir að grípa til á næsta ári.
Þess vegna er það auðvitað ljóst, virðulegi forseti, að þessar aðgerðir eru dæmdar til að mistakast sem slíkar sem efnahagsaðgerðir af því að þær eru grautur, þær eru heilagsandahopp í kringum vandann. Þær taka ekki á vandanum, þær eru heilagsandahopp í kringum vandann og öllu er velt yfir á bök almennings, 6 milljörðum kr. í hæstu sköttum sem nokkurn tímann hafa verið lagðir á af ríkinu í Íslandssögunni.